Warunki przyznania wcześniej emerytury

5 grudnia 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok dotyczący warunków przyznania wcześniejszej emerytury, wskazując na konieczność uwzględnienia emerytur wypłacanych tylko w danym państwie członkowskim. Sprawa dotyczyła dyskryminacji pracowników migracyjnych z uwagi na interpretację pojęcia 'emerytury należnej'.

Tematyka: TSUE, wyrok, emerytura, wcześniejsza emerytura, dyskryminacja, migranci, pracownicy, emerytury równoważne, art. 5 rozporządzenia Nr 883/2004

5 grudnia 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok dotyczący warunków przyznania wcześniejszej emerytury, wskazując na konieczność uwzględnienia emerytur wypłacanych tylko w danym państwie członkowskim. Sprawa dotyczyła dyskryminacji pracowników migracyjnych z uwagi na interpretację pojęcia 'emerytury należnej'.

W dniu 5.12.2019 r. zapadł przed TSUE wyrok w połączonych sprawach C-398/18 i C-428/18 wskazujący, że
artykuł 5 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z 29.4.2004 r. w sprawie
koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. L Nr 166 z 2004 r., s.1, dalej jako: rozporządzenie
Nr 883/2004) należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na przeszkodzie ustawodawstwu państwa
członkowskiego, które dla celów skorzystania przez pracownika z wcześniejszej emerytury wymaga, by
kwota należnej emerytury była wyższa od minimalnej emerytury, która przysługiwałaby temu pracownikowi
po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego na podstawie tego ustawodawstwa. Pojęcie „emerytury
należnej” interpretowane jest jako emerytura wypłacana tylko w tym państwie członkowskim, bez
uwzględnienia emerytury, którą wspomniany pracownik mógłby otrzymywać z tytułu świadczeń
równoważnych wypłacanych przez jedno lub kilka innych państw członkowskich.
Stan faktyczny
Orzeczenie zapadło w sprawach połączonych C-398/18 i C‑ 428/18, Antonio Bocero Torrico – A.T. (C-398/18) oraz
Jörg Paul Konrad Fritz Bode – J.B. (C-428/18) przeciwko Instituto Nacional de la Seguridad, Tesorería General de la
Seguridad Social (INSS) w Hiszpani. W dniu 16.12.2016 r. A.T. urodzony 15.12.1953 r., złożył do INSS wniosek
o przyznanie wcześniejszej emerytury. Okresy składkowe A.T. za czas pracy w Hiszpanii wynosiły: 9947 dni,
a w Niemczech: 6690 dni. W Niemczech A.T. uprawniony był do emerytury w kwocie 507,35 EUR, jednak
świadczenie, o które mógłby ubiegać się w Hiszpanii z tytułu wcześniejszej emerytury, wynosiło 530,15 EUR.
Podobnie kształtowała się sytuacja J.B., który również wnosił o przyznanie wcześniejszej emerytury a świadczenie,
o które jego zdaniem mógłby się ubiegać się w Hiszpanii z tytułu wcześniejszej emerytury, wynosiło 206,60 EUR.
Pomimo tego INSS wskazał niższą wysokość świadczen ia emerytury, do których skarżący (J.B. i A.T.)
w postępowaniu głównym byli uprawnieni w Niemczech, które to w tym zakresie był równoważne
z emeryturami, o które mogliby ubiegać się w Hiszpanii z tytułu wcześniejszej emerytury.
Oddalając wnioski INSS, wskazał że kwota emerytur, których one dotyczyły, była niższa od minimalnej
miesięcznej kwoty emerytury odpowiadającej sytuacji rodzinnej skarżących w postępowaniu głównym
w momencie ukończenia przez nich 65 lat, czyli wynosiła poniżej 784,90 EUR w przypadku A.T. i 782,90 EUR
w przypadku J.B.
Sprawy trafiły do sądu pracy, jednak skargi zostały oddalone. Sądy uznały, że kwotę „emerytury należnej”
w rozumieniu art. 208 ust. 1 lit. c) LGSS, która powinna być wyższa od minimalnej kwoty emerytury mającej
zastosowanie do osoby zainteresowanej w momencie ukończenia przez nią 65 lat, aby mogła ona otrzymywać
wcześniejszą emeryturę, stanowi kwota rzeczywistej emerytury wypłacanej przez Królestwo Hiszpanii. Celem
ustawy było zapobieżenie wypłaty dodatku wyrównującego do minimalnej ustawowej kwoty emerytur osób,
które nie ukończyły jeszcze ustawowego wieku emerytalnego, poprzez utrzymanie ich na rynku pracy.
Pytanie prejudycjalne
A.T. i J.B. odwołali się od wyroków do Wyższego Trybunału Sprawiedliwości w Hiszpanii. Sąd ten wskazał, że
w myśl art. 14 ust. 3 dekretu królewskiego 1170/2015 ustawodawstwa hiszpańskiego dopuszcza przyznanie dodatku
do emerytury jedynie w odniesieniu do różnicy pomiędzy sumą emerytur należnych zgodnie z uregulowaniem Unii
a emeryturą minimalną w Hiszpanii. Wyższy Trybunał Sprawiedliwości rozważał czy wyrażenie „emerytura
należna” jest interpretowane przez INSS w celu ustalenia możliwości przyznania pracownikowi wcześniejszej
emerytury, a mianowicie poprzez uwzględnienie jedynie rzeczywistej emerytury wypłacanej przez Hiszpanię,
stanowi dyskryminację sprzeczną z prawem Unii. Wyższy Trybunał Sprawiedliwości wskazywał, że pracownik
uprawniony do emerytury wypłacanej przez co najmniej dwa państwa członkowskie mógłby nie kwalifikować się do
otrzymywania takiej wcześniejszej emerytury, podczas gdy pracownik mający prawo do emerytury w takiej samej
kwocie, lecz wypłacanej wyłącznie przez Hiszpanię, kwalifikowałby się do jej otrzymywania - co stanowiłoby
dyskryminację. Wobec tego W yższy Trybunał Sprawiedliwości postanowił zawiesić postępowanie i wystąpić
do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym, które jest sformułowane identycznie w sprawach C-
398/18 i C‑ 428/18:
„Czy art. 48 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie obowiązywaniu przepisu
krajowego, który dla celów skorzystania z wcześniejszej emerytury wymaga, by kwota należnej emerytury była
wyższa od minimalnej emerytury, która przysługiwałaby zainteresowanemu na podstawie prawa krajowego, przy
czym pojęcie »emerytury należnej« interpretowane jest jako emerytura faktycznie wypłacana tylko we właściwym
państwie członkowskim (w tym przypadku w Królestwie Hiszpanii), bez uwzględnienia faktycznie przysługującej



emerytury, którą zainteresowany mógłby otrzymywać z tytułu innego świadczenia takiego samego rodzaju w innym
państwie członkowskim lub w innych państwach członkowskich?”.
Stan prawny
Przepis prawa hiszpańskiego uzależnia przyznanie wcześniejszej emerytury od spełnienia warunku, by
wysokość należnej emerytury była wyższa od minimalnej kwoty emerytury. W tym względzie ustawodawstwo
hiszpańskie jest zgodne z rozporządzeniem Nr 883/2004, w szczególności z art. 58 rozporządzenia Nr 883/2004,
który stanowi, że uprawniony do świadczeń emerytalnych nie może otrzymywać świadczenia niższego od
świadczenia minimalnego określonego przez ustawodawstwo państwa członkowskiego, w którym ma miejsce
zamieszkania, a instytucja właściwa tego państwa powinna w danym przypadku wypłacić mu dodatek równy różnicy
pomiędzy sumą świadczeń należnych a świadczeniem minimalnym. Z przepisu nie wynika jednak, że państwo
członkowskie jest zobowiązane do przyznania wnioskodawcy wcześniejszej emerytury, jeżeli kwota tej
emerytury, do której wnioskodawca był uprawniony, jest niższa od minimalnej kwoty emerytury, którą
otrzymywałaby po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego.
W ocenie skarżących istotą sprawy była wykładnia pojęcia „emerytury należnej”, dokonana przez organy w ten
sposób, że obejmuje ono jedynie emeryturę wypłacaną przez Hiszpanię, bez uwzględnienia emerytur
wypłacanych przez inne państwa członkowskie (w tym przypadku przez Niemcy), do których skarżący byliby
ewentualnie uprawnieni. W sprawie chodziło więc o ustalenie zgodności art. 208 ust. 1 lit. c) LGSS z art. 5 lit.
a) rozporządzenia Nr 883/2004. Sprawa dotyczyła więc zabezpieczenia społecznego pracowników migrujących
w kontekście wcześniejszej emerytury, co do kwoty emerytury należnej, która powinna przekraczać ustawową kwotę
minimalną. Dla skarżących istotne było uwzględnienie uprawnień emerytalnych nabytych w danym państwie
członkowskim i brak odmiennego traktowania pracowników, którzy skorzystali z prawa do swobodnego
przemieszczania się.
Artykuł 5 rozporządzenia Nr 883/2004 ustanawia zasadę równego traktowania świadczeń, dochodów,
okoliczności lub zdarzeń, w zakresie lit. a) przewiduje zaś, że w przypadkach, w których na podstawie
ustawodawstwa właściwego państwa członkowskiego otrzymywanie świadczeń z zabezpieczenia społecznego lub
inny dochód ma pewne skutki prawne, odpowiednie przepisy tego ustawodawstwa mają zastosowanie także do
otrzymywanych świadczeń równoważnych nabytych na podstawie ustawodawstwa innego państwa
członkowskiego lub dochodów osiągniętych w innym państwie członkowskim.
Orzeczenie TSUE
Pojęcie „świadczeń równoważnych” odnosi się do dwóch świadczeń emerytalnych, które są porównywalne
w świetle celu realizowanego przez te świadczenia i przez uregulowania, które je wprowadzi ły.
Z powyższego wynika, że art. 5 lit. a) rozporządzenia Nr 883/2004 stoi n a przeszkodzie takiej wykładni
pojęcia „emerytury należnej” zawartego w art. 208 ust. 1 lit. c) LGSS, która dotyczyłaby jedynie emerytury
wypłacanej przez Hiszpanię, bez uwzględnienia emerytury, do której skarżący w postępowaniach głównych
są uprawnieni w Niemczech. Stosowanie innych zasad, może powodować sytuację pośredniej dyskryminacji
osób migrujących.
Dzieje się tak, ponieważ: „odmowa wzięcia przez właściwe organy państwa członkowskiego pod uwagę dla celów
ustalenia kwalifikowalności do wcześniejszej emerytury świadczeń emerytalnych, do których pracownik, który
skorzystał z prawa do swobodnego przemieszczania, jest uprawniony w innym państwie członkowskim, może
spowodować, że pracownik ten będzie znajdował się w sytuacji mniej korzystnej niż sytuacja pracownika, który całą
swoją karierę zawodową przebył w pierwszym państwie członkowskim. W świetle powyższych rozważań na
przedstawione pytanie należy odpowiedzieć, że art. 5 lit. a) rozporządzenia Nr 883/2004 należy interpretować w ten
sposób, iż stoi on na przeszkodzie ustawodawstwu państwa członkowskiego, które dla celów skorzystania przez
pracownika z wcześniejszej emerytury wymaga, by kwota należnej emerytury była wyższa od minimalnej emerytury,
która przysługiwałaby temu pracownikowi w momencie osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego na podstawie
tego ustawodawstwa, przy czym pojęcie „emerytury należnej” interpretowane jest jako emerytura wypłacana tylko
w tym państwie członkowskim, bez uwzględnienia emerytury, którą wspomniany pracownik mógłby otrzymywać
z tytułu świadczeń równoważnych wypłacanych przez jedno lub kilka innych państw członkowskich”.
Właściwe organy danego państwa członkowskiego powinny każdorazowo wziąć pod uwagę nie tylko
otrzymywanie świadczeń z zabezpieczenia społecznego nabytych przez wnioskodawcę zgodnie
z ustawodawstwem tego państwa, ale także otrzymywanie równoważnych świadczeń nabytych w każdym
innym państwie członkowskim, w przeciwnym wypadku może dojść do dyskryminacji pracowników
migrujących.
Wyrok TSUE z 5.12.2019 r., C-398/18 i C-428/18







Wyrok TSUE z 5.12.2019 r. C-398/18 i C-428/18 potwierdza, że kwota emerytury wymagana do skorzystania z wcześniejszej emerytury powinna być wyższa od minimalnej emerytury przysługującej po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego, uwzględniając tylko emerytury wypłacane przez konkretne państwo członkowskie.