Świadectwo dla funkcjonariusza Służby Celno-Skarbowej

Sąd Najwyższy wydał uchwałę dotyczącą świadectwa służby dla funkcjonariusza Służby Celno-Skarbowej, którego stosunek służbowy uległ przekształceniu w stosunek pracy. Sprawa dotyczyła propozycji zatrudnienia dla funkcjonariuszy oraz obowiązku wydania świadectwa służby. Warto zauważyć, że przepisy ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej regulują kwestie zmiany stosunku służbowego w stosunek pracy oraz związane z tym obowiązki dokumentacyjne.

Tematyka: Sąd Najwyższy, uchwała, świadectwo służby, funkcjonariusz, Służba Celno-Skarbowa, przekształcenie stosunku służbowego, stosunek pracy, Krajowa Administracja Skarbowa, obowiązek wydania świadectwa, Skarb Państwa

Sąd Najwyższy wydał uchwałę dotyczącą świadectwa służby dla funkcjonariusza Służby Celno-Skarbowej, którego stosunek służbowy uległ przekształceniu w stosunek pracy. Sprawa dotyczyła propozycji zatrudnienia dla funkcjonariuszy oraz obowiązku wydania świadectwa służby. Warto zauważyć, że przepisy ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej regulują kwestie zmiany stosunku służbowego w stosunek pracy oraz związane z tym obowiązki dokumentacyjne.

Sąd Najwyższy - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 19.2.2020 r. (III PZP 7/19) wydał uchwałę,
zgodnie z którą funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej, którego stosunek służbowy uległ przekształceniu
w stosunek pracy otrzymuje świadectwo służby zgodnie z art. 188 ust. 1 ustawy z 16.11.2016 r. o Krajowej
Administracji Skarbowej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 505 ze zm., dalej jako: KASU) w zw. z art. 171 ust. 1 pkt 2
ustawy z 16.11.2016 r. przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r.
poz. 1948 ze zm., dalej jako: PWKASU). Sąd Najwyższy uznał, że obowiązek wydania świadectwa służby
obciąża Skarb Państwa reprezentowany przez właściwą Izbę Administracji Skarbowej.
Stan sprawy
Sprawa toczyła się z powództwa D.B. i B.G. przeciwko Izbie Administracji Skarbowej w K. o wydanie świadectw
służby. D.B. oraz B.G. byli funkcjonariuszami służby celnej, jednak w maju 2017 r. otrzymali propozycję
zatrudnienia na podstawie umów o pracę, zatem już nie w ramach administracyjnoprawnego stosunku
służbowego. W ocenie powodów w związku z zakończeniem służby należało wydać odpowiednie
świadectwo, potwierdzające dotychczasowy przebieg służby. Ze względu na spór co do powyższego, sprawa
trafiła do sądu.
Wyrok Sądu Rejonowego
Sąd Rejonowy uwzględnił powództwa funkcjonariuszy i nakazał pozwanej Izbie Administracji Skarbowej w K.
wydanie im świadectw służby. Sąd stwierdził, że istnieje luka prawna w zakresie dokumentowania zakresu służby,
tak więc należy w sposób odpowiedni stosować art. 188 ust. 1 KASU. Przepis ten nie odnosi się do sytuacji
zmiany (przekształcenia) stosunku służbowego w stosunek pracy, bowiem dotyczy trzech innych sytuacji, tj.:
zwolnienia ze służby, wydalenia ze służby na podstawie prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej, jak
i wygaśnięcia stosunku służbowego (w przypadku niezgłoszenia się funkcjonariusza do służby - z upływem 7 dni
od dnia: a) doręczenia decyzji o uchyleniu decyzji o zwolnieniu ze służby albo b) doręczenia decyzji o stwierdzeniu
nieważności decyzji o zwolnieniu ze służby, albo c) doręczenia prawomocnego wyroku sądu uchylającego decyzję
o zwolnieniu ze służby albo orzeczenie dyscyplinarne o wydaleniu ze Służby Celno-Skarbowej. W powyższych
sytuacjach funkcjonariusz otrzymuje niezwłocznie świadectwo służby.
Niemniej jednak, wydanie świadectwa służby przewiduje też art. 174 ust. 10 KASU, który wszedł w życie
1.1.2018 r. Zgodnie z tym przepisem przekształcenie stosunku służbowego w stosunek pracy traktuje się jak
zwolnienie ze służby w rozumieniu ustawy z 18.2.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji,
Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu
Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży
Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. Ponadto przepis jasno wskazuje, że
funkcjonariusz, którego stosunek służbowy uległ przekształceniu w stosunek pracy, otrzymuje niezwłocznie
świadectwo służby.
Pytanie prawne Sądu Okręgowego
Pozwana, Izba Administracji Skarbowej w K. złożyła apelacją od wyroku Sądu Rejonowego, zarzucając
naruszenie przepisów prawa materialnego. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B. ze
względu na powzięte wątpliwości, przekazał do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu istotne zagadnienie
prawne, w zakresie tego czy funkcjonariusz Służby Celno - Skarbowej, który przyjął propozycję zatrudnienia
w trybie art. 171 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 PWKASU, a skutkiem której jest przekształcenie dotychczasowego
stosunku służby w stosunek pracy winien otrzymać świadectwo służby w myśl art. 188 ust. 1 KASU. Jeśli
tak, to czy ten obowiązek obciąża Skarb Państwa, czy też nowego pracodawcę (Izbę Administracji
Skarbowej)?
Jednocześnie Sąd Okręgowy stwierdził, że zmiana stosunku administracyjnoprawnego nastąpiła w myśl art.
170 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 PWKASU. Przyjęcie propozycji zatrudnienia powoduje, że dotychczasowy stosunek służby
przekształca się w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, co prowadzi do wygaśnięcia
stosunku służbowego funkcjonariusza celnego z uwagi na istotę i charakter tego stosunku administracyjnoprawnego.
Sąd Okręgowy wskazał na różne zapatrywanie się na podobne sprawy. Przykładowo Naczelny Sąd
Administracyjny w uchwale 7 sędziów z 1.7.2019 r. (I OPS 1/19) stwierdził, że przyjęcie przez funkcjonariusza Służby
Celno-Skarbowej propozycji zatrudnienia i przekształcenie, z dniem określonym w propozycji, na podstawie art. 171
ust. 1 pkt 2 PWKASU dotychczasowego stosunku służby w służbie przygotowawczej lub stałej w stosunek pracy na



podstawie umowy o pracę, odpowiednio na czas nieokreślony albo określony, nie wiąże się z obowiązkiem
właściwego organu do wydania decyzji orzekającej o zakończeniu stosunku służbowego. Skoro tak, to można byłoby
domniemywać, że nie istnieje obowiązek wydania świadectw służby.
Wyrok Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy dokonał wykładni art. 188 ust. 1 w zw. z art. 171 ust. 1 pkt 2 PWKASU. Uznając, że w przypadku
przyjęcia propozycji zatrudnienia albo pełnienia służby, z dniem określonym w propozycji, dotychczasowy stosunek
służby w służbie przygotowawczej albo stałej - przekształca się odpowiednio w stosunek pracy albo służby w Służbie
Celno-Skarbowej, odpowiednio na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony albo określony, mianowania do
służby przygotowawczej albo służby stałej. Przekształcenie to nie jest jest przekształceniem, o którym mowa
w art. 174 ust. 1 KASU.
„Ustanie w takiej sytuacji stosunku służbowego, wynikające w istocie z uzgodnienia, że funkcjonariusz będzie
zatrudniony jako pracownik, uzasadnia stwierdzenie, że dochodzi w istocie do zwolnienia z dotychczasowej służby.
W konsekwencji były funkcjonariusz celny ma prawo do świadectwa służby na podstawie art. 188 ust. 1 KASU w zw.
z art. 171 ust. 1 pkt 2 PWKASU (…). 7. Stosunek służby w sytuacji z art. 171 ust. 1 pkt 2 uległ zakończeniu i jest to
okres zamknięty. Zatrudnienie pracownicze jest nowym okresem, do którego zalicza się okres poprzedniej służby.
Tak ukształtowana ciągłość służby i pracy nie oznacza, że nie ustał stosunek służbowy. Decyduje bowiem
zasadnicza odrębność stosunku służbowego i stosunku pracy. Odrębne są też regulacje dotyczące
świadectw pracy i świadectw służby funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej. Świadectwo pracy nie jest
dokumentem potwierdzającym okres służby funkcjonariusza. Dokumentem tym jest świadectwo służby (wskazane
rozporządzenia z 28.10.2009 r. i 16.2.2018 r. w sprawie świadectwa służby funkcjonariuszy Służby Celno-
Skarbowej)".
Ponadto zgodnie z rozporządzeniem z 16 2.2018 r. w sprawie świadectwa służby funkcjonariuszy Służby Celno-
Skarbowej, świadectwo służby wydaje kierownik jednostki organizacyjnej, w której funkcjonariusz pełnił służbę (§ 4
ust. 1). Za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której
działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub organ jednostki nadrzędnej. Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 9 KASU
do zadań dyrektora izby administracji skarbowej należy m.in. realizacja polityki kadrowej w izbie administracji
skarbowej. Wskutek powyższych, w zakresie niniejszej sprawy, obowiązek wydania świadectwa służby obciąża
Skarb Państwa reprezentowany przez właściwą Izbę Administracji Skarbowej.

Komentarz
Należy odróżnić stosunek pracy, który jest stosunkiem prawa prywatnego (cywilnego) i administracyjnoprawny
stosunek służby funkcjonariusza służby celno- skarbowej. Stosunek służbowy nie istnieje dalej, gdy funkcjonariusz
przyjmuje propozycję pracowniczego zatrudnienia. Stosunek pracy powstaje z woli stron i jest to warunek
zakończenia (ustania) stosunku służbowego. Nie jest to jednak „przekształcenie”, w którym nowy stosunek pracy
zastępuje poprzedni. Skoro wygasa stosunek służbowy funkcjonariusza, który nie otrzymał propozycji zatrudnienia
oraz tego, który odmówił propozycji zatrudnienia i wygaśnięcie traktuje się wówczas jako zwolnienie ze służby, to
w aspekcie prawa do świadectwa służby również funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej, który przyjął propozycję
pracowniczego zatrudnienia nie może być w innej (gorszej) sytuacji, czyli pozostać bez świadectwa służby.
W konsekwencji funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej, którego stosunek służbowy uległ przekształceniu
w stosunek pracy otrzymuje świadectwo służby zgodnie z art. 188 ust. 1 KASU w związku z art. 171 ust. 1 pkt 2
PWKASU. Sąd Najwyższy uznał, że obowiązek wydania świadectwa służby obciąża Skarb Państwa reprezentowany
przez właściwą Izbę Administracji Skarbowej.

Uchwała SN z 19.2.2020 r., III PZP 7/19







Sąd Najwyższy uznał, że obowiązek wydania świadectwa służby dla funkcjonariusza Służby Celno-Skarbowej po przekształceniu stosunku służbowego w stosunek pracy obciąża Skarb Państwa reprezentowany przez właściwą Izbę Administracji Skarbowej. Wyrok ten ma istotne znaczenie dla funkcjonariuszy objętych podobnymi przepisami dotyczącymi zmiany statusu służbowego.