Prawidłowość wykorzystania zwolnienia lekarskiego i jej kontrola

W publikacji omawiającej prawidłowość wykorzystania zwolnienia lekarskiego organ kontrolny ocenia, czy aktywność podjęta przez pracownika na zwolnieniu jest zgodna z celem zwolnienia. Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, że organ ma prawo ocenić wykorzystanie zwolnienia, nie zaś diagnozować choroby pracownika. Sprawa dotyczyła przypadku, gdzie policjant wykorzystał zwolnienie lekarskie w sposób nieprawidłowy, co spowodowało utratę prawa do uposażenia.

Tematyka: zwolnienie lekarskie, kontrola, prawidłowość, NSA, organ kontrolny, uposażenie, choroba, wykorzystanie, praca, służba, interpretacja przepisów

W publikacji omawiającej prawidłowość wykorzystania zwolnienia lekarskiego organ kontrolny ocenia, czy aktywność podjęta przez pracownika na zwolnieniu jest zgodna z celem zwolnienia. Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, że organ ma prawo ocenić wykorzystanie zwolnienia, nie zaś diagnozować choroby pracownika. Sprawa dotyczyła przypadku, gdzie policjant wykorzystał zwolnienie lekarskie w sposób nieprawidłowy, co spowodowało utratę prawa do uposażenia.

W toku kontroli wykorzystania zwolnienia lekarskiego organ, opierając się na doświadczeniu życiowym,
uprawniony jest jedynie do oceny, czy aktywność podjęta przez pracownika przebywającego na zwolnieniu
lekarskim stanowi prawidłowe lub nie wykorzystanie tego zwolnienia, w sposób zgodny lub nie z jego celem,
nie zaś do dokonywania ustaleń dotyczących choroby ww. pracownika, czy zalecanych sposobów leczenia –
stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
Stan faktyczny
W pierwszej kolejności NSA wskazał, że w rozpoznawanej sprawie stan faktyczny jest niesporny. Skarżący
przedłożył zaświadczenie lekarskie stwierdzające czasową niezdolność do służby na okres od 12.7.2019 r. do
22.8.2019 r., wystawione przez lekarza ortopedę i sporządzone 11.7.2019 r. Na ww. zaświadczeniu, w polu
„wskazania lekarskie” wpisana została cyfra 2, co oznacza, że „chory może chodzić”. Organ przeprowadził kontrolę
prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego przez policjanta. Skarżący zgodnie z treścią zwolnienia
lekarskiego, w trakcie czasowej niezdolności do służby z powodu choroby powinien przebywać w P. przy ul. P.
Z protokołu kontroli wynika, że Skarżący 12.7.2019 r. przyjechał do miejscowości Rewal, gdzie pomagał swojemu
znajomemu odtwarzać muzykę i prowadzić imprezę dyskotekową dla przebywających w tamtejszym lokalu klientów.
Treść informacji przekazanych przez samego policjanta do protokołu kontroli, potwierdza, że w ww. okresie był on
w ośrodku w ww. miejscowości.
Istota sporu
NSA wskazał, że w sprawie należało rozważyć, czy WSA w Szczecinie, dokonując wykładni art. 121e ustawy
z 6.4.1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 360, dalej: PolicjaU), prawidłowo stwierdził, że organy obu instancji
naruszyły ten przepis, gdyż przedwcześnie uznały, że Skarżącego należy pozbawić prawa do uposażenia za cały
okres trwania zwolnienia lekarskiego „ortopedycznego” (sześć tygodni), podczas gdy faktycznie przebywał on na tym
zwolnieniu niespełna trzy doby.
Z uzasadnienia WSA w Szczecinie
WSA w Szczecinie wskazał, że – jak wynika z protokołu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia
lekarskiego – Skarżący nie przebywał w domu, a 12.7.2019 r. (pierwszy dzień zwolnienia lekarskiego) przyjechał do
miejscowości nadmorskiej, gdzie w nocy z 12 na 13.7.2019 r. spożywał alkohol i pomagał znajomemu odtwarzać
muzykę. Z ww. protokołu wynika, iż powyższe ustalenia są konsekwencją podjętej wobec Skarżącego 14.7.2019 r. (tj.
trzeci dzień zwolnienia lekarskiego) na terenie ww. lokalu interwencji zespołu ratunkowego w związku z nagłym
zatrzymaniem krążenia i stwierdzeniem zawału serca oraz zamknięcia naczyń krwionośnych. Z akt postępowania
sądowoadministracyjnego wynika, że po upływie terminu zwolnienia lekarskiego „ortopedycznego” Skarżący
przebywał na zwolnieniu lekarskim w związku z chorobą niedokrwienną.
W ocenie WSA w Szczecinie oczywistym jest, że spożywanie alkoholu nie jest zabronione, ale nie jest także
wskazane na zwolnieniu lekarskim, zwłaszcza w przypadku urazu ortopedycznego dolnych kończyn
odpowiadających za stabilność całego ciała i podzielił stanowisko, że wyjazd do miejscowości nadmorskiej,
uczestnictwo (choćby obecność) w nocnej imprezie, pomoc w jej prowadzeniu lub towarzyszenie jej prowadzącemu,
połączone ze spożywaniem alkoholu obiektywnie nie przyczyniają się do poprawy zdrowia policjanta przebywającego
na zwolnieniu lekarskim z powodu urazu ortopedycznego, a z uwagi na okoliczności, mogą stan zdrowia pogorszyć.
Takie działania pacjenta – policjanta – prawidłowo opisane i udokumentowane mogą stanowić podstawę do
pozbawienia prawa do uposażenia za okres przebywania na zwolnieniu lekarskim. WSA w Szczecinie zwrócił uwagę,
że nie można tracić z pola widzenia charakteru zwolnienia i schorzenia, w związku z którym zostało ono wydane.
Ujawnione okoliczności wskazują, że zwolnienie zostało wykorzystane w nienależyty sposób. Niewątpliwie
zasadniczym celem zwolnienia lekarskiego jest uzyskanie przez chorego pełnej sprawności i zdolności do pracy
(służby), a zatem postępowanie organu prowadzone w trybie art. 121e PolicjaU powinno być ukierunkowane na
wykazanie, że podjęte przez Skarżącego zajęcie w okresie absencji kolidowało właśnie z tym celem.
W ocenie WSA w Szczecinie organy obu instancji nie wzięły pod uwagę zasadniczej w sprawie okoliczności, tj.
okresu, za który pozbawiono Skarżącego prawa do uposażenia w związku z jego dodatkowym, nagłym schorzeniem.
Przyjęły bowiem, że jest to cały okres obowiązywania tzw. zwolnienia „ortopedycznego” (od 12.7.2019 r. do
22.8.2019 r.), nie zauważając, że w trzecim dniu tego zwolnienia straciło ono swój charakter – 14.7.2019 r.
u Skarżącego stwierdzono zatrzymanie akcji serca, w wyniku czego przetransportowano go do szpitala, gdzie
przebywał z uwagi na przebyty zawał serca i chorobę niedokrwienną. Ta okoliczność powinna być także dokładnie
wyjaśniona i przy ponownym rozpoznaniu sprawy (obok dokładnego wyjaśnienia rodzaju i charakteru działań



