Reguły kwalifikacji do wcześniejszej emerytury

Państwo członkowskie kwalifikując osobę do wcześniejszej emerytury uwzględnia świadczenia równoważne z innego państwa członkowskiego. Publikacja omawia przypadki A.T. i J.B., którym odmówiono emerytury z powodu niskiej kwoty emerytury. Pytanie prejudycjalne dotyczy interpretacji przepisów UE a stanowisko TS potwierdza konieczność uwzględnienia świadczeń równoważnych przy kwalifikacji do wcześniejszej emerytury.

Tematyka: emerytura, wcześniejsza emerytura, świadczenia równoważne, Rozporządzenie Nr 883/2004, kwalifikacja, TS, interpretacja, państwo członkowskie

Państwo członkowskie kwalifikując osobę do wcześniejszej emerytury uwzględnia świadczenia równoważne z innego państwa członkowskiego. Publikacja omawia przypadki A.T. i J.B., którym odmówiono emerytury z powodu niskiej kwoty emerytury. Pytanie prejudycjalne dotyczy interpretacji przepisów UE a stanowisko TS potwierdza konieczność uwzględnienia świadczeń równoważnych przy kwalifikacji do wcześniejszej emerytury.

Państwo członkowskie kwalifikując dana osobę do otrzymania wcześniejszej emerytury powinno uwzględnić
świadczenia równoważne, które taka osoba może otrzymywać w innym państwie członkowskim.
Stan faktyczny
W 2016 r. A.T., urodzony w 1953 r., złożył do hiszpańskiego krajowego instytutu zabezpieczeń społecznych (dalej
jako: INSS) wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury. W dniu złożenia tego wniosku był on w stanie wykazać
okresy składkowe w wymiarze 9947 dni w Hiszpanii i 6690 dni w RFN. W Niemczech uprawniony jest on do
emerytury w rzeczywistej kwocie 507,35 euro, podczas gdy świadczenie, o które mógłby ubiegać się w Hiszpanii
z tytułu wcześniejszej emerytury, wynosi 530,15 euro.
W 2015 r. J.B., urodzony w 1952 r., złożył do INSS wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury. W dniu złożenia
tego wniosku był on w stanie wykazać okresy składkowe w wymiarze 2282 dni w Hiszpanii i 14 443 dni w RFN.
W tym ostatnim państwie członkowskim jest on uprawniony do emerytury w kwocie rzeczywistej 1185,22 euro.
Zdaniem J.B. świadczenie, o które mógłby ubiegać się w Hiszpanii z tytułu wcześniejszej emerytury, wynosi 206,60
euro. Zgodnie z obliczeniami INSS wysokość tego ostatniego świadczenia wynosi 99,52 euro.
Powyższe wnioski zostały oddalone na tej podstawie, że kwota emerytur, których one dotyczyły, była niższa od
minimalnej miesięcznej kwoty emerytury odpowiadającej sytuacji rodzinnej zainteresowanych w momencie
ukończenia przez nich 65 lat, czyli wynosiła poniżej 784,90 euro w przypadku A.T. i 782,90 euro w przypadku J.B. Po
rozpatrzeniu wniesionych przez zainteresowanych zażaleń INSS utrzymał w mocy te decyzje odmowne.
Pytanie prejudycjalne
Czy przepisy rozporządzenia Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z 29.4.2004 r.
w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. L z 2004 r. Nr 166, s. 1) należy interpretować
w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie ustawodawstwu państwa członkowskiego, które dla celów skorzystania
przez pracownika z wcześniejszej emerytury wymaga, aby kwota należnej emerytury była wyższa od minimalnej
kwoty emerytury, która przysługiwałaby temu pracownikowi w momencie osiągnięcia ustawowego wieku
emerytalnego na podstawie prawa krajowego, przy czym pojęcie „emerytura należna” interpretowane jest jako
emerytura wypłacana tylko w tym państwie członkowskim, bez uwzględnienia emerytury, którą ten pracownik mógłby
otrzymywać z tytułu świadczeń równoważnych wypłacanych przez jedno lub kilka państw członkowskich?
Stanowisko TS
Przepis art. 208 ust. 1 lit. c) LGSS, uzależnia przyznanie wcześniejszej emerytury od spełnienia warunku, aby
wysokość należnej emerytury była wyższa od minimalnej kwoty emerytury, do której zainteresowany byłby
uprawniony w momencie osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego, nie jest kwestionowana jako taka w sporach
w postępowaniach głównych. Trybunał uznał, że żaden przepis tytułu I rozporządzenia Nr 883/2004, zawierającego
jego przepisy ogólne, ani rozdział 5 tytułu III tego rozporządzenia, który obejmuje przepisy szczególne mające
zastosowanie w szczególności do emerytur, nie sprzeciwia się takiemu przepisowi. Jednakże skarżący kwestionują
okoliczność, że do celów ustalenia możliwości przyznania wcześniejszej emerytury właściwe instytucje i sądy
hiszpańskie interpretują pojęcie „emerytura należna” w ten sposób, że obejmuje ono jedynie emeryturę wypłacaną
przez Hiszpanię, bez uwzględnienia emerytur wypłacanych przez inne państwa członkowskie, do których
zainteresowany byłby ewentualnie uprawniony.
W art. 5 rozporządzenia Nr 883/2004 ustanowiono zasadę równego traktowania świadczeń, dochodów,
okoliczności lub zdarzeń. Z motywu 9 tego rozporządzenia wynika, że unijny prawodawca zmierzał do
wprowadzenia do treści tego rozporządzenia wynikająca z orzecznictwa zasadę równego traktowania świadczeń,
dochodu i okoliczności, tak aby zasada ta była interpretowana zgodnie z istota i duchem orzeczeń TS (wyrok
Vorarlberger Gebietskrankenkasse i Knauer, C-453/14, pkt 31). W tym zakresie art. 5 lit. a) rozporządzenia Nr
883/2004 przewiduje, że w przypadkach, w których na podstawie ustawodawstwa właściwego państwa
członkowskiego otrzymywanie świadczeń z zabezpieczenia społecznego lub inny dochód ma pewne skutki prawne,
odpowiednie przepisy tego ustawodawstwa mają zastosowanie także do otrzymywanych świadczeń
równoważnych nabytych na podstawie ustawodawstwa innego państwa członkowskiego lub dochodów
osiągniętych w innym państwie członkowskim. Rzecznik generalny uznał w pkt 45 opinii, że ten przepis ma
zastosowanie do sytuacji takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym. Trybunał stwierdził, że „otrzymywanie
świadczeń z zabezpieczenia społecznego” w rozumieniu tego przepisu należy rozumieć jako emeryturę, do której
skarżący są uprawnieni. Zgodnie z art. 208 ust. 1 lit. c) LGSS prawo do tej emerytury, jeśli jej wysokość przekracza



minimalną kwotę emerytury mającą zastosowanie w momencie osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego,
wywiera skutek prawny polegający na tym, że ci ostatni kwalifikują się do otrzymania wcześniejszej emerytury.
Trybunał stwierdził, że na mocy art. 5 lit. a) rozporządzenia Nr 883/2004, w celu zastosowania przepisu prawa
krajowego takiego jak art. 208 ust. 1 lit. c) LGSS, właściwe organy danego państwa członkowskiego powinny
wziąć pod uwagę nie tylko otrzymywanie świadczeń z zabezpieczenia społecznego nabytych przez
zainteresowanego zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, ale także otrzymywanie równoważnych
świadczeń nabytych w każdym innym państwie członkowskim.
Z orzecznictwa TS wynika, że pojęcie „świadczenia równoważne” zawarte w art. 5 lit. a) rozporządzenia Nr
883/2004 odnosi się ono do dwóch świadczeń emerytalnych, które są porównywalne w świetle celu realizowanego
przez te świadczenia i przez uregulowania, które je wprowadziły (wyrok Vorarlberger Gebietskrankenkasse i Knauer,
pkt 33, 34). Zdaniem TS z akt sprawy wynika, że emerytury, do których skarżący są uprawnieni w RFN, są w tym
zakresie równoważne z emeryturami, o które mogliby ubiegać się w Hiszpanii z tytułu wcześniejszej emerytury,
czego zweryfikowanie należy jednak do sądu odsyłającego. Z powyższego zdaniem TS wynika, że art. 5 lit. a)
rozporządzenia Nr 883/2004 stoi na przeszkodzie takiej wykładni pojęcia „emerytura należna” zawartego w art. 208
ust. 1 lit. c) LGSS, która dotyczyłaby jedynie emerytury wypłacanej przez Hiszpanię.
W ocenie TS powyższy wniosek potwierdza analiza rozpatrywanych sytuacji w świetle zasady równego
traktowania, której równe traktowanie świadczeń, dochodów, okoliczności lub zdarzeń stanowi szczególny wyraz
(wyrok Klöppel, C-507/06, pkt 22). Trybunał przypomniał, że zasada równego traktowania zakazuje nie tylko otwartej
dyskryminacji ze względu na przynależność państwową osób korzystających z systemu zabezpieczenia
społecznego, ale również wszelkich ukrytych form dyskryminacji, które przez zastosowanie innych kryteriów
rozróżnienia prowadzą do takiego samego rezultatu (wyrok Landtová, C-399/09, pkt 44). Zdaniem TS odmowa
wzięcia przez właściwe organy państwa członkowskiego pod uwagę dla celów ustalenia kwalifikowalności do
wcześniejszej emerytury świadczeń emerytalnych, do których pracownik, który skorzystał z prawa do swobodnego
przemieszczania, jest uprawniony w innym państwie członkowskim, może spowodować, że pracownik ten będzie
znajdował się w sytuacji mniej korzystnej niż sytuacja pracownika, który całą swoją karierę zawodową przebył
w pierwszym państwie członkowskim.
Trybunał stwierdził, że ustawodawstwo krajowe, takie jak rozpatrywane w postępowaniach głównych, może być
uzasadnione w zakresie, w jakim realizuje cel interesu ogólnego, pod warunkiem że jest ono właściwe dla
zagwarantowania jego realizacji i nie wykracza poza to co niezbędne dla osiągnięcia tego celu (wyrok Larcher,
C-523/13, pkt 38). W tym względzie INSS i rząd hiszpański wskazały, że zastosowanie do celów kwalifikowalności do
wcześniejszej emerytury warunku osiągnięcia minimalnej kwoty emerytury, do której zainteresowany byłby
uprawniony w momencie osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego, ma na celu zmniejszenie liczby przypadków
ubiegania się o wcześniejszą emeryturę. Ponadto, poprzez wykluczenie możliwości uzyskania wcześniejszej
emerytury w przypadkach, w których jej kwota, o którą zainteresowany mógłby się ubiegać, przyznawałaby mu prawo
do dodatku do emerytury, warunek ten pozwala na uniknięcie dodatkowych obciążeń dla hiszpańskiego systemu
zabezpieczeń społecznych. Jednakże TS nie podzielił tych argumentów.
Reasumując TS orzekł, że przepis art. 5 lit. a) rozporządzenia Nr 883/2004 należy interpretować w ten sposób,
że stoi on na przeszkodzie ustawodawstwu państwa członkowskiego, które dla celów skorzystania przez
pracownika z wcześniejszej emerytury wymaga, aby kwota należnej emerytury była wyższa od minimalnej
emerytury, która przysługiwałaby temu pracownikowi w momencie osiągnięciu ustawowego wieku
emerytalnego na podstawie tego ustawodawstwa. Przy czym pojęcie „emerytura należna” interpretowane
jest jako emerytura wypłacana tylko w tym państwie członkowskim, bez uwzględnienia emerytury, którą ten
pracownik mógłby otrzymywać z tytułu świadczeń równoważnych wypłacanych przez jedno lub kilka innych
państw członkowskich.
Z przedstawionego wyroku wynika, że organy danego państwa członkowskiego przy kwalifikowaniu do wcześniejszej
emerytury powinny wziąć pod uwagę nie tylko otrzymywanie świadczeń z zabezpieczenia społecznego nabytych
przez zainteresowanego zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, ale także otrzymywanie równoważnych
świadczeń nabytych w każdym innym państwie członkowskim. Trybunał powołał się w tym zakresie na zasadę
równego traktowania. Trybunał zaznaczył, że ustawodawstwo państw członkowskiego, które dopuszcza sytuację,
w której pracownicy migrujący byliby traktowani mniej korzystnie niż pracownicy, którzy pracowali wyłącznie
w jednym państwie, mogłoby zostać uznane za zgodne z prawem UE jeżeli spełniłby test proporcjonalności sensu
largo.
Wyrok TS z 5.12.2019 r., Bocero Torrico, C-398/18 i C-428/18







Trybunał Stwierdził, że przepisy UE nie pozwalają państwom członkowskim wymagać wyższej kwoty emerytury dla wcześniejszej emerytury, nie uwzględniając świadczeń równoważnych. Decyzje odmowne wobec A.T. i J.B. zostały podtrzymane, a interpretacja 'emerytury należnej' powinna obejmować świadczenia z innych państw członkowskich.