Unijne porozumienie w sprawie transformacji cyfrowej

Autonomiczna umowa ramowa z czerwca 2020 r. pomiędzy europejskimi partnerami społecznymi to zobowiązanie do optymalizacji korzyści i sprostania wyzwaniom cyfryzacji w miejscu pracy. Porozumienie ma na celu rozwój umiejętności cyfrowych, zapewnienie bezpieczeństwa pracy, rozwój sztucznej inteligencji i poszanowanie godności pracowników. Partnerzy skupiają się na wspólnych etapach transformacji cyfrowej, aby osiągnąć lepsze warunki pracy i wydajność.

Tematyka: Unijne porozumienie, transformacja cyfrowa, umowa ramowa, europejscy partnerzy społeczni, umiejętności cyfrowe, sztuczna inteligencja, godność pracowników, przetwarzanie danych osobowych, RODO, monitorowanie działań

Autonomiczna umowa ramowa z czerwca 2020 r., zawarta pomiędzy europejskimi międzysektorowymi
partnerami społecznymi (BusinessEurope, CEEP i SMEunited oraz ETUC) stanowi wspólne zobowiązanie do
optymalizacji korzyści i sprostania wyzwaniom cyfryzacji w XXI w. postindustrialnych stosunkach
zatrudnienia. Umowa ma zastosowanie do całej UE/EOG, bowiem obejmuje wszystkich pracowników
i pracodawców w sektorze publicznym i prywatnym oraz we wszystkich rodzajach działalności gospodarczej.
Dotyczy również popularnych platform internetowych, w ramach których dochodzi do zatrudnienia.
Głównymi celami porozumienia są:
• Rozwój umiejętności cyfrowych pracowników i pracodawców oraz zabezpieczenie zatrudnienia.
• Zapewnienie bezpieczeństwa i ochrona pacy, w tym dostosowanie organizacji pracy do transformacji pracy
wynikającej z korzystania z cyfrowych urządzeń do pracy.
• Rozwój i wpływ sztucznej inteligencji na pracę.
• Poszanowanie godności ludzkiej (również co do danych osobowych) i nadzór nad pracą w związku
z rozwojem technologii.
Ogólne priorytety
Z umowy ramowej wynika, że transformacja cyfrowa mająca miejsce w XXI w. przynosi wyraźne korzyści zarówno
pracodawcom, pracownikom, jak i osobom poszukującym pracy, pod względem nowych możliwości
zatrudnienia, utrzymania miejsc pracy a nawet wzrostu zatrudnienia. Co więcej, dzięki nowoczesnym
technologiom wykorzystywanym w miejscu pracy dochodzi do zwiększonej wydajności, poprawy warunków
pracy i nowych sposobów organizacji pracy, a w konsekwencji lepszej jakości usług i produktów. Korzystają
więc: pracownicy, pracodawcy oraz konsumenci.
Cele
Uszczegóławiając, niniejsza umowa ramowa ma na celu:
• Zwiększenie świadomości i lepsze zrozumienie pracodawców, pracowników i ich przedstawicieli na temat szans
i wyzwań w świecie pracy wynikających z transformacji cyfrowej.
• Zapewnienie pracodawcom, pracownikom i ich przedstawicielom pomocy w opracowywaniu środków i działań
mających na celu wykorzystanie nowych możliwości technologii cyfrowej, a następnie radzenie sobie z wyzwaniami,
przy jednoczesnym uwzględnieniu istniejących inicjatyw, praktyk i układów zbiorowych.
• Zachęcenie do partnerskiego podejścia między pracodawcami, pracownikami i ich przedstawicielami w zakresie
transformacji ustrojowej.
• Wprowadzenie technologii lub narzędzi cyfrowych z uwzględnieniem praw i obowiązków pracowników
i pracodawców w tym warunków pracy (warunki zatrudnienia, równowaga między życiem zawodowym a prywatnym,
środowisko pracy, zdrowie i bezpieczeństwo, równość płci, właściwa komunikacja) jak i sam sposób organizacji
pracy.
Etapy w procesie transformacji ustrojowej

1. Pierwszy etap: „Wspólnej eksploracji/przygotowań/wsparcia” dotyczy eksploracji, podnoszenia
świadomości i tworzenia odpowiedniej bazy wsparcia i zaufania, aby móc otwarcie omawiać możliwości
i wyzwania/zagrożenia związane z cyfryzacją, ich wpływ na miejsce pracy, w tym rozmowa o możliwych
działaniach i rozwiązaniach.
2. Drugi etap: „Wspólne mapowanie/regularna ocena/analiza” to zadanie polegające na mapowaniu obszarów
tematycznych pod kątem korzyści i możliwości (jakie skuteczna integracja technologii cyfrowej może przynieść
korzyści pracownikom i przedsiębiorstwu) oraz pod względem wyzwania i ryzyka. Na tym etapie identyfikowane
są również możliwe środki i działania.
3. Trzeci etap: „Wspólny przegląd sytuacji i przyjęcie strategii transformacji cyfrowej” jest wynikiem
powyższych dwóch kroków. Chodzi o podstawowe zrozumienie możliwości i wyzwań/ryzyka, różnych elementów

i ich wzajemnych powiązań, a także uzgodnienie strategii cyfrowych wyznaczających cele dla przedsiębiorstwa
na przyszłość.
4. Czwarty etap: „Przyjęcie odpowiednich środków/działań” opiera się na wspólnym przeglądzie sytuacji.
Obejmuje to: możliwość testowania i pilotowania przewidywanych rozwiązań; ustawienie priorytetu; czas;
wyjaśnienie i zdefiniowanie ról i obowiązków kierownictwa oraz pracowników i ich przedstawicieli; zasoby; środki
towarzyszące, takie jak wsparcie (eksperckie), monitorowanie itp.
5. Piąty etap: „Regularne wspólne monitorowanie/działania następcze, uczenie się, ocena” to wspólna ocena
skuteczności działań i dyskusja na temat tego, czy dalsza analiza, podnoszenie świadomości, wsparcie lub
działania są konieczne. Przedstawiciele pracowników otrzymają takie udogodnienia i informacje, jakie są
niezbędne do skutecznego zaangażowania się na różnych etapach procesu.
Nadzór w zakresie przestrzegania godności człowieka (w tym co do ochrony danych osobowych)
Technologia cyfrowa i systemy nadzoru sztucznej inteligencji, wraz z przetwarzaniem danych osobowych, niekiedy
wrażliwych danych pracowników, oferują możliwość zabezpieczenia środowiska pracy oraz zapewnienia
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz poprawy wydajności przedsiębiorstwa. Może jednak dochodzić do
naruszenia podstawowych wartości człowieka pracującego, ze względu na znaczną ingerencję nowoczesnych
technologii w proces pracy (np. poprzez pobieranie danych wrażliwych - dostęp do pomieszczeń czy dokumentów
przez skan odcisku palca, źrenicy czy też wczepiony chip). Technologie takie niekiedy ułatwiają i przyspieszają
pracę, jednak zwiększają ryzyko naruszenia godności człowieka, szczególnie w przypadku osobistego
monitorowania. Może to prowadzić do pogorszenia warunków pracy.
Minimalizacja i przejrzystość danych wraz z jasnymi zasadami przetwarzania danych osobowych ograniczają ryzyko
ingerencyjnego monitorowania i niewłaściwego wykorzystywania danych osobowych. RODO określa zasady
dotyczące przetwarzania danych osobowych pracowników w kontekście zatrudnienia, których należy przestrzegać.
Partnerzy społeczni w tej umowie przypominają, że art. 88 RODO odnosi się do możliwości ustanowienia w drodze
układów zbiorowych bardziej szczegółowych zasad w celu zapewnienia ochrony praw i wolności w odniesieniu do
przetwarzania danych osobowych pracowników w kontekście stosunków pracy.
Środki, które należy rozważyć w związku z rozwojem nowoczesnych technologii w miejscu pracy, obejmują:
• Umożliwianie przedstawicielom pracowników rozwiązywanie problemów związanych z danymi, zgodą, ochroną
prywatności i nadzorem.
• Gromadzenie danych z konkretnym i przejrzystym celem. Dane nie powinny być gromadzone ani przechowywane
po prostu dlatego, że jest to możliwe lub w ostatecznym nieokreślonym celu.
• Informowanie pracowników, że mogą nie wyrazić zgody na przetwarzanie określonej grupy danych osobowych czy
też w każdym momencie wycofać zgodę.
• Zapewnienie przedstawicielom pracowników udogodnień i narzędzi (cyfrowych), np. cyfrowe tablice ogłoszeń, aby
wypełnić swoje obowiązki w erze cyfrowej.
Organizacje członkowskie złożą sprawozdanie z realizacji porozumienia Komitetowi ds. Dialogu
Społecznego. W ciągu pierwszych trzech lat od daty podpisania tej umowy Komitet Dialogu Społecznego
przygotuje i przyjmie coroczny pakiet podsumowujący bieżące wdrażanie umowy. Pełny raport z podjętych
działań wdrożeniowych zostanie przygotowany przez Komitet Dialogu Społecznego i przyjęty przez
europejskich partnerów społecznych w następnych latach. Niniejsza umowa nie narusza prawa partnerów
społecznych do zawierania, na odpowiednim szczeblu, w tym na poziomie europejskim, umów
dostosowujących i / lub uzupełniających tę umowę w sposób, który uwzględni szczególne potrzeby
zainteresowanych partnerów społecznych.

Umowa ramowa dotycząca transformacji cyfrowej ma na celu zwiększenie świadomości pracodawców i pracowników, zachęcenie do partnerskiego podejścia, wprowadzenie technologii cyfrowych z poszanowaniem praw pracowników oraz monitorowanie skuteczności działań. Partnerzy postulują minimalizację i przejrzystość danych osobowych oraz przypominają o konieczności przestrzegania zasad RODO w kontekście przetwarzania danych pracowników.