Silna Europa socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji

Tematyka: Europa socjalna, sprawiedliwa transformacja, neutralność klimatyczna, cyfryzacja, Filar Praw Socjalnych, społeczna gospodarka rynkowa, demografia, równość, miejsc pracy, edukacja cyfrowa, starzenie społeczeństwa, bezrobocie

Komisja do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu
Regionów, 14.1.2020 r. wydała komunikat pt. „Silna Europa socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji”.
Zgodnie z dokumentem przemiany mają iść w kierunku neutralności klimatycznej ale i cyfryzacji, które
łącznie mają dążyć do osiągnięcia sprawiedliwości społecznej, zrównoważenia i rozwoju rynku pracy (z
odpowiednim uwzględnieniem zmian demograficznych).
• Komisja proponuje rozwój społecznej gospodarki rynkowej przy jednoczesnej maksymalizacji obecnych
procesów transformacyjnych (cyfrowej, środowiskowej, demograficznej).
• Celem Komisji jest umacnianie Europy Socjalnej i zabezpieczenie sprawiedliwych przemian – w ramach
Filaru Praw Socjalnych. W 2017 r. wszystkie instytucje UE ogłosiły 20 zasad tego Filaru, tak więc
w komunikacie określono drogę w kierunku planu działania, mającego na celu wdrożenie owego
Europejskiego Filaru Praw Socjalnych.
• Dokument stanowi punkt wyjścia do rozpoczęcia konsultacji społecznych na temat wyzwań i możliwości
w zakresie społecznych i pracowniczych aspektów ww. procesów transformacji oraz przedstawienia
inicjatyw, które należy podjąć w latach 2020-2021, w tym celu przedstawiono szczegółowy harmonogram
prac.
Sprawiedliwość społeczna
Według dokumentu podstawą europejskiej społecznej gospodarki rynkowej jest sprawiedliwość społeczna, oparta na
dobrobycie, owej sprawiedliwości i zrównoważonej przyszłości – jako cele do których należy dążyć. Komisja w kilku
najważniejszych punktach przedstawiła uzasadnienie dla planu działania na najbliższe lata, skupiając się m.in. na
zagadnieniach:
1. ochrony środowiska i jego wpływu na gospodarkę;
2. równych szans i miejsc pracy dla każdego;
3. wspierania mobilności zawodowej i restrukturyzacji ekonomicznej;
4. gwarancji ochrony wynagrodzenia;
5. zapewnienia wysokiego poziomu ochrony socjalnej;
6. walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym;
7. problemów demograficznych i migracyjnych;
8. promowania europejskich wartości na świecie.
Ekologia i cyfryzacja
W myśl idei Europejskiego Zielonego Ładu - Europa ma za cel, by do 2050 r. stać się pierwszym neutralnym
dla klimatu kontynentem na świecie, z jednoczesnym rozwojem inwestycji, nowych przedsiębiorstw,
technologii i gospodarki cyfrowej XXI w. Według Komisji sztuczna inteligencja i cyfryzacja nie mogą jednak
doprowadzić do uprzedmiotowienia człowieka. Chociaż aż 241 mln osób w UE ma miejsce pracy – to zgodnie
z przewidywaniami sztuczna inteligencja i robotyka będą w ciągu nadchodzących 5 lat źródłem niemal 60 mln
nowych miejsc pracy na całym świecie. Jednocześnie duża liczba miejsc pracy zmieni się lub wręcz zniknie.
„Nowe technologie stworzą nowe możliwości pracy i umożliwią bardziej elastyczne formy zatrudnienia, jednak
musimy zadbać o to, by nowe miejsca pracy były wysokiej jakości, a potencjalni pracownicy dysponowali
odpowiednimi umiejętnościami pozwalającymi na znalezienie takiego zatrudnienia. Gospodarka cyfrowa nie może
opierać się na zbiorach przepisów prawnych i społecznych zredagowanych w XX wieku; nadszedł czas na niezbędne
dostosowanie i zagwarantowanie ochrony socjalnej w nowej rzeczywistości zawodowej, a także na dostosowanie
przepisów podatkowych i zapewnienie, aby każdy wnosił swój sprawiedliwy udział”.
Demografia
Komisja zwraca również uwagę na pogłębiające się różnice demograficzne, społeczne i prawne (szczególnie
w zakresie ekonomicznym) pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskim – dostrzegając konieczność pomocy tym
drugim poprzez zapobieżenie tak znacznym migracjom. Komisja pisząc o sprawiedliwości międzypokoleniowej

zwraca uwagę, że aktualnie wiele dzieci i młodych ludzi (często pochodzących ze środowisk o niekorzystnej sytuacji
społeczno-ekonomicznej), nie ma dostępu do edukacji lub opieki zdrowotnej na wysokim poziomie, a osoby starsze
nie mają dostępu do usług opiekuńczych. To właśnie owa nierówność jest hamulcem wzrostu gospodarczego
i zagraża spójności społecznej.
Gwarancja pracy
Równe szanse i miejsce pracy dla każdego ma być zapewnione poprzez stworzenie bardziej efektywnego
systemu kształcenia i szkoleń zawodowych, celem nabywania specjalistycznych umiejętności potrzebnych
w przyszłości. Aktualnie już „Jeden milion nieobsadzonych stanowisk specjalistów w dziedzinie ICT hamuje
inwestycje w obszarze transformacji cyfrowej. Ponad 50% przedsiębiorstw, które zatrudniły lub próbowały
zatrudnić specjalistów w dziedzinie ICT w 2018 r. zgłaszało trudności w obsadzaniu wolnych stanowisk”.
Istotne jest jednak odpowiednie zdefiniowanie potrzeb rynku pracy w przyszłości, tak aby kształcić w odpowiednim
kierunku. Komisja dąży więc do zintensyfikowania walki z bezrobociem osób młodych, niepełnosprawnych
i wykluczonych społecznie. Wspieranie mobilności zawodowej i restrukturyzacji ekonomicznej ma się przejawiać
w tworzeniu nowych miejsc pracy w Europie, promowaniu innowacji, zapewnianiu finansowania
i ograniczanie biurokracji dla Małych i Średnich Przedsiębiorców. Inwestycje i działania przedsiębiorców mają
się przyczynić do rozwoju i tworzenia nowych miejsc pracy, zmniejszenia śladu węglowego, zapewnienia przystępnej
cenowo energii i wzmocnienia procesu nabywania nowych umiejętności.
Równość
Celem w dążeniu do europejskiej równości jest to, aby wszyscy ci, którzy mają te same dążenia, mieli takie same
możliwości ich realizacji. W kontekście r ównouprawnia płci w zatrudnieniu będzie się dążyło do
wyeliminowania luki płacowej i emerytalnej między kobietami a mężczyznami, poprzez przejrzystość
wynagrodzeń; promowanie dostępu kobiet do rynku pracy i zwiększenie liczby kobiet na wyższych
stanowiskach w przedsiębiorstwach i organizacjach. Równość powinna również dotyczyć osób
niepełnosprawnych, stąd też Komisja będzie dążyła do przystosowania miejsc pracy dla tych osób. Komisja zwraca
ponadto uwagę, że: „Pracownicy w Europie powinni otrzymywać sprawiedliwą płacę minimalną, która pozwala
na godne życie. Nie oznacza to ustanowienia takiej samej płacy minimalnej dla każdego pracownika w UE. Płace
minimalne należy ustalać zgodnie z krajowymi tradycjami, w drodze układów zbiorowych lub przepisów prawa”.
Istotne jest również to, że proces starzenia się to nie jedyne wyzwanie demograficzne, istotna jest również walka
z bezdomnością, ubóstwem (zagrożony jest co 5 Europejczyk) i wykluczeniem społecznym poprzez zapewnienie
odpowiedniego modelu opieki zdrowotnej, zawodowej i mieszkaniowej – socjalnej.
Plan działania na 2020-2021
Według harmonogramu i załącznika do dokumentu w pierwszym kwartale 2020 r. mają się odbyć m.in.: konsultacje
z partnerami społecznymi w sprawie płac minimalnych oraz rozmowy w zakresie europejskiej strategii na rzecz
równouprawnienia płci, po której wprowadzone zostaną wiążące środki w zakresie przejrzystości wynagrodzeń. Drugi
kwartał 2020 r. ma się skupiać na wzmocnieniu gwarancji dla młodzieży w tym zaktualizowaniu planu działania
w dziedzinie edukacji cyfrowej. Trzeci kwartał 2020 r. ma dotyczyć rozpowszechniającego się zjawiska pracy za
pośrednictwem platform internetowych, czwarty obejmuje zaś prace nad: aktami prawnymi o usługach cyfrowych;
zieloną księgą w sprawie starzenia się społeczeństwa; europejskim programem reasekuracji świadczeń dla osób
bezrobotnych. W 2021 r. będzie realizowany plan działania na rzecz wdrożenia europejskiego filaru praw socjalnych;
plan działania na rzecz gospodarki społecznej oraz strategia dotycząca niepełnosprawności.

Plan działania na 2020-2021 obejmuje konsultacje społeczne, wzmocnienie gwarancji dla młodzieży, rozpowszechnianie pracy za pośrednictwem platform internetowych oraz prace nad aktami prawnymi o usługach cyfrowych i zieloną księgą w sprawie starzenia się społeczeństwa.