Choroba dziecka uzasadnioną przyczyną niestawiennictwa w urzędzie pracy

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 8.2.2021 r. podjął istotną kwestię dotyczącą niestawiennictwa w urzędzie pracy z powodu opieki nad chorym dzieckiem. Decyzja ta ugruntowała, że konieczność troski o zdrowie najbliższych członków rodziny nie powinna przeważać nad załatwieniem spraw urzędowych. Wyrok ten ma istotne znaczenie dla osób pozbawionych statusu bezrobotnego z powodu nieobecności z uzasadnionej przyczyny

Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, NSA, niestawiennictwo w urzędzie pracy, opieka nad dzieckiem, status bezrobotnego, uzasadniona przyczyna, hospitalizacja dziecka, decyzja administracyjna

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 8.2.2021 r. wskazał, iż nie ma przesłanek do uznania, że
konieczność załatwienia spraw urzędowych powinna każdorazowo przeważać nad potrzebą troski o zdrowie
najbliższych członków rodziny. W konsekwencji czego, hospitalizacja małoletniego syna stanowi
nieprzewidzianą, niespodziewaną i obiektywną przeszkodę uniemożliwiającą zgłoszenie się w wyznaczonym
terminie do urzędu pracy i nie może powodować pozbawienia statusu bezrobotnego oraz pozbawienia prawa
do zasiłku oraz świadczeń.
Stanowisko organów obu instancji
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 27.7.2020 r. po rozpoznaniu sprawy ze skargi na decyzję
Wojewody z lutego 2020 r. w przedmiocie utraty statusu osoby bezrobotnej, uchylił zaskarżoną decyzję wraz
z poprzedzającą ją decyzją Prezydenta Miasta ze stycznia 2020 r. Decyzje te rozstrzygały o utracie statusu osoby
bezrobotnej w trybie art. 33 ust. 4 pkt 4 ustawy z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j.
Dz.U. z 2021 r. poz. 1100, dalej: PromZatrU) w zw. z art. 33 ust. 4 pkt 3 PromZatrU i art. 33 ust. 4a PromZatrU. Oba
organy uznały, że Skarżącego należy pozbawić statusu osoby bezrobotnej 7.1.2020 r. na okres wskazany w art. 33
ust. 4 pkt 3 lit. b PromZatrU, tj. 180 dni. Organ pierwszej instancji uznał, że przyczyną jest niestawienie się
Skarżącego w Powiatowym Urzędzie Pracy (dalej: PUP w wyznaczonym terminie, tj. 7.1.2020 r. oraz nie
powiadomienie PUP w okresie 7 dni o uzasadnionej przyczynie niestawiennictwa. Organ odwoławczy w uzasadnieniu
swojego rozstrzygnięcia dodatkowo wskazał, że Skarżący stawił się w PUP 10.1.2020 r., a zatem w ciągu 7 dni
i złożył oświadczenie dotyczące przyczyn niezgłoszenia się w wyznaczonym terminie. Organ ten uznał zatem
spełnienie jednego z warunków przewidzianych w art. 33 ust. 4 pkt 4 PromZatrU, tj. warunek powiadomienia PUP
w terminie 7 dni o przyczynie niestawiennictwa. Natomiast nie uznał za wiarygodną i uzasadnioną przyczynę zawartą
w oświadczeniu, czyli nie uznał spełnienia drugiej przesłanki. Skarżący powołał się bowiem na stan zdrowia dziecka
i potwierdził dokumentacją, że dziecko było hospitalizowane 6–9.1.2020 r., jednak zaświadczenie o niezdolności do
pracy 7.1.2020 r. otrzymała matka dziecka, zatem Skarżącemu takiego zaświadczenia już nie wydano.
Z dokumentacji wynika, że opiekę nad dzieckiem podczas jego pobytu w szpitalu sprawowała matka dziecka i to ona
otrzymała zaświadczenie o niezdolności do pracy za ten okres. Tym samym organ odwoławczy uznał, że skarżący
nie udokumentował niezdolności do pracy, zatem również przyczyny niestawiennictwa w PUP w wyznaczonym
terminie. Stosownie do art. 33 ust. 4 pkt 4 PromZatrU, należało więc pozbawić Skarżącego statusu osoby
bezrobotnej, wskazując jednocześnie, że pozbawienie statusu bezrobotnego następuje na okres 180 dni, ponieważ
było to drugie niestawiennictwo Skarżącego. Pierwsze nieuzasadnione niestawiennictwo, jak wskazał organ,
nastąpiło 26.5.2011 r., kiedy Skarżący został pozbawiony statusu osoby bezrobotnej na okres 120 dni.
Stanowisko WSA
WSA w Gliwicach uchylając obie zaskarżone decyzje ocenił, iż art. 33 ust. 4 pkt 4 PromZatrU, nie wymaga
udokumentowania ani udowodnienia wskazanej przyczyny niestawiennictwa, a w przypadku, gdy tą przyczyną jest
choroba członka rodziny, złożenia zwolnienia lekarskiego bądź zaświadczenia lekarskiego. Ponadto WSA
w Gliwicach uznał, że „hospitalizacja małoletniego syna” stanowi nieprzewidzianą, niespodziewaną i obiektywną
przeszkodę uniemożliwiającą zgłoszenie się w wyznaczonym terminie, którą należało zakwalifikować jako inne,
udokumentowane zdarzenie losowe, albowiem dokumenty źródłowe zostały do akt dołączone. Pobyt małoletniego
syna w szpitalu i sprawowanie nad nim naprzemiennej opieki dziennej z matką dziecka uzasadniał – zdaniem WSA
w Gliwicach – niestawiennictwo w PUP, co oznacza, że pozbawienie go statusu osoby bezrobotnej na okres 180 dni
było bezpodstawne.
Skarga kasacyjna
Wyrok WSA w Gliwicach został zaskarżony przez Wojewodę i zarzucono mu m.in. naruszenie przepisów prawa
materialnego przez ich błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, a mianowicie art. 33 ust. 4 pkt 4 PromZatrU
poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że bezrobotny nie musi wykazać uzasadnionej przyczyny
niestawiennictwa w PUP w wyznaczonym terminie, a wystarczające jest jedynie wskazanie przyczyny
niestawiennictwa, która powinna być uzasadniona i jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że
uzasadnioną przyczyną niestawiennictwa w PUP w wyznaczonym terminie jest pobyt w szpitalu syna Skarżącego,
nad którym opiekę sprawowała matka oraz personel medyczny oraz że zdarzenie to miało charakter nagły. W oparciu
o sformułowane zarzuty Wojewoda wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i orzeczenie co do istoty
sprawy poprzez oddalenie w całości skargi na decyzję Wojewody z lutego 2020 r., ewentualnie uchylenie
zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez WSA w Gliwicach.

Stanowisko NSA
NSA rozpoczął rozważania od art. 33 ust. 4 pkt 4 PromZatrU, który stanowi, że starosta pozbawia statusu
bezrobotnego, który nie stawił się w PUP w wyznaczonym terminie i nie powiadomił w okresie do siedmiu dni
o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa; pozbawienie statusu bezrobotnego następuje od dnia niestawienia
się w PUP odpowiednio na okres wskazany w pkt 3, w zależności od liczby niestawiennictw. Niedochowanie przez
bezrobotnego ww. obowiązków skutkuje na mocy art. 33 ust. 4 pkt 4 PromZatrU w zw. z pkt 3 PromZatrU
pozbawieniem statusu bezrobotnego od dnia niestawiennictwa na okres 120 dni w przypadku pierwszego
niestawiennictwa, 180 dni w przypadku drugiego niestawiennictwa lub 270 dni w przypadku trzeciego i każdego
kolejnego niestawiennictwa.
Kolejno NSA wskazał, iż przyjmuje się, że dla uwolnienia od skutku polegającego na utracie statusu bezrobotnego
konieczne jest terminowe powiadomienie o uzasadnionej przyczynie nieobecności. Pojęcie „uzasadniona przyczyna”
jest sformułowaniem nieostrym, zatem ocena w tym zakresie podlega uznaniowości organu, a ustalenie treści ww.
pojęcia następuje na podstawie konkretnego stanu faktycznego sprawy.
Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy, NSA przypomniał, że Skarżący jako przyczynę
niestawiennictwa wskazał nagłą chorobę (ostre duszności) i hospitalizację syna 6–9.1.2020 r., a zatem m.in. w dniu
zaplanowanego stawiennictwa w PUP. Zdaniem NSA, trafnie Sąd pierwszej instancji ocenił to zdarzenie jako nagłe
i niezależne od woli Skarżącego, a więc usprawiedliwiające niestawiennictwo w PUP. Brak jest bowiem przesłanek
do uznania, że konieczność załatwienia spraw urzędowych powinna każdorazowo przeważać nad potrzebą troski
o zdrowie najbliższych członków. NSA wypowiadał się już wcześniej, że w procesie wykładni prawa należy stosować
dyrektywę interpretacyjną, zgodnie z którą wszelkie możliwe wątpliwości co do ochrony życia i zdrowia ludzkiego
powinny być rozstrzygane na rzecz tej ochrony in dubio pro vita humana (wyrok NSA z 30.10.2020 r., I OSK 1139/20,
). Dotyczy to troski o zdrowie własne, jak i zabiegania o ochronę życia i zdrowia najbliższych członków
rodziny. W szczególności, jeśli zagrożone jest zdrowie, a nawet życie dziecka, bądź niepewność co do stanu jego
zdrowia. Powstały wówczas stan napięcia i stresu rodziców może powodować wyłączenie świadomości co do
konieczności zadbania o inne sprawy, niezwiązane ze stanem zdrowia dziecka i potrzebą zapewnienia mu ciągłej
i jak najlepszej opieki rodziców, nawet jeśli dziecko jest pod specjalistyczną opieką lekarską. W warunkach
szpitalnych szczególnie potrzebna jest dziecku obecność osób, które na co dzień sprawują nad nim opiekę i dają
poczucie bezpieczeństwa. Tym samym zachowanie Skarżącego, który powiadomił PUP w terminie 7 dni o przyczynie
niestawiennictwa i załączył stosowną dokumentację medyczną nie dawało podstaw do zastosowania wobec niego
sankcji przewidzianych art. 33 ust. 4 pkt 4 PromZatrU, co trafnie zostało zweryfikowane przez WSA w Gliwicach
w zaskarżonym wyroku.
Z przedstawionych względów NSA uznał, że skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw i w oparciu
o art. 184 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz.
2325 ze zm. dalej: PostAdmU) w zw. z art. 182 § 2 i 3 PostAdmU, oddalił skargę kasacyjną.

Komentarz
W treści analizowanego rozstrzygnięcia NSA przesądził, iż pojęcie „uzasadniona przyczyna” (niestawiennictwa
w PUP) nie jest sformułowaniem zdefiniowanym ustawowa i każdorazowo podlega ocenie organu rozstrzygającego
sprawę w konkretnych realiach faktycznych. Ponadto NSA wypowiedział się na temat relacji pomiędzy koniecznością
dbałości o własne sprawy urzędowe, a troską o zdrowie i życie własne oraz członków rodziny, w tym w szczególności
małoletnich dzieci, wskazując na wyższość tych ostatnich wartości. Takie stanowisko wydaje się być uzasadnione,
zwłaszcza uwzględniając trwającą pandemię COVID-19.

Wyrok NSA z 8.2.2021 r., I OSK 2416/20,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8.2.2021 r. stanowi ważny precedens w kontekście niestawiennictwa w urzędzie pracy z powodu opieki nad chorym dzieckiem. Decyzja ta podkreśla, że troska o zdrowie najbliższych członków rodziny nie może prowadzić do pozbawienia statusu bezrobotnego. W kontekście pandemii COVID-19, problem ten nabiera szczególnego znaczenia