Zależność stwierdzenia choroby zawodowej od okresu zatrudnienia

Tematyka: choroba zawodowa, decyzja, orzeczenie, Naczelny Sąd Administracyjny, stanowisko, rozpoznanie, zakład pracy, narażenie zawodowe, art. 2351 KP

Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej nie ustala pracodawcy, u którego warunki pracy ją
spowodowały. W sentencji decyzji pracodawca nie jest w ogóle wskazywany – orzekł Naczelny Sąd
Administracyjny.
Opis stanu faktycznego
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w K. wydał decyzję o stwierdzeniu u R.W. choroby zawodowej pod
postacią obustronnego trwałego odbiorczego ubytku słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego
spowodowanego hałasem. Pracownik w latach 1970-2016 był zatrudniony w wielu zakładach pracy. M.in. od
29.9.1973 r. do 24.11.1973 r. w (...) w T. na stanowisku tokarza. Po przeprowadzeniu badań wydano orzeczenie
lekarskie o rozpoznaniu u pracownika wskazanej choroby zawodowej. W uzasadnieniu orzeczenia uznano
z wysokim prawdopodobieństwem związek przyczynowo skutkowego pomiędzy chorobą, a warunkami
pracy. Odwołanie od decyzji wniósł zakład pracy. W toku postępowania odwoławczego uzyskano kartę oceny
narażenia zawodowego. Nie udało się ustalić szczegółowo czynności wykonywanych na stanowisku pracy
zajmowanym przez R.W., wiadomo jedynie, że przyuczał się do obsługi tokarki. Brak jest też wyników pomiarów
natężenia dźwięku na tym stanowisku. Z uwagi na brak badań środowiskowych nie można wykluczyć, że praca
wykonywana była w narażeniu na hałas.
Stanowisko WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę (...) z siedzibą w T. na powyższą decyzję. Stwierdził, że badania
pracownika dały podstawę do rozpoznania choroby zawodowej. W wydanym orzeczeniu lekarskim wskazano
wyraźnie na związek przyczynowy między rozpoznaną chorobą narządu słuchu a rodzajem wykonywanej pracy,
z wysokim prawdopodobieństwem. W prowadzonym postępowaniu uwzględniono także zeznania strony oraz ocenę
narażenia zawodowego. Pracownik zeznał, iż w tym okresie pracy do jego obowiązków należała obsługa tokarki
i szlifierki, podczas ich obsługi występował hałas, ponadto hałas powodowały inne urządzenia znajdujące się na hali
gdzie pracował.
WSA wyjaśnił, że ustawodawca, w art. 2351 KP dopuszcza stwierdzenie choroby zawodowej nie tylko
w przypadku gdy związek przyczynowy pomiędzy chorobą, a warunkami pracy można przyjąć w sposób
bezsporny, ale również wtedy, gdy taki związek przyczynowy można stwierdzić z „wysokim
prawdopodobieństwem”. Nie ma zatem podstaw do wyeliminowania z okresu zatrudnienia w narażeniu
zawodowym czasu zatrudnienia pracownika na stanowisku tokarza w zakładzie skarżącej tylko z tej przyczyny, że
wynosił on niespełna 2 miesiące. W toku postępowania w przedmiocie choroby zawodowej ustala się, w których
zakładach pracy na przestrzeni całego okresu zatrudnienia pracownika lub byłego pracownika występowało
narażenie zawodowe. Wojewódzki Sąd Administracyjny podkreślił, że celem postępowania o stwierdzenie
choroby zawodowej nie jest wskazanie, u którego z pracodawców wystąpiła choroba.
W wywiedzionej skardze kasacyjnej stwierdzono, że WSA pojęcie bezsporności, wysokiego prawdopodobieństwa, że
choroba zawodowa została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących
w środowisku pracy, albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, utożsamił z dwumiesięcznym zatrudnieniem
w skarżącej kasacyjnie Spółce, tj. epizodem zawodowym w 46-letniej karierze zawodowej pracownika.
Stanowisko NSA
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu skargi kasacyjnej (...) z siedzibą w T. od wyroku Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w sprawie ze skargi (...) z siedzibą w T. na decyzję (...) Państwowego Wojewódzkiego Inspektora
Sanitarnego w K. w przedmiocie choroby zawodowej oddalił skargę kasacyjną. Wskazał, że podniesione w skardze
kasacyjnej zarzuty zarówno procesowe, jak i materialnoprawne nakierowane zostały na wykazanie, że
dwumiesięczny okres zatrudnienia R.W. w zakładzie skarżącej kasacyjnie Spółki, na początku jego drogi
zawodowej, nie mógł przyczynić się do powstania u niego choroby zawodowej, biorąc pod uwagę 46-letnią
karierę zawodową pracownika.
Na wstępie NSA zaznaczył, że okoliczność zachorowania pracownika na chorobę zawodową była w sprawie
bezsporna. Skarżący podnosi jedynie, że zawartego w orzeczeniu sformułowania „wieloletni okres narażenia
zawodowego na hałas” nie można odnosić do jego zakładu pracy. W tym względzie istotnie, okres zatrudnienia
pracownika w zakładzie skarżącej kasacyjnie stanowi epizod w jego karierze zawodowej. Jednakże, jak stanowi art.
2351 KP, za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli
w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że

została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku
pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”. Rozpoznanie
choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu
zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych
objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych. Pojęcie „wysokie
prawdopodobieństwo” nie odnosi się do zakładu pracy jako pracodawcy. Odnosi się natomiast do zakładu
pracy, jako środowiska, w którym znajdują się czynniki zagrażające zdrowiu pracownika. Spełnienie się tej przesłanki
jest równoznaczne z brakiem możliwości wykluczenia dominującego wpływu czynników szkodliwych dla zdrowia
występujących w środowisku pracy na zachorowanie na chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych.
Przesłankę „wysokiego prawdopodobieństwa” negować może wyłącznie porównanie oddziaływania czynników
zawodowych i pozazawodowych prowadzące do stwierdzenia, że chorobę spowodowały przyczyny niezwiązane
z zatrudnieniem, występujące poza środowiskiem pracy. W sytuacji gdy pracownik świadczył pracę związaną
z narażeniem zawodowym w kilku i więcej kolejnych zakładach, dla prawidłowości rozstrzygnięcia
stwierdzającego chorobę zawodową nie ma znaczenia, w jakim stopniu wpłynęły na tę chorobę poszczególne
okresy zatrudnienia i jakie było prawdopodobieństwo zachorowania pracownika u poszczególnych
pracodawców.
NSA podkreślił, że decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej nie ustala pracodawcy, u którego warunki
pracy ją spowodowały. W sentencji decyzji pracodawca nie jest w ogóle wskazywany. Organy inspekcji sanitarnej
nie mogą natomiast odstąpić od badania środowiska pracy, gdyż choroby zawodowe nie powstają poza
środowiskiem pracy. Wskazanie to należy to jednak odczytywać wyłącznie jako wskazanie zakładu, w którym
występowały czynniki mogące spowodować skutki zdrowotne, nie zaś wskazanie zakładu, w którym doszło
do powstania choroby u pracownika.
W świetle powyższego NSA uznał, że rozpoznanie choroby odpowiadającej właściwej pozycji wykazu chorób
zawodowych i występowania czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy jest wystarczające dla
ziszczenia się przesłanki wysokiego prawdopodobieństwa, o której mowa w art. 2351 KP.

Komentarz
NSA w wydanym wyroku uznał, że rozważania dotyczące okresu zatrudnienia – a konkretnie jego długości –
pozostają bez wpływu na treść zaskarżonego wyroku, skoro skarżąca kasacyjnie nie kwestionowała faktu, iż doszło
u pracownika do pojawienia się pełnego obrazu klinicznego choroby zamieszczonej w wykazie chorób zawodowych
ani też faktu narażenia zawodowego w jej zakładzie pracy. Samo bowiem ustalenie na podstawie materiału
dowodowego, że u danego pracodawcy występowało narażenie zawodowe na czynnik wywołujący rozpoznaną
chorobę nie pociąga za sobą ustalenia, że narażenie w określonym zakładzie pracy było przyczyną powstania
choroby zawodowej. Postępowanie dotyczące stwierdzenia choroby zawodowej nie jest ukierunkowane na
konkretnego pracodawcę, nie taka jest jego rola, nie ma tym samym na celu ustalenia odpowiedzialności danego
pracodawcy, a jedynie wydanie decyzji o stwierdzeniu bądź odmowie stwierdzenia choroby zawodowej. Z orzeczenia
NSA wywieść można zatem wniosek o braku gravamen po stronie skarżącego kasacyjnie.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26.5.2020 r., II OSK 2972/19

NSA uznał, że rozważania dotyczące okresu zatrudnienia nie mają wpływu na treść rozpoznawanej sprawy. Postępowanie dotyczące stwierdzenia choroby zawodowej nie ma na celu ustalenia odpowiedzialności pracodawcy, a jedynie wydanie decyzji o stwierdzeniu bądź odmowie stwierdzenia choroby zawodowej.