Kiedy badania lekarskie pracowników w czasie epidemii są obowiązkowe?

Pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy poprzez kierowanie pracowników na badania lekarskie. W okresie epidemii wprowadzono zmiany zawieszające niektóre obowiązkowe badania. Artykuł omawia regulacje dotyczące badań lekarskich pracowników w kontekście obecnego stanu zdrowia publicznego.

Tematyka: badania lekarskie, pracownicy, epidemia, stan zagrożenia epidemicznego, profilaktyka zdrowotna, COVID-19, regulacje prawne, bezpieczeństwo pracy, obowiązkowe badania, zawieszenie badań lekarskich

Pracodawca nie może zezwolić na wykonywanie pracy pracownikowi bez aktualnego orzeczenia lekarskiego
stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Jednak w okresie epidemii
możliwość przeprowadzania badań jest ograniczona. W związku z tym wprowadzono zmiany w przepisach
prawa pracy zawieszające niektóre badania pracowników.
Badania lekarskie pracowników
Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy. Przejawem tego zobowiązania jest kierowanie pracowników na profilaktyczne badania lekarskie.
Pracownik natomiast ma obowiązek poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym
badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich.
Wstępnym badaniom lekarskim podlegają osoby przyjmowane do pracy oraz pracownicy młodociani przenoszeni na
inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe
dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Z obowiązku poddania się wstępnym badaniom lekarskim zwolnione są osoby, które przyjmowane są ponownie do
pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy
w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą. Ponadto ze
wstępnych badań lekarskich zwolnione są osoby przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko
w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie
lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania
lekarskie i pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku
pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych. W takich sytuacjach
pracodawca żąda aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na danym
stanowisku oraz skierowania na badania będące podstawą wydania tego orzeczenia, które następnie umieszcza
w aktach osobowych pracownika.
Oprócz badań wstępnych już w trakcie trwania zatrudnienia pracownik podlega badaniom okresowym oraz
kontrolnym. Badania okresowe wykonywane są w terminie wskazanym w orzeczeniu przez lekarza orzecznika.
Badania kontrolne zaś wykonywane są w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej
chorobą. Wykonuje się je w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku po
okresie choroby. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje
prawo do wynagrodzenia. Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach
pracy.
Wszystkie rodzaje badań profilaktycznych przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30.05.1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich
pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do
celów przewidzianych w Kodeksie pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2067 ze zm., dalej: BadLekR) określa między
innymi tryb i zakres badań lekarskich, sposób dokumentowania i kontroli badań lekarskich, tryb wydawania
i przechowywania orzeczeń lekarskich oraz zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej.
Wstępne badania lekarskie w czasie epidemii
Artykuł 12a ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem
i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r.
poz. 1842 ze zm., dalej: KoronawirusU) zawiera szczegółowe regulacje dotyczące profilaktycznych badań lekarskich
w okresie trwania stanu epidemii oraz stanu zagrożenia epidemicznego. Wprowadzone regulacje mają na celu
ułatwienie pracodawcom prowadzenia działalności w trudnym dla nich czasie, poprzez złagodzenia lub zawieszenie
badań lekarskich pracowników.
W okresie obowiązywania stanu epidemii oraz w stanu zagrożenia epidemicznego wstępnym badaniom lekarskim nie
podlegają osoby:
• przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub stanowisko o takich
samych warunkach pracy w ciągu 180 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym
pracodawcą;

• przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 180 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu
poprzedniego stanowiska pracy, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwskazań do
pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca stwierdzi, że warunki te
odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do
wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych;
• zatrudniane na stanowiskach administracyjno-biurowe, jeżeli posiada aktualne orzeczenia lekarskie stwierdzające
brak przeciwskazań do pracy opisanych w skierowaniu na badania a pracodawca uzna, że warunki te odpowiadają
warunkom występującym na danym stanowisku pracy.
W innych przypadkach konieczne jest podanie pracowników wstępnym badaniom lekarskim.
W przypadku braku dostępności do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego, badanie takie
może przeprowadzić i wydać odpowiednie orzeczenie lekarskie inny lekarz. Orzeczenie lekarskie wydane przez
innego lekarza traci moc po upływie 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy
nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo od dnia odwołania stanu epidemii. Orzeczenie lekarskie wydane przez
innego lekarza włącza się do akt osobowych pracownika. Zasadę to stosuje się także w razie badań kontrolnych.
Regulacje obowiązujące w okresie epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego nie zawieszają bowiem
wykonywania badań kontrolnych.
Co z okresowymi badaniami lekarskimi
W przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, od dnia ogłoszenia danego stanu
zawiesza się obowiązek badań okresowych pracowników oraz wydawania przez pracodawcę skierowań na badania
okresowe. Po odwołaniu stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego pracodawca i pracownik mają
obowiązek niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków i wykonać je w okresie nie dłuższym niż
180 dni od dnia odwołania danego stanu.
Czy po kwarantannie należy się przebadać kontrolnie
Często pojawia się wątpliwość czy po okresie kwarantann pracodawca ma obowiązek skierować pracownika na
badania kontrolne, w szczególności jeśli okres kwarantanny trwał długo. Kwarantanna oznacza odosobnienie osoby
zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobiegnięcia szerzeniu się chorób zakaźnych, jaką jest choroba
COVID-19. Okres ten jest okresem choroby, w związku z tym nie powinien jest wliczany do okresu niezdolności do
pracy, po upływie którego należy skierować pracownik na badania kontrolne.

W czasie epidemii możliwość przeprowadzania badań lekarskich pracowników jest ograniczona. Artykuł analizuje szczegółowe przepisy dotyczące obowiązkowych badań profilaktycznych oraz zawieszenia badań w trudnych dla pracodawców czasach. Zabezpieczenie zdrowia pracowników w warunkach epidemii staje się wyzwaniem.