Kiedy nie przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy związany z COVID-19?

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy związany z zamknięciem placówek oświatowych w związku z COVID-19 jest świadczeniem przysługującym rodzicom lub opiekunom prawnym dzieci do lat 8, którzy są objęci ubezpieczeniem chorobowym. Świadczenie to wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku i może być przyznane na okres do 14 dni. Warunkiem jest zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko, oraz konieczność osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem.

Tematyka: dodatkowy zasiłek opiekuńczy, COVID-19, zamknięcie placówek, ubezpieczenie chorobowe, rodzice, opiekunowie, dzieci do lat 8, 80% podstawy wymiaru zasiłku, 14 dni, wydłużenie okresu, funkcjonowanie placówek oświatowych

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy na czas opieki nad dzieckiem w związku z zamknięciem z powodu COVID-19
żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły nie przysługuje, gdy dzieckiem opiekuje się babcia, która
w okresie nasilającej się epidemii koronawirusa odmówiła zajmowania się wnukiem. Świadczenie to
przysługuje tylko gdy nastąpiło zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których
uczęszcza dziecko.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy związany z COVID-19

Celem zawieszenia zajęć w szkołach, przedszkolach, żłobkach, a także na uczelniach wyższych jest zapobieganie
szybkiemu rozprzestrzenianiu się koronawirusa w Polsce. Podstawę prawną dla wprowadzenia takich
zapobiegawczych i profilaktycznych rozwiązań stanowi specustawa - ustawa z 2.3.2020 r. o szczególnych
rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych
oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 374, dalej: KoronawirusU).
Zgodnie z art. 4 ust. 1 KoronawirusU, w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły do
których uczęszcza dziecko, z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu
konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy
z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.
U. z 2019 r. poz. 645, dalej jako: ZasiłkiU) (dziecko w wieku do ukończenia 8 lat) przysługuje dodatkowy zasiłek
opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni.
Stosownie do treści art. 4 ust. 2 ZasiłkiU, dodatkowy zasiłek opiekuńczy przyznawany jest w trybie i na zasadach
określonych w ustawie, o której mowa w art. 4 ust. 1 ZasiłkiU i nie wlicza się do okresu, o którym mowa w art. 33 ust.
1 pkt 1 ZasiłkiU (okres przysługiwania zasiłku opiekuńczego na zasadach ogólnych, maksymalnie 60 dni w roku
kalendarzowym). Za okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego, zasiłek, o którym mowa w art. 32 ust. 1
ZasiłkiU, o której mowa w ust. 1, nie przysługuje (zasiłek opiekuńczy na zasadach ogólnych).
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy na czas opieki nad dzieckiem w związku z zamknięciem z powodu COVID-19 żłobka,
klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku, przysługuje rodzicom lub
opiekunom prawnym dzieci, którzy:
• opiekują się dzieckiem poniżej 8. roku życia,
• są objęci ubezpieczeniem chorobowym (np. są pracownikami, zleceniobiorcami, osobami prowadzącymi
działalność pozarolniczą).
Zatem jako przesłanki przyznania dodatkowego zasiłku opiekuńczego związanego z COVID-19 wyróżnić można:
1. zamknięcie placówki oświatowej (żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły), do której uczęszcza
dziecko, z powodu COVID-19, co powoduje konieczność osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem,
2. brak ukończenia przez dziecko ósmego roku życia,
3. podleganie przez rodzica ubezpieczeniu chorobowemu,
4. złożenie stosownego oświadczenia do płatnika składek (np. pracodawcy, zleceniodawcy).
Babcia opiekunką do dziecka
W ocenie ZUS, dodatkowy zasiłek opiekuńczy na czas opieki nad dzieckiem w związku z zamknięciem z powodu
COVID-19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły nie przysługuje tym rodzicom, których dzieckiem na
co dzień opiekuje się babcia, a ta - w okresie nasilającej się epidemii koronawirusa - odmówiła zajmowania się
wnukiem. Świadczenie to - co podkreśla ZUS - przysługuje tylko w sytuacji, gdy nastąpiło zamknięcie żłobka, klubu
dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko. Zatem, w sytuacji gdy dziecko w ogóle nie
uczęszcza do żadnej placówki oświatowej, nie jest spełniona przesłanka nabycia prawa do ww. świadczenia.
Niania pracująca na podstawie umowy uaktywniającej

Zgodnie ze stanowiskiem ZUS, dodatkowy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje rodzicowi dziecka także
w przypadku, gdy dzieckiem opiekuje się niania, która z uwagi na sytuację epidemiologiczną odmówiła
zajmowania się dzieckiem. Podobnie, jak w sytuacji babci i wnuka, także tutaj bezpośrednim powodem osobistego
sprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzica nie jest zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub
szkoły. Dziecko nie chodziło bowiem do żadnej z ww. instytucji. Dlatego - w powyżej opisanym przypadku - rodzicom
nie przysługuje prawo do skorzystania ze świadczenia, jakim jest dodatkowy zasiłek opiekuńczy wprowadzony
w związku z COVID-19. Nie jest spełniona przesłanka nabycia przez nich prawa do dodatkowego zasiłku
opiekuńczego w postaci zamknięcia placówki, do której uczęszcza dziecko.
Ponadto ZUS zauważa, że w sytuacji gdy dzieckiem opiekuje się niania, zasiłek opiekuńczy na ogólnych zasadach
przysługuje, jeśli niania zachoruje.
Czas trwania dodatkowego zasiłku opiekuńczego
Pierwotnie ustawodawca przyjął, iż okres, za który będzie przysługiwał dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie wynosił
nie więcej niż 14 dni, w okresie od 12 do 25.3.2020 r., gdyż to jest czas zamknięcia placówek w związku z COVID-19.
Niestety to rozwiązanie okazało się niewystarczające. Wobec wydłużenia czasowego ograniczenia funkcjonowania
jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 do 10.4.2020 r.
także okres przysługiwania zasiłku zostanie wydłużony, co nastąpi w drodze zmiany ustawy. Co ważne, nowe
rozwiązania mają obowiązywać z mocą wsteczną od 26.3.2020 r.
Zgodnie bowiem z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20.3.2020 r. zmieniającego
rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku
z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 492) okres ograniczenia
funkcjonowania jednostek systemu oświaty został wydłużony do 11.4.2020 r.
Stosownie do treści art. 2 rozporządzenia zmienianego, tj. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej
z 11.3.2020r.w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku
z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 410) w okresie od 12.3.2020 r.
do 25.3.2020 r. na obszarze kraju ogranicza się funkcjonowanie następujących publicznych i niepublicznych
jednostek systemu oświaty:
1. przedszkoli;
2. innych form wychowania przedszkolnego;
3. szkół wszystkich typów;
4. placówek oświatowo-wychowawczych;
5. placówek kształcenia ustawicznego oraz centrów kształcenia zawodowego;
6. placówek artystycznych;
7. placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego
zamieszkania;
8. kolegiów pracowników służb społecznych.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy wprowadzony w związku z COVID-19 jest dodatkowym świadczeniem dla rodziców,
którzy wobec zaistniałej sytuacji (nagłej i nieprzewidywanej) zamknięcia żłobków, przedszkoli i szkół zmuszeni są
zapewnić dzieciom pozostającym w domach odpowiednią opiekę. Zgodnie z rozwiązaniami wprowadzonymi na
gruncie specustawy KoronawirusU, o wskazane wyżej świadczenie może wystąpić tylko jedno z rodziców. To od
indywidualnej decyzji rodziców zależy, czy i jak podzielą się opieką nad dzieckiem (np. rodzice będą się co tydzień
zmieniać; pozostając na zmianę 1 tydzień w pracy, a kolejny tydzień w domu - z dzieckiem). Wymiar dodatkowego
zasiłku opiekuńczego jest niezależny od liczby dzieci, które wymagają zapewnienia osobistej opieki.

Czas trwania dodatkowego zasiłku opiekuńczego został wydłużony do 11.4.2020 r. z uwagi na dalsze ograniczenia funkcjonowania placówek oświatowych. Świadczenie to jest rozwiązaniem wprowadzonym na skutek sytuacji nagłej związanej z COVID-19, umożliwiającym rodzicom zapewnienie opieki nad dziećmi pozostającymi w domu.