W okresie pandemii zwiększa się kwota wolna od potrąceń

Tematyka: kwota wolna od potrąceń, potrącenia obowiązkowe, wynagrodzenie pracownika, zmiany prawne, wsparcie finansowe, członek rodziny, pandemia

Czas trwania pandemii to czas szczególnie trudny nie tylko dla pracodawców, ale także dla pracowników
i ich rodzin. Dla wzmocnienia ich sytuacji finansowej wprowadzono zmiany podwyższające kwotę wolną od
potrąceń.
Co można potrącić w wynagrodzenia
Zgodnie z art. 87 § 1 KP z wynagrodzenia za pracę podlegają potrąceniu tylko następujące należności: sumy
egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, sumy egzekwowane na
mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, zaliczki pieniężne
udzielone pracownikowi oraz kary pieniężne przewidziane KP. Pracodawca może pomniejszyć wynagrodzenia
pracownika tylko o wymienione należności, są to tzw. potrącenia obowiązkowe. Pracodawca dokonuje ich bez
konieczności uzyskania pisemnej zgody pracownika.
Potrąceń dokonuje się po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, pełnej składki zdrowotnej, zaliczki na
podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli
pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania.
Kwota wolna od potrąceń
Pracodawca, który dokonuje obowiązkowych potrąceń z wynagrodzenia musi po pierwsze ustalić podstawę
obowiązkowych potrąceń, następnie określić maksymalną dopuszczalną kwotę potrącenia, sprawdzić, ile wynosi
kwota wolna od potrąceń oraz ustalić faktyczną, możliwą kwotę potrącenia. Bardzo ważnym elementem chroniącym
pracownika przy dokonywaniu potrąceń z jego wynagrodzenia jest kwota wolna od potrąceń. Pracownik nie może
bowiem pozostać bez środków do życia. Co ważne kwota wolna nie obowiązuje w przypadku potrąceń
dokonywanych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych. W razie potrąceń dokonywanych na zaspokojenie
alimentów jedyną funkcję zabezpieczającą pełni tylko górna granica potrąceń.
Kwotę wolną od potrąceń wskazuje art. 871 § 1 KP. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę
w wysokości:
1. minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego
pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne,
zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu
kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania - przy potrącaniu sum egzekwowanych na
mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
2. 75 proc. wyżej wymienionego minimalnego wynagrodzenia za pracę – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych
udzielonych pracownikowi;
3. 90 proc. wyżej wymienionego minimalnego wynagrodzenia za pracę – przy potrącaniu kar.
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty określone powyżej ulegają zmniejszeniu
proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Pandemia o wysokość kwoty wolnej od potrąceń
Art. 52 ustawy z 14.5.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku
z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 875; dalej: DziałOsłSARSCoV2U) wprowadził
zmiany w wysokości kwoty wolnej od potrąceń. Celem było w tym przypadku wsparcie dla pracowników i dla
społeczeństwa. W obecnej sytuacji, gdy na skutek podjętych przez pracodawców działań część pracowników traci
zatrudnienie lub ich wynagrodzenie ulega obniżeniu ma to szczególne znaczenie.
Jeżeli z powodu podjętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działań służących zapobieganiu zarażeniem
wirusem SARS-CoV-2 pracownikowi zostało obniżone wynagrodzenie lub członek rodziny pracownika utracił źródło
dochodu, kwoty określone w art. 871 § 1 KP ulegają zwiększeniu o 25% na każdego nieosiągającego dochodu
członka rodziny, którego pracownik ten ma na utrzymaniu.
Co oznacza, kwota wolna może ulec podwyższeniu jeżeli pracownikowi, którego dotyczy zajęcie, obniżono
wynagrodzenie w związku z podjętymi przez pracodawcę działaniami służącymi zapobieganiu zarażeniem wirusem
SARS-CoV-2, na przykład przez wprowadzenie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy lub
jeżeli członek rodziny pracownika utracił źródło dochodu i pracownik ma na utrzymaniu nieosiągającego dochodu

członka rodziny. W tych przypadkach kwota wolna ulega zwiększeniu o 25% na każdego na każdego
nieosiągającego dochodu członka rodziny, którego pracownik ma na utrzymaniu.
W sytuacji, gdy pracownik ma na utrzymaniu członków rodziny (niepracujący małżonek, dzieci) chroniona przed
egzekucją kwota jest niewystarczająca do utrzymania rodziny. W związku z tym poprzez zmianę przepisów zwiększa
się kwotę wolną od egzekucji o 25% na każdego członka rodziny, który nie uzyskuje dochodów i pozostaje na
utrzymaniu pracownika.
Kto jest członkiem rodziny
W przepisie powodującym zwiększenie dochodu o 25% pojawia się pojęcie członka rodzina. Ustawa dokładnie
precyzuje kim jest członek rodziny. Przez członka rodziny rozumie się odpowiednio małżonka albo rodzica wspólnego
dziecka oraz dziecko w wieku do 25. roku życia, a także dziecko, które ukończyło 25. rok życia legitymujące się
orzeczeniem o niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie
pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna. Natomiast przez dziecko rozumie się
dziecko własne pracownika, dziecko współmałżonka, a także dziecko rodzica wspólnego dziecka. Do członków
rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku
małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko.

W obliczu pandemii podjęto działania mające na celu wsparcie pracowników poprzez zwiększenie kwoty wolnej od potrąceń. W przypadku obniżenia wynagrodzenia pracownika lub utraty dochodu przez członka rodziny, kwota wolna może być zwiększona o 25%. Przepisy precyzują, kto jest uznawany za członka rodziny, a także jakie warunki muszą być spełnione, aby skorzystać z podwyższonej kwoty wolnej od potrąceń.