Prawo pracownika przywróconego do pracy do płatnego urlopu wypoczynkowego

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 25.6.2020 r. ustalił, że pracownikowi przywróconemu do pracy przysługuje prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego także za okres od dnia niezgodnego z prawem zwolnienia do dnia powrotu do pracy. W publikacji omówiono wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym oraz pytania prejudycjalne dotyczące interpretacji Dyrektywy 2003/88/WE i Karty praw podstawowych UE.

Tematyka: Trybunał Sprawiedliwości, Unia Europejska, urlop wypoczynkowy, prawo pracy, TSUE, wyrok, płatny urlop, zwolnienie niezgodne z prawem

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 25.6.2020 r. stanął na stanowisku, zgodnie z którym
pracownikowi przywróconemu do pracy przysługuje prawo do corocznego płatnego urlopu
wypoczynkowego w wymiarze także za okres od dnia niezgodnego z prawem zwolnienia do dnia powrotu do
pracy, a w sytuacji ponownego zwolnienia go - prawo do świadczenia pieniężnego za ten niewykorzystany
urlop (sprawy połączone C-762/18 i C‑ 37/19).
Przedmiot wniosków
Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, w sprawach połączonych C-762/18 i C‑ 37/19, dotyczyły
wykładni art. 7 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4.11.2003 r. dotyczącej niektórych
aspektów organizacji czasu pracy (Dz.Urz. UE L 299 z 2003 r., s. 9 ze zm., dalej: Dyrektywa) oraz art. 31 ust. 2 Karty
praw podstawowych UE (Dz.Urz. UE C 326 z 2012 r., s. 391, dalej: KPP). Wnioski te zostały przedstawione
w kontekście dwóch postępowań:
• po pierwsze, sporu między QH (dalej: Skarżąca) a Varhoven kasatsionen sad na Republika Bulgaria (najwyższym
sądem kasacyjnym Bułgarii), gdzie pozbawiono Skarżącą prawa do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany
coroczny płatny urlop wypoczynkowy za okres od dnia niezgodnego z prawem zwolnienia jej z pracy do dnia
przywrócenia jej do pracy (sprawa C-762/18),
• po drugie, sporu między CV a Iccrea Banca SpA dotyczącego podobnych okoliczności faktycznych (sprawa
C‑ 37/19).
Pytanie prejudycjalne zostały skierowane do TS na gruncie następującego stanu faktycznego. Sprawa C-762/18
dotyczy byłej pracownicy szkoły. Skarżąca została zwolniona, a następnie po stwierdzeniu przez sąd krajowy
niezgodności z prawem tego zwolnienia - przywrócona do pracy. Po czym, została zwolniona po raz drugi.
W zaistniałej sytuacji, Skarżąca wniosła powództwo przeciwko pracodawcy, w którym domagała się wypłaty
ekwiwalentu - świadczenia pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Sprawa C-37/19 dotyczy natomiast
byłej pracownicy włoskiej instytucji kredytowej.
Pytania prejudycjalne
Sądy krajowe, w obu rozpatrywanych sprawach, zwróciły się do Trybunału z następującymi pytaniami:
1. „Czy art. 7 ust. 1 Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie ustawodawstwu lub
orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym pracownik zwolniony niezgodnie z prawem i następnie przywrócony
do pracy na mocy orzeczenia sądu nie ma prawa do urlopu za okres od dnia zwolnienia do dnia przywrócenia go
do pracy?”
2. „Na wypadek udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze, czy art. 7 ust. 2 Dyrektywy należy
interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie ustawodawstwu lub orzecznictwu krajowemu, zgodnie
z którym przy kolejnym rozwiązaniu stosunku pracy pracownik ten nie ma prawa do ekwiwalentu pieniężnego za
niewykorzystany urlop za okres od dnia poprzedniego zwolnienia do dnia przywrócenia go do pracy?”
Prawo do urlopu wypoczynkowego
TS w pierwszej kolejności odwołał się do treści relewantnych przepisów i zauważył, że art. 7 ust. 1 Dyrektywy
stanowi, iż każdy pracownik jest uprawniony do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze co
najmniej czterech tygodni. TS stanowczo podkreślił, że powyższe prawo należy postrzegać jako zasadę prawa
socjalnego Unii Europejskiej o szczególnej wadze, której wdrażanie przez właściwe organy krajowe może być
dokonywane tylko w granicach wyraźnie określonych w samej Dyrektywie. Prawo to zostało też uznane w sposób
wyraźny w art. 31 ust. 2 KPP.
Następnie TS podkreślił, iż z treści Dyrektywy oraz dotychczasowego orzecznictwa TS wynika, że chociaż to do
państw członkowskich należy ustalenie warunków wykonywania i wdrażania prawa do urlopu wypoczynkowego,
państwa członkowskie nie mogą uzależniać jego istnienia, które wynika wprost z tej Dyrektywy, od spełnienia
jakichkolwiek warunków wstępnych (wyrok z 29.11.2017 r., King, C-214/16, EU:C:2017:914).
Dalej, TS zwrócił uwagę na cel prawa do urlopu wypoczynkowego, którym jest z jednej strony umożliwienie
pracownikowi odpoczynku od zadań wyznaczonych w umowie o pracę, zaś z drugiej strony - zapewnienie okresu

wytchnienia i czasu wolnego. Cel ten opiera się na założeniu, że w trakcie okresu rozliczeniowego pracownik
rzeczywiście świadczył pracę. W związku z tym wymiar urlopu wypoczynkowego powinien być obliczany
w odniesieniu do okresów rzeczywistego świadczenia pracy zgodnie z umową o pracę. TS stanął na stanowisku,
zgodnie z którym zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego. W niektórych szczególnych sytuacjach, w których
pracownik nie jest w stanie wypełniać swoich obowiązków, państwo członkowskie nie może - zdaniem TS -
uzależniać prawa do urlopu wypoczynkowego od spełnienia warunku rzeczywistego świadczenia pracy. Jako
przykład takiej sytuacji TS wskazał nieobecności pracownika ze względu na zwolnienie chorobowe. Jak bowiem
wynika z dotychczasowego orzecznictwa TS, tego rodzaju pracowników należy traktować jak pracowników, którzy
rzeczywiście świadczyli pracę we wspomnianym okresie (wyrok z 4.10.2018 r., Dicu, C-12/17, EU:C:2018:799). TS
wyklucza więc możliwość zmniejszenia minimalnego wymiaru urlopu wypoczynkowego także w sytuacji, w której
pracownik nie mógł spełnić obowiązku świadczenia pracy w okresie rozliczeniowym ze względu na chorobę. Tym
samy, Dyrektywa nie pozwala państwom członkowskim ani na wyłączenie możliwości nabycia prawa do urlopu
wypoczynkowego, ani na ustanowienie przepisów przewidujących wygaśnięcie tego prawa po upływie okresu
rozliczeniowego lub okresu dozwolonego przeniesienia tego prawa ustalonego przez prawo krajowe, w razie gdyby
pracownik nie mógł z niego skorzystać.
W dalszej kolejności, TS rozważył, czy opisane powyżej zasady dotyczące prawa do urlopu wypoczynkowego
przysługującego pracownikowi, który z powodu choroby nie był w stanie skorzystać z tego prawa w okresie
rozliczeniowym (lub w okresie dozwolonego przeniesienia ustalonym w prawie krajowym), można stosować
odpowiednio w sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniach głównych w niniejszych sprawach (pracownik nie
mógł skorzystać z prawa do urlopu wypoczynkowego z uwagi na nieobecność związaną z niezgodnym z prawem
zwolnieniem go z pracy).
W tym kontekście TS zwrócił uwagę na okoliczność, iż w przypadku nieobecności w pracy z powodu zwolnienia
chorobowego, absencja ta jest co do zasady nieprzewidywalna, a co więcej niezależna od woli pracownika. Podobnie
(jako nieprzewidywalne i niezależne od woli pracownika) ocenił TS pozbawienie pracownika możliwości świadczenia
pracy z powodu zwolnienia uznanego następnie za niezgodne z prawem, zaś okoliczność ta jest spowodowana
działaniami samego pracodawcy.
Wobec tego, TS uznał iż, okres między niezgodnym z prawem zwolnieniem a dniem przywrócenia pracownika do
pracy zgodnie z prawem krajowym w następstwie unieważnienia jego zwolnienia na mocy orzeczenia sądu, powinien
– do celów ustalenia wymiaru urlopu wypoczynkowego – być zrównoważony z okresem rzeczywistego świadczenia
pracy.
Prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego
W konsekwencji TS uznał, iż pracownik zwolniony niezgodnie z prawem, a następnie przywrócony do pracy,
zgodnie z prawem krajowym, w następstwie unieważnienia jego zwolnienia na mocy orzeczenia sądu, ma
prawo domagać się skorzystania z pełnego wymiaru corocznego płatnego urlopu nabytego w okresie
pomiędzy dniem niezgodnego z prawem zwolnienia a dniem przywrócenia go do pracy w następstwie tego
unieważnienia.
Natomiast w sytuacji ponownego zwolnienia przywróconego do pracy pracownika albo w razie ustania jego stosunku
pracy po tym przywróceniu z jakichkolwiek powodów, pracownik ma - w ocenie TS - prawo do świadczenia
pieniężnego za urlop wypoczynkowy nabyty w okresie od dnia niezgodnego z prawem zwolnienia do dnia
przywrócenia do pracy, a niewykorzystany. Dodatkowo TS doprecyzował, że w sytuacji, w której w okresie
pomiędzy dniem niezgodnego z prawem zwolnienia a dniem przywrócenia do pierwotnej pracy pracownik podjął inną
pracę, nie może dochodzić prawa do urlopu wypoczynkowego za okres, w którym świadczył tę nową pracę, od
poprzedniego pracodawcy, a powinien go dochodzić od nowego pracodawcy.
Wyrok TS
Podsumowując TS orzekł, że:
• art. 7 ust. 1 Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu,
zgodnie z którym pracownikowi zwolnionemu niezgodnie z prawem, a następnie przywróconemu do pracy zgodnie
z prawem krajowym, wskutek unieważnienia jego zwolnienia na mocy orzeczenia sądu, nie przysługuje prawo do
corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego za okres od dnia zwolnienia do dnia przywrócenia do pracy z tego
względu, że podczas tego okresu ów pracownik nie świadczył rzeczywiście pracy na rzecz pracodawcy.
• art. 7 ust. 2 Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu,
zgodnie z którym w przypadku rozwiązania stosunku pracy po tym, jak zainteresowany pracownik został zwolniony
z pracy niezgodnie z prawem, a następnie przywrócony do pracy zgodnie z prawem krajowym w następstwie
unieważnienia jego zwolnienia na mocy orzeczenia sądu, pracownik ten nie ma prawa do otrzymania ekwiwalentu
pieniężnego za niewykorzystany coroczny płatny urlop wypoczynkowy za okres od dnia niezgodnego z prawem
zwolnienia do dnia przywrócenia go do pracy.

W analizowanym wyroku TS omówił dwa uprawnienia pracownicze, mianowicie prawo do płatnego urlopu
wypoczynkowego oraz prawo do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu niewykorzystanego ww. urlopu. TS skoncentrował
się na sytuacji pracownika przywróconego do pracy. Rozstrzygnięcie podjęte przez TS wydaje się być korzystne dla
takich pracowników. Przesądza bowiem o przysługujących im w okresie pomiędzy bezprawnym zwolnieniem
a przywróceniem do pracy uprawnieniach pracowniczych, a tym samym wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego.
Co ciekawe, stanowisko zajęte przez TS w komentowanym wyroku jest odmienne od tego prezentowanego
w dotychczasowym orzecznictwie sądów krajowych, w tym także Sądu Najwyższego. Jak dotąd SN, dokonując
kwalifikacji okresów pozostawania bez pracy, przyjmował, iż w przypadku przywrócenia pracownika do pracy, co
prawda okres pozostawania bez pracy wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia, niemniej jednak te
„doliczane” okresy nie są faktycznymi okresami zatrudnienia, a pracownik nie nabywa za nie uprawnień
uzależnionych od pozostawania w stosunku pracy, np. urlopu wypoczynkowego czy premii (wyrok SN z 3.2.2016 r.
I PK 27/15).
Wyrok TSUE z 25.6.2020 r. sprawy połączone C 762/18 I C 37/19,

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej potwierdza, że pracownikowi przywróconemu do pracy przysługuje pełny urlop wypoczynkowy za okres od niezgodnego z prawem zwolnienia do powrotu do pracy. Decyzja ta ma istotne znaczenie dla ochrony praw pracowniczych i interpretacji prawa europejskiego.