Wypowiedzenie zmieniające warunkiem obniżenia wynagrodzenia

Wypowiedzenie zmieniające jest niezbędne do wprowadzenia w życie niekorzystnych dla pracownika postanowień regulaminu wynagradzania, takich jak obniżenie wysokości dodatku stażowego. Publikacja omawia wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga oraz argumentację Pozwanej Spółki w apelacji dotyczącej zmiany zasad nabywania prawa do dodatku stażowego. Istotną kwestią jest konieczność wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy w przypadku wprowadzenia mniej korzystnych warunków wynagradzania przez pracodawcę

Tematyka: Wypowiedzenie zmieniające, dodatek stażowy, Sąd Okręgowy, Układ zbiorowy pracy, zmiana warunków pracy, wprowadzenie nowych postanowień, prawa pracownika, konieczność wypowiedzenia, konsekwencje braku wypowiedzenia

Wypowiedzenie zmieniające jest niezbędne do wprowadzenia w życie niekorzystnych dla pracownika
postanowień regulaminu wynagradzania polegających np. na obniżeniu wysokości dotychczasowego
dodatku stażowego.
Wyrok SR
Sąd Okręgowy Warszawa-Praga - VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (dalej: SO), po rozpoznaniu sprawy
z powództwa A.S. (dalej: Powódka) przeciwko (...) S.A. (...) w W. (dalej: Pozwana Spółka lub Pracodawca)
o wynagrodzenie, na skutek apelacji wniesionej przez Pozwaną Spółkę od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy
Pragi-Południe w Warszawie (dalej: SR) z 3.3.2020 r., uznał, że zaskarżone rozstrzygnięcie było w pełni zasadne
i odpowiada prawu zarówno pod kątem oceny materiału dowodowego, ustaleń faktycznych, jak i rozważań prawnych.
W toku postępowania nie doszło do nieważności postępowania, a przedmiot sporu został rozpoznany, nie zaistniała
także konieczność uzupełnienia materiału dowodowego. Zdaniem SO nie było podstaw do uchylenia lub zmiany
zaskarżonego orzeczenia, a na podstawie art. 385 KPC należało oddalić apelację.
Przystępując do rozważań prawnych, SR w pierwszej kolejności wskazał, że przedmiotem rozpoznania w niniejszej
sprawie jest roszczenie Powódki o zasądzenie na jej rzecz niewypłaconego jej przez Pracodawcę dodatku
stażowego za okres od października 2014 r. do stycznia 2017 r. i przyznał przedmiotowy dodatek.
Powódka była zatrudniona w przedsiębiorstwie (...) od 1.9.1976 r. do 31.8.2009 r., a od 1.9.2009 r. - w Pozwanej
Spółce, gdzie pracowała do 26.1.2017 r. jako starszy dyżurny ruchu ze średnim miesięcznym wynagrodzenie
w wysokości 4747,76 zł.
Zgodnie z postanowieniami nowego Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy z 4.1.1999 r., który wszedł
w życie 1.3.1999 r. (dalej: Układ):
• ustala się dodatek za staż pracy;
• dodatek stażowy przysługuje w wysokości 1,5 % podstawy wymiaru za każdy rok pracy, aż do osiągnięcia 33 % tej
podstawy;
• pracownik zatrudniony w dniu wejścia w życie Układu, który przed tym dniem nabył prawo do dodatku w wyższej
wysokości niż 33 % podstawy wymiaru, zachowuje procentowy wskaźnik dodatku, bez prawa do dalszego jego
wzrostu;
• pracownik zatrudniony w dniu wejścia w życie Układu, który przed tym dniem nabył prawo do dodatku w niższej
wysokości niż 33 % podstawy wymiaru, