Zasady pracy podczas epidemii COVID-19

W maju 2020 r. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy w uzgodnieniu z Głównym Inspektoratem Pracy opracowały dokument: „Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia osób pracujących w czasie epidemii COVID-19. Ogólne wytyczne i lista kontrolna”. Dokument został opracowany z wykorzystaniem materiałów Komisji Europejskiej, Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy oraz Federalnego Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych. Wytyczne stanowią ogólne zasady postępowania profilaktycznego w miejscu pracy mające na celu ograniczenie ryzyka zakażenia SARS-CoV-2.

Tematyka: COVID-19, bezpieczeństwo i ochrona zdrowia, wytyczne, lista kontrolna, ocena ryzyka, środki profilaktyczne, BHP, praca w czasie epidemii

W maju 2020 r. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy w uzgodnieniu z Głównym
Inspektoratem Pracy (dalej jako: instytucje) opracowały dokument: „Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia osób
pracujących w czasie epidemii COVID-19. Ogólne wytyczne i lista kontrolna”. Dokument został opracowany
z wykorzystaniem materiałów Komisji Europejskiej, Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy
oraz Federalnego Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych. Z dokumentu wynika, że wytyczne stanowią ogólne
zasady postępowania profilaktycznego do zastosowania w każdym zakładzie pracy a ich wdrożenie powinno
przyczynić się do ograniczenia ryzyka związanego z narażeniem na zakażenie SARS-CoV-2 w miejscu pracy.
Ogólny zakres wytycznych
Dokument: „Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia osób pracujących w czasie epidemii COVID-19. Ogólne
wytyczne i lista kontrolna” dotyczy:
1. Opracowania przez pracodawców czy przedsiębiorców planu działań w celu ograniczenia ryzyka związanego
z narażeniem na zakażenie SARS-CoV-2 w pracy.
2. Możliwych do podjęcia środków ograniczających ryzyko związane z narażeniem na zakażenie COVID-19, tj.:
zapewnienie dystansu fizycznego; pracy zdalnej; ograniczenia kontaktów bezpośrednich z osobami spoza
zakładu pracy; przestrzegania zasad higieny w miejscu pracy; zastosowanie odpowiednich zasad dezynfekcji;
zapewnienie środków ochrony indywidualnej i dostosowanej odzieży roboczej.
3. Ograniczania obciążeń psychicznych spowodowanych epidemią COVID-19, poprzez brak kontaktu czy
zmniejszony kontakt ze współpracownikami.
4. Zasad komunikowania się z klientami i pracownikami.
5. Postępowania w przypadku podejrzenia zachorowania na COVID-19.
6. Opieki medycznej (zarówno w zakresie fizycznym jak i psychicznym) dostępnej w zakładzie pracy czy poza nim.
7. Listy pytań kontrolnych jako narzędzia wspomagającego w przeprowadzeniu oceny zgodności stosowanych
w zakładzie pracy środków z wytycznymi dotyczącymi bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób pracujących
w czasie epidemii COVID-19.
Ocena ryzyka i zagrożenia zakażeniem COVID-19
Ze względu na nadal panującą epidemię COVID-19 w Polsce, instytucje podkreślają niezwykle istotną rolę BHP
w miejscu pracy, w kontekście obligatoryjności podejmowanej przez pracodawców czy przedsiębiorców oceny ryzyka
zawodowego oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko zakażenia na
koronawirusa. Osoba zarządzająca miejscem pracy czy też służba BHP, dokonując oceny tego ryzyka w związku
z potencjalnym zakażeniem czynnikiem biologicznym w postaci SARS-CoV-2,
jest zobowiązana uwzględnić wszystkie czynniki występujące w środowisku pracy, związane
z wykonywaniem pracy czy też czynniki pochodzące z zewnątrz ze względu na przebywanie w miejscu pracy
klientów i innych osób nie będących pracownikami, tak aby maksymalnie wyeliminować możliwość „przedostania się”
i rozprzestrzeniania wirusa do zakładu pracy. Jest to bardzo istotne, ponieważ ze względu na brak odpowiedniego
dystansu społecznego i nie przestrzeganie podstawowych zasad sanitarnych istnieje duża możliwość zakażenia
siebie i innych. Po ocenie ryzyka i negatywnego oddziaływania tego czynnika na środowisko pracy należy wdrożyć
środki zapobiegawcze. Szczegółowo opracowana przez instytucje lista pytań kontrolnych stanowi narzędzie
wspomagające w przeprowadzeniu oceny zgodności stosowanych w zakładzie pracy środków z wytycznymi
dotyczącymi bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób pracujących w czasie epidemii COVID-19.

Plan działań zapobiegawczych
Instytucje podają, że: „W celu ograniczenia ryzyka związanego z narażeniem pracowników na SARS-CoV-2 w pracy
zaleca się przygotowanie planu działań zapobiegawczych, a następnie jego wdrożenie. Plan taki powinien zostać
opracowany przez przedstawicieli kierownictwa, w porozumieniu z przedstawicielami pracowników i przy
współudziale lekarza medycyny pracy oraz specjalistów ds. bhp. Przy opracowywaniu takiego planu należy
wziąć pod uwagę przede wszystkim: wymagania przepisów prawnych i zalecenia organów administracji
państwowej, obowiązujące podczas epidemii; rodzaje prac wykonywanych w zakładzie pracy i towarzyszące
im prawdo podobieństwo zarażenia SARS-CoV-2 w pracy; liczbę osób pracujących, z podziałem na zespoły

wspólnie realizujące określone zadania; infrastrukturę zakładu pracy (w tym warunki lokalowe); rozwiązania
techniczne zapobiegające rozprzestrzenianiu się szkodliwych czynników biologicznych”.
Instytucje wskazują, że prawdopodobieństwo zarażenia SARS-CoV-2 w pracy zwiększają:
- kontakty społeczne (między pracownikami, a także pracowników z osobami spoza zakładu pracy – klientami,
kontrahentami, podwykonawcami itp.);
- wspólne użytkowanie wyposażenia roboczego, maszyn i narzędzi oraz innych przedmiotów używanych w zakładzie
pracy;
- wspólne korzystanie z pomieszczeń sanitarnych, ciągów komunikacyjnych i pomieszczeń socjalnych.
Z kolei prawdopodobieństwo zarażenia SARS-CoV-2 w miejscu pracy zmniejsza zapewnienie odpowiedniego
dystansu fizycznego pomiędzy pracownikami i innymi osobami. Powyższe można urzeczywistnić poprzez:
1) ograniczenie liczby osób przebywających równocześnie:
a) na terenie zakładu pracy; wskazane jest wprowadzenie indywidualnych rozkładów czasu pracy;
b) w pomieszczeniach sanitarnych, pomieszczeniach socjalnych i szatniach (na przykład przez rotacyjną organizację
przerw i informację o aktualnym użytkowaniu pomieszczenia umieszczoną na zewnątrz pomieszczenia);
2) umiejscowienie stanowisk pracy w taki sposób, aby zapewnić zachowanie między nimi odległości co najmniej 1,5
m (chyba że jest to niemożliwe ze względu na charakter działalności wykonywanej w danym zakładzie pracy,
a zakład ten zapewnia środki ochrony osobistej związane ze zwalczaniem epidemii COVID-19). Zalecane jest, aby
w miarę możliwości pracownicy byli odwróceni do siebie plecami;
3) określenie zasad korzystania z ciągów komunikacyjnych (m.in. schody, korytarze, windy) np. przez wprowadzenie
ruchu jednokierunkowego czy ograniczenie liczby osób jednocześnie korzystających z windy;
4) określenie zasad postępowania w miejscach powstawania skupisk ludzi (wejścia do budynków w godzinie
rozpoczęcia pracy czy opuszczania budynku po jej zakończeniu, miejsca potwierdzania obecności, stanowiska
wydawania narzędzi i materiałów itp.); wskazane jest odpowiednie rozmieszczenie i oznakowanie takich miejsc.
Z powyższymi związana jest konieczność odpowiedniego dostosowania i zmiany Regulaminu pracy lub
wydanie odpowiedniego obwieszczenia i poinformowanie pracowników w sposób zwyczajowo przyjęty
u pracodawcy o powyższych wewnątrzzakładowych źródłach prawa pracy.
Środki bezpieczeństwa
W sytuacji, w której w miejscu pracy dochodzi do bezpośrednich kontaktów z klientami i z innymi
pracownikami, należy zorganizować pracę w zespołach o stałym składzie; zastosować przezroczyste ekrany;
ograniczyć czas bezpośredniego kontaktu (do max. 15 minut); stosować odpowiednie środki ochrony
indywidualnej – osłon oczu i twarzy (masek, przyłbic, gogli, rękawic jednorazowych, środków ochrony nóg,
kombinezonów ochronnych; należy również pamiętać o regularnym stosowaniu środków do dezynfekcji rąk
oraz powierzchni roboczych (czy innych często dotykanych powierzchni - klamki, blaty robocze, biurka,
klawiatury, umywalki, toalety, dozowniki mydła i inne). Przed wejściem do miejsca pracy zaleca się stosowanie
mat dezynfekcyjnych. Zaleca się regularne wietrzenie pomieszczeń: okresowo w ciągu dnia pracy (10 min co 1
godzinę) oraz w sposób możliwie ciągły w godzinach nocnych, minimum 2 godziny przed rozpoczęciem i 2 godziny
po zakończeniu użytkowania pomieszczenia.
W kontaktach ze współpracownikami jak i klientami zalecane jest wykorzystywanie komunikacji elektronicznej.
Rekomenduje się przeprowadzanie telekonferencji czy wideokonferencji celem ograniczenia osobistych
kontaktów. Podróże służbowe czy delegacje powinny być odwołane i zrealizowane w innym, bezpieczniejszym
terminie. Propagowana jest również praca zdalna, której możliwość została wprowadzona w KoronawirusU.
W zakresie tego rodzaju pracy na odległość zalecane jest określenie organizacji i zasad takiej pracy. Jeżeli jednak
nie istnieje taka możliwość pracy, instytucje zachęcają do udostępnienia zatrudnionym parkingu
samochodowego czy wskazania miejsca do przechowywania rowerów, celem unikania korzystania
z komunikacji zbiorowej.
Osoby z zewnątrz
W sytuacji wystąpienia konieczności bezpośredniego kontaktu z osobami z zewnątrz na terenie zakładu pracy
zalecane jest:
- rejestrowanie danych osób przychodzących z zewnątrz (imię i nazwisko, numer telefonu) oraz czasu ich
wejścia i wyjścia;