podejmowanych przez Skarżącego 12–13.7.2019 r. i ich wpływu na uraz ortopedyczny) uwzględniona, co pozwoli
ustalić właściwie czas, za jaki można ewentualnie pozbawić Skarżącegocuposażenia.
Z uzasadnienia NSA
NSA wyjaśnił, że art. 121e PolicjaU wszedł w życie 1.6.2014 r., co miało na celu m.in. ujednolicenie zasad
wykorzystania zwolnień lekarskich tak, aby w służbach mundurowych były stosowane takie same zasady, jak
w sektorze cywilnym.
Zdaniem NSA, z art. 121e ust. 7 PolicjaU, nie wynika, aby obowiązkiem organu w tej sprawie było dokładne
wyjaśnienie rodzaju i charakteru działań podejmowanych przez Skarżącego 12–13.7.2019 r. i ich wpływu na uraz
ortopedyczny. W ocenie NSA okoliczności te zostały w sprawie wystarczająco wyjaśnione i ustalone. Skarżący ich
nie kwestionuje. Bez znaczenia pozostaje okoliczność, że w trakcie wykorzystywania przez Skarżącego zwolnienia
lekarskiego w sposób niezgodny z jego celem, u Skarżącego wystąpiło dodatkowe, nagłe schorzenie, które także
uzasadniało korzystanie ze zwolnienia lekarskiego z innej przyczyny. Z art. 121e ust. 3 PolicjaU jednoznacznie
wynika, że w sytuacji, gdy zostanie ustalone, że policjant nieprawidłowo wykorzystuje zwolnienie lekarskie, traci
prawo do uposażenia za cały okres zwolnienia. Nie ma także znaczenia, w którym dniu nieprawidłowego
wykorzystywania zwolnienia lekarskiego nastąpiło pogorszenie jego stanu zdrowia. Oznacza to, że organ podczas
kontroli prawidłowości wykorzystania przez Skarżącego zwolnienia lekarskiego nie mógł czynić ustaleń
dotyczących jego choroby czy zalecanych sposobów leczenia. Organ, opierając się na doświadczeniu
życiowym, był uprawiony ocenić, czy fakt wyjazdu Skarżącego poza miejsce zamieszkania, wykonywania
w godzinach nocnych na imprezie dyskotekowej czynności DJ-ja, spożywania alkoholu, stanowił prawidłowe,
czy nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego w sposób zgodny, czy niezgodny, z celem tego
zwolnienia.
Rozstrzygnięcie NSA
NSA uznał, że WSA w Szczecinie dokonał błędnej wykładni art. 121e ust. 3 PolicjaU w zw. z art. 121e ust. 7 PolicjaU,
co czyniło zasadnym podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia ww. przepisów prawa i skutkowało
koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku.
W niniejszej sprawie organy obu instancji prawidłowo przyjęły, że Skarżący nieprawidłowo wykorzystywał zwolnienie
lekarskie. Jak już wyżej podano, czas zwolnienia lekarskiego nie jest równoważny okresowi urlopu wypoczynkowego,
urlopu bezpłatnego, czy innych dni wolnych od służby, w których to okresach policjant sam decyduje o sposobie
spędzenia czasu wolnego. Podjęta przez Skarżącego w okresie korzystania ze zwolnienia lekarskiego aktywność nie
stanowiła zwykłych czynności dnia codziennego, do których zalicza się: poruszanie się po mieszkaniu, dokonanie
zakupów żywnościowych, leków, udanie się na wizytę do lekarza, na zabiegi medyczne czy rehabilitacyjne.
Wprawdzie kategoria „zwykłych czynności dnia codziennego” nie jest określeniem precyzyjnym, o zamkniętym
zakresie znaczeniowym, to jednak tego rodzaju zachowanie ww. policjanta niewątpliwie nie mieści się w tym pojęciu.
Konsekwencją ustalenia nieprawidłowego wykorzystania zwolnienia lekarskiego była utrata przez Skarżącego prawa
do uposażenia za cały okres zwolnienia.
W tej sytuacji NSA, na podstawie art. 188 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325, dalej: PostAdmU) w zw. z art. 182 § 2 i 3 PostAdmU, uchylił
zaskarżony wyrok, jednocześnie uznał, że istota sprawy jest dostatecznie wyjaśniona i rozpoznał skargę, poprzez jej
oddalenie, w oparciu o art. 151 PostAdmU.

Komentarz
W analizowanym rozstrzygnięciu NSA wypowiedział się na temat zagadnienia o bardzo praktycznym znaczeniu,
jakim jest prawidłowość wykorzystania zwolnienia lekarskiego oraz jej kontrola i ocena. Możliwość taka jest
przewidziana zarówno na gruncie przepisów dotyczących pracowników cywilnych, tj. ustawy z 25.6.1999 r.
o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz.
1133), jak i tych dotyczących służb mundurowych – Policji. Prawidłowość wykorzystania zwolnienia lekarskiego
powinna być każdorazowo oceniana w kontekście treści tego zwolnienia, zaleceń lekarskich i stanu zdrowia pacjenta,
nie zaś z punktu widzenia potencjalnego przeświadczenia postronnych obserwatorów, współpracowników czy
przełożonych. W orzecznictwie sądów powszechnych za niezgodne z celem zwolnienia lekarskiego uznano m.in.:
• wzięcie udziału w wycieczce zagranicznej – pielgrzymce do Włoch (wyrok SN z 21.10.1999 r., I PKN 308/99,
),
• wzięcie udziału w imprezie towarzyskiej czy rozrywkowej, jak również
• demontaż okien w budynku należącym do spółdzielni mieszkaniowej w celu wykorzystania ich dla potrzeb własnych
(wyrok SN z 21.1.1999 r., I PKN 553/98, 
).





Wyrok NSA z 16.6.2021 r., III OSK 3406/21, 








NSA uznał, że organy popełniły błąd w interpretacji przepisów dotyczących zwolnienia lekarskiego, co skutkowało uchyleniem wyroku. Istotą sprawy jest prawidłowość wykorzystania zwolnienia lekarskiego oraz konsekwencje nieprawidłowego postępowania w tym zakresie.