Dodatki dla reprezentantów sportowych a pracownicy migrujący

Czy reprezentujący dany kraj sportowcy mają prawo do dodatku emerytalnego, jeżeli są pracownikami migrującymi? Trybunał Sprawiedliwości UE w orzeczeniu z 18.12.2019 r. rozpatrzył kwestię równego traktowania pracowników krajowych i migrujących w zakresie dodatku dla reprezentantów sportowych. Sprawa dotyczyła U.B., który jako obywatel Czech, zamieszkały na Słowacji, ubiegał się o przyznanie dodatku dla reprezentantów sportowych. Orzeczenie TSUE podkreśliło, że ograniczenia dotyczące przyznawania dodatku jedynie obywatelom danego państwa członkowskiego stanowią dyskryminację pracowników migrujących.

Tematyka: TSUE, dodatek dla reprezentantów sportowych, pracownicy migrujący, równouprawnienie, dyskryminacja, swobodny przepływ pracowników

Czy reprezentujący dany kraj sportowcy mają prawo do dodatku emerytalnego, jeżeli są pracownikami
migrującymi? Na to pytanie odpowiedział Trybunał Sprawiedliwości UE (dalej jako: TSUE) w orzeczeniu z
18.12.2019 r., C-447/18 w sprawie U.B. przeciwko Generálny riaditeľ Sociálnej poisťovne Bratislava, które
dotyczy równego traktowania pracowników krajowych i pracowników migrujących, w zakresie przywilejów
socjalnych i ustawodawstwa państwa członkowskiego zastrzegającego przyznanie „dodatku dla
reprezentantów sportowych” wyłącznie obywatelom tego państwa.
Zgodnie z orzeczeniem art. 3 ust. 1 lit. d) rozporządzenia (WE) nr 883/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady
z 29.4.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. L Nr 166 z 2004 r., s. 1,
dalej jako: rozporządzenie Nr 883/2004) dodatek wypłacany niektórym czołowym sportowcom, którzy
reprezentowali państwo członkowskie na międzynarodowych zawodach sportowych, nie wchodzi w zakres
pojęcia „świadczenia z tytułu starości”. TSUE uznał, że art. 7 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z 5.4.2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników
wewnątrz Unii (Dz.Urz. L Nr 141 z 2011 r., s. 1, dalej jako: rozporządzenie Nr 492/2011) stoi na przeszkodzie
przepisom państwa członkowskiego, które uzależniają przyznanie dodatku ustanowionego na rzecz
niektórych czołowych sportowców, którzy reprezentowali to państwo członkowskie lub jego poprzedników
prawnych w międzynarodowych zawodach sportowych, w szczególności od warunku, aby wnioskodawca
posiadał obywatelstwo tego państwa członkowskiego.
Stan faktyczny
U.B. w 1971 r. zdobył medal na Mistrzostwach Europy w Hokeju na Lodzie i medal na Mistrzostwach Świata
w Hokeju na Lodzie, wówczas jako członek reprezentacji narodowej Czechosłowackiej Republiki
Socjalistycznej. W dniu 31.12.1992 r. doszło do rozwiązania Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej. Wówczas
U.B. wybrał obywatelstwo czeskie, niemniej jednak zamieszkiwał i aktualnie nadal zamieszkuje – już łącznie
od 52 lat, na terytorium dzisiejszej Słowacji. Gdy Republika Słowacka i Republika Czeska przystępowały do UE
1.5.2004 r., U.B. był zatrudniony w szkole podstawowej i pracę tę wykonywał co najmniej do 2006 r.
U.B. 17.12.2015 r. złożył wniosek o przyznanie dodatku dla reprezentantów sportowych w oparciu o ustawę
nr 112/2015. ZUS w Bratysławie odrzucił wniosek, a w sprawie stwierdzono, że U.B. nie spełnia warunku
posiadania obywatelstwa słowackiego, o którym mowa w ww. ustawie. U.B. wniósł skargę na tę decyzję ZUS-u
do Sądu Okręgowego w Koszycach na Słowacji, wskazując, że zgodnie z prawem UE ustawodawstwo słowackie
ma skutek dyskryminujący ze względu na przynależność państwową i nie uwzględnienie faktu, że
zamieszkiwał on na terytorium Słowacji od 52 lat. U.B. przegrał sprawę, niemniej wniósł skargę kasacyjną.
Sprawa przed Najvyšší súd Slovenskej republiky - Sądem Najwyższym Republiki Słowackiej
Sąd Najwyższy w Słowacji rozpatrują sprawę wskazał, że słowacki ustawodawca uzasadnił swój wybór
uzależnienia rozpatrywanego w postępowaniu głównym dodatku od posiadania obywatelstwa słowackiego
tym, że dodatek ten stanowi państwowe świadczenie socjalne, a nie świadczenie emerytalne, a jego celem
było przyczynienie się do zapewnienia bezpieczeństwa finansowego najlepszych sportowców, którzy jako
obywatele słowaccy reprezentowali Republikę Słowacką lub jej poprzedników prawnych w dużych
międzynarodowych zawodach sportowych. Stąd prawo to nie miałoby mieć zastosowania do reprezentantów
sportowych będących obywatelami innych państw, w tym Czech – tak jak w przypadku U.B. Pomimo powyższego
zdaniem Sądu Najwyższego dodatek dla reprezentantów sportowych nie jest jedynie państwowym
świadczeniem socjalnym, ponieważ jest on wypłacany regularnie i równolegle ze świadczeniem
emerytalnym. Ponadto U.B., jako reprezentant sportowy w sporcie drużynowym, był traktowany inaczej niż jego
koledzy z drużyny tylko dlatego, że w przeciwieństwie do nich, nie jest obywatelem Słowacji, a Czech, chociaż on
również przyczynił się poprzez swoje sportowe umiejętności i podejmowane wysiłki do wspólnych wyników drużyny
narodowej – podczas zawodów, które miały miejsce jeszcze za czasów istnienia Czechosłowacji.
Pytanie prejudycjalne
W konsekwencji, Sąd Najwyższy postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do TSUE z następującym
pytaniem prejudycjalnym: „Czy w okolicznościach postępowania głównego możliwe jest dokonanie wykładni art. 1
lit. w) i art. 4–5 rozporządzenia [nr 883/2004], rozpatrywanych łącznie z prawem do świadczeń z zabezpieczenia
społecznego i przywilejów socjalnych, ustanowionym w art. 34 ust. 1–2 [karty], w ten sposób, że stoją one na
przeszkodzie zastosowaniu przepisu krajowego, zgodnie z którym słowacka instytucja zabezpieczenia społecznego
uwzględnia obywatelstwo wnioskodawcy jako podstawowy warunek prawa do dodatku do emerytury dla

reprezentantów sportowych, chociaż częścią przepisu krajowego jest również inny wymóg prawny, a mianowicie
udział w reprezentacji narodowej poprzedników prawnych, w tym Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej?”.
Wyrok TSUE z 18.12.2019 r., C-447/18
TSUE orzekł, że art. 7 ust. 2 r ozporządzenia nr 492/2011 stanowiący, iż pracownik będący obywatelem
państwa członkowskiego korzysta na terytorium innych państw członkowskich z tych samych przywilejów
socjalnych, z jakich korzystają pracownicy krajowi, stoi na przeszkodzie przepisom państwa
członkowskiego, które uzależniają przyznanie dodatku wypłacanego niektórym czołowym sportowcom,
którzy reprezentowali to państwo członkowskie lub jego poprzedników prawnych w międzynarodowych
zawodach sportowych, od warunku, że wnioskodawca musi być obywatelem tego państwa członkowskiego.
Uszczegóławiając, TSUE stwierdził, że rozpatrywany dodatek nie wchodzi w zakres stosowania rozporządzenia
nr 883/2004, bowiem nie wchodzi on w zakres pojęcia „świadczenia z tytułu starości” w rozumieniu art. 3 ust.
1 rozporządzenia N r 883/2004. TSUE uznał, że celem tego dodatku jest nagradzanie jego beneficjentów za
wyczyny, jakich dokonali w dziedzinie sportu, reprezentując swój kraj, co wyjaśnia, z jednej strony, dlaczego jest
bezpośrednio finansowany przez państwo, spoza źródeł finansowania krajowego systemu zabezpieczenia
społecznego i niezależnie od składek płaconych przez jego beneficjentów. Z drugiej strony wyjaśnia dlaczego jest on
wypłacany jedynie bardzo ograniczonej liczbie sportowców. TSUE wskazał również, że wypłata tego dodatku nie jest
uzależniona od prawa beneficjenta do pobierania takiej emerytury, lecz jedynie od złożenia przez niego stosownego
wniosku.
Dokonując pogłębionej analizy ww. przepisów, TSUE uszczegółowił, że pracownik/ sportowiec - U.B., mimo iż nie
zmienił miejsca zamieszkania (bowiem od 52 lat mieszka na terytorium Słowacji), znalazł się, w związku
z przystąpieniem do UE państwa, którego jest obywatelem (Czechy) i państwa, na którego terytorium
ustanowił miejsce swego zamieszkania (Słowacja), w sytuacji pracownika migrującego. W konsekwencji TSUE
orzekł, że dodatek rozpatrywany w tej sprawie wchodzi w zakres pojęcia „przywileju socjalnego”
w rozumieniu art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 492/2011.
„W tym kontekście Trybunał stwierdził, że możliwość nagradzania pracownika migrującego, na takich samych
zasadach jak pracowników będących obywatelami przyjmującego państwa członkowskiego, za wyjątkowe
osiągnięcia sportowe w reprezentowaniu tego państwa członkowskiego lub jego poprzedników prawnych może
przyczynić się do integracji tego pracownika w środowisku tego państwa członkowskiego, a tym samym do
osiągnięcia celu, jakim jest swobodny przepływ pracowników. Trybunał podkreślił, że skutkiem rozpatrywanego
w postępowaniu głównym dodatku jest nie tylko zapewnienie beneficjentom bezpieczeństwa finansowego mającego
na celu, w szczególności, zrekompensowanie braku pełnej integracji na rynku pracy w latach poświęconych
uprawianiu sportu na wysokim poziomie, ale również i przede wszystkim przyznanie im szczególnego prestiżu
społecznego ze względu na wyniki sportowe, jakie osiągnęli w kontekście takiej reprezentacji”.
Przepisy państwa członkowskiego, kt óre ograniczają prawo do dodatku ustanowionego dla niektórych
reprezentantów sportowych jedynie do obywateli tego państwa członkowskiego, stanowią przeszkodę w swobodnym
przepływie pracowników i stanowią podstawę dyskryminacji pracowników migrujących. TSUE stwierdził zatem, że
państwo członkowskie, które przyznaje taki dodatek swoim pracownikom krajowym, nie może odmówić go
pracownikom będącym obywatelami innych państw członkowskich (pracownikami migrującymi), dopuszczając się
przy tym dyskryminacji ze względu na przynależność państwową.
Wyrok TSUE z 18.12.2019 r., C-447/18

Wyrok TSUE z 18.12.2019 r. w sprawie C-447/18 potwierdza, że państwa członkowskie nie mogą dyskryminować pracowników migrujących poprzez przyznawanie dodatków tylko obywatelom własnego kraju. Dodatek dla reprezentantów sportowych, mający charakter prestiżowy i socjalny, nie może być uzależniony od obywatelstwa. TSUE podkreślił, że taka praktyka narusza zasadę swobodnego przepływu pracowników w UE.