- informowanie osób z zewnątrz o zasadach obowiązujących aktualnie w zakładzie pracy w celu ograniczania ryzyka
związanego z narażeniem na SARS-CoV-2;
- za zgodą osób wizytujących, pomiar ich temperatury (na obszarze czoła lub dolnej części szyi).
Korespondencja
Korespondencja, przesyłki pocztowe lub dostarczone przez kurierów powinny być w miarę możliwości
pozostawione na 2-3 godziny w pojemnikach przeznaczonych wyłącznie do tego celu, umieszczonych
w wydzielonym do tego miejscu. Przesyłki przed włączeniem do dalszego obiegu powinny być zdezynfekowane.
Obciążenia psychiczne spowodowane dystansem społecznym
Instytucje podają, że: „Kryzys spowodowany epidemią COVID-19 budzi niepokój nie tylko wśród przedsiębiorców, ale
wzbudza też duże obawy wśród pracowników. Aspekty zwiększające obciążenie psychiczne pracowników, które
należy uwzględnić w okresie epidemii COVID-19, to m.in.: możliwe sytuacje konfliktowe z innymi pracownikami lub
klientami wynikające z lęku przed bezpośrednimi kontaktami z innymi ludźmi; długotrwale utrzymująca się
zwiększona intensywność pracy w sektorach, których funkcjonowanie ma zasadnicze znaczenie w czasach epidemii,
np. w sektorze ochrony zdrowia; wymogi utrzymywania dystansu społecznego. Zorganizowanie regularnego forum
internetowego, na którym pracownicy mogą wyrażać swoje obawy, zadawać pytania, a także zachęcanie
pracowników do udzielania sobie wzajemnego wsparcia, np. poprzez kontakty telefoniczne lub w mediach
społecznościowych; zapewnienie wsparcia kierownikom średniego szczebla zarządzania, np. przez organizowanie
szkoleń z zakresu metod kierowania zespołem online; zapewnienie pracownikom możliwości otrzymania
indywidualnej pomocy psychologicznej czy udziału w warsztatach dotyczących metod radzenia sobie ze stresem
związanym z lękiem przed zarażeniem się SARS-CoV-2”.
Stanowisko Centralnego Instytutu Ochrony Pracy „Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia osób pracujących
w czasie epidemii COVID-19. Ogólne wytyczne i lista kontrolna”.

Instytucje podkreślają istotną rolę BHP w miejscu pracy w kontekście obligatoryjności oceny ryzyka zawodowego i stosowania środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko zakażenia koronawirusem. Wdrożenie środków zapobiegawczych, takich jak organizacja pracy w zespołach o stałym składzie czy zapewnienie odpowiedniej ochrony indywidualnej, jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników.