Praca świadczona na rzecz pracodawcy

Praca wykonywana na rzecz własnego pracodawcy, to praca, której rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi łączącej pracownika z osobą trzecią. Publikacja analizuje decyzje oraz stanowiska sądów dotyczące płatności składek na ubezpieczenia społeczne za pracę wykonywaną na zlecenie. Sąd Apelacyjny w Białymstoku oraz Sąd Okręgowy w Suwałkach podjęły istotne decyzje w tej sprawie.

Tematyka: praca na rzecz pracodawcy, składki społeczne, Sąd Apelacyjny, Sąd Okręgowy, umowy zlecenia, beneficjent pracy

Praca wykonywana na rzecz własnego pracodawcy, to praca, której rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi łączącej pracownika z osobą trzecią. Publikacja analizuje decyzje oraz stanowiska sądów dotyczące płatności składek na ubezpieczenia społeczne za pracę wykonywaną na zlecenie. Sąd Apelacyjny w Białymstoku oraz Sąd Okręgowy w Suwałkach podjęły istotne decyzje w tej sprawie.

Praca wykonywana na rzecz swojego pracodawcy, to praca, którego rzeczywistym beneficjentem jest
pracodawca, niezależnie od formalnej więzi łączącej pracownika z osoba trzecią - orzekł Sąd Apelacyjny
w Białymstoku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 16.9.2020 r., III AUa 159/20, 
).
Opis stanu faktycznego
Decyzją z 15.4.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., działając w oparciu o art. 83 ust. 1 pkt 1-3,
art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 2a, art. 13 pkt 1, art. 18 ust. 1 i 1a, art. 20 ust. 1, ustawy z 13.10.1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.; dalej jako SysUbSpołU) oraz art. 85 ust. 1, art. 81 ust.
1, w związku z art. 109 ust. 2 ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1398 ze zm.; dalej jako ŚOZŚrPubU), stwierdził, że Państwowa Wyższa Szkoła
Zawodowa w S. jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe
oraz ubezpieczenie zdrowotne z tytułu umów zleceń zawartych między J.R. a Akademickim Zespołem Szkół w S.
przy Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w S., a wykonywanych na rzecz własnego pracodawcy, to jest
Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w S., za okres od 1.10.2016 r. do 31.10.2016 r. i od 1.11.2016 r. do
30.06.2017 r.
W uzasadnieniu tej decyzji ZUS podnosił w szczególności, że mimo zawartych między J.R. Akademickim Zespołem
Szkół umów zleceń, to pracodawcą J.R. pozostaje Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w S. i właśnie ta szkoła
jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe chorobowe i wypadkowe z tytułu zawartych
i realizowanych umów zlecenia.
Płatnik składek, a to Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w S., wniósł odwołanie od powyższej decyzji, negując
zarzucaną przez organ rentowy konieczność naliczenia i odprowadzenia składek od umów zleceń zawartych
pomiędzy J.R. a Akademickim Zespołem Szkół w S. przy Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w S. i wniósł o jej
zmianę.
W odpowiedzi na odwołanie, ZUS wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu
zaskarżonej decyzji.
Sąd Okręgowy w Suwałkach wyrokiem z 19.12.2019 r. zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że Państwowa
Wyższa Szkoła Zawodowa w S. nie jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie
zdrowotne z tytułu umów zleceń zawartych między J.R. a Akademickim Zespołem Szkół w S. przy Państwowej
Wyższej Szkoły Zawodowej w S. za okres od 1.10.2016 r. do 31.10.2016 r. i od 1.11.2016 r. do 30.06.2017 r.
Sąd Apelacyjny w Białymstoku oddalił apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Z uzasadnienia Sądu
Zgodnie z aprobowanym przez Sąd Apelacyjny poglądem orzecznictwa, praca wykonywana na rzecz swojego
pracodawcy to praca, którego rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi łączącej
pracownika z osoba trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj czynności wykonywanych przez pracownika
wynikających z umowy zawartej z osobą trzecią oraz niezależnie od rodzaju działalności prowadzonej przez
pracodawcę i osobę trzecią wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a SysUbSpołU jest korzystanie przez
pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, brak jest podstaw do uznania, że
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w S. korzystała z rezultatów pracy J.R., jaką wykonywała ona na rzecz
Akademickiego Zespołu Szkół w S. w ramach umów zlecenia w okresach od 1.10.2016 r. do 31.10.2016 r. i od
1.11.2016 r. do 30.06.2017 r. Wbrew twierdzeniom apelacji, taki wniosek nie wynika z treści przedłożonych w sprawie
dokumentów jak Statut (...) w S., zarządzenia Rektora (...) w S., sprawozdania finansowe Akademickiego Zespołu
Szkół w S. Podkreślić należy, że realizowane przez ubezpieczoną czynności należały do zadań własnych
Akademickiego Zespołu Szkół w S., który samodzielnie organizował jej pracę, naliczał i wypłacał jej wynagrodzenie
oraz bezpośrednio korzystał z efektów jej pracy. Akademicki Zespół Szkół w S. prowadzi działalność w zakresie
kształcenia w szkołach policealnych i w szkole ponadpodstawowej – liceum ogólnokształcące, a w ramach umów
zlecenia zainteresowana wyłącznie prowadziła zajęcia dydaktyczne w VII Liceum Ogólnokształcącym z Oddziałami
Dwujęzycznymi w S. Była więc to praca rodzajowo inna od obowiązków pracowniczych, które ubezpieczona
wykonywała w ramach stosunku pracy na rzecz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w S.. Czynności zlecone



umowami zlecenia ubezpieczona wykonywała w innym miejscu niż obowiązki pracownicze realizowane na podstawie
umowy o pracę. Warto również zauważyć, że J.R. na mocy przedmiotowych umów zlecenia nie świadczyła pracy na
rzecz Akademickiego Zespołu Szkół w S. w ramach dopensowania etatu. Sąd Okręgowy prawidłowo zatem uznał, że
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w S. nie była faktycznym beneficjentem rezultatów pracy realizowanej przez
J.R. w ramach zawartych umów zlecenia.
Odnosząc się szczegółowo to twierdzeń apelacji podnieść należy, że wprawdzie Państwowa Wyższa Szkoła
Zawodowa w S. jest organem prowadzącym Akademicki Zespół Szkół w S., jednak nie oznacza to, że Akademicki
Zespół Szkół w S. nie posiadał kompetencji do zatrudniania pracowników (zleceniobiorców) i korzystania z rezultatów
tej pracy. Jak trafnie wskazał Sąd I instancji, Akademicki Zespół Szkół w S. ma status odrębnej od Państwowej
Wyższej Szkoły w S. w S. jednostki prawnej. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w S. jest publiczną uczelnią
zawodową. Natomiast Akademicki Zespół Szkół w S. będący jej wyodrębnioną jednostką organizacyjną i nie mający
osobowości realizuje zadania określone w ustawie z 7.9.1997 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2020, poz. 1327;
dalej jako OświatU). Ponadto warto podkreślić, że Akademicki Zespół Szkół w S. posiada własny NIP i REGON, jest
płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składek na ubezpieczenia społeczne. Jego działalność
finansowana jest z dotacji finansowej i środków własnych szkoły. Dyrektor Akademickiego Zespołu Szkół w S.
posiada uprawnienia do zatrudniania i zwalniania pracowników. Podnoszona przez organ rentowy w apelacji
okoliczność, że Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa jako organ prowadzący ma kompetencje do powołania
i odwołania dyrektora Akademickiego Zespołu Szkół w S. oraz tworzenia stanowiska wicedyrektora lub stanowisk
kierowniczych nie ma znaczenia przy ocenie spełnienia przesłanek z art. 8 ust. 2a SysUbSpołU. Podobnie
drugorzędne znaczenie w kontekście dyspozycji art. 8 ust. 2a SysUbSpołU ma okoliczność, że Akademicki Zespół
Szkół w S. prowadzi gospodarkę finansową według zasad określonych przez organ prowadzący. Sam fakt, że
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w S. nadzoruje realizacje zadań własnych i sprawuje nadzór nad gospodarką
finansową Akademickiego Zespołu Szkół w S. nie świadczy bowiem o korzystaniu przez nią z rezultatów pracy J.R.
świadczonej na postawie przedmiotowych umów zlecenia.
Dla zastosowania dyspozycji art. 8 ust. 2a SysUbSpołU nie wystarcza stwierdzenie jakiegokolwiek powiązania
organizacyjnego czy finansowego podmiotu trzeciego (zleceniodawcy) z płatnikiem składek będącym pracodawcą
zleceniobiorcy. Decydujące znaczenie przy kwalifikacji normy art. 8 ust. 2a SysUbSpołU ma ustalenie, czy
pracodawca faktycznie uzyskał korzyść z pracy swojego pracownika, który świadczył pracę w ramach umowy
cywilnoprawnej zawartej z podmiotem trzecim. W ocenie Sądu Apelacyjnego okoliczności sprawy pozwalają na
stwierdzenie, że ubezpieczona J.R. świadczyła w spornych okresach usługi dydaktyczne na mocy umów zlecenia
wyłącznie na rzecz swojego zleceniodawcy – Akademickiego Zespołu Szkół w S. i to on korzystał z efektów jej pracy.
W związku z powyższym, Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu Okręgowego, że do ustalonego stanu
faktycznego nie można zastosować przepisu art. 8 ust. 2a SysUbSpołU. Zatem płatnikiem składek za J.R.
świadczącą pracę na podstawie umów zlecenia zawartych z Akademickim Zespołem Szkół w S., skoro w ramach
tych umów praca nie była wykonywana na rzecz pracodawcy Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w S., nie
powinna być Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w S.

Komentarz
Zgodzić się należy z Sądem Apelacyjnym w Białymstoku, że w realiach analizowanej sprawy, jako płatnika składem
należy uznać Akademicki Zespół Szkół w S. Skoro bowiem praca była wykonywana na rzecz Akademickiego Zespołu
Szkół w S., to za płatnika nie można uznać podmiotu trzeciego, w tym wypadku Państwowej Wyższej Szkoły
Zawodowej w S. Praca wykonywana na rzecz swojego pracodawcy to praca, którego rzeczywistym beneficjentem
jest pracodawca, a nie podmiot trzeci.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 16.9.2020 r., III AUa 159/20







Sąd Apelacyjny w Białymstoku, po analizie zgromadzonego materiału dowodowego, oddalił apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Z kolei Sąd Okręgowy w Suwałkach zmienił decyzję, stwierdzając, że Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa nie jest płatnikiem składek za pracę na zlecenie. Analiza wyroku oraz uzasadnienia sądów wskazują na istotę przypisania płatności składek do właściwego podmiotu zatrudniającego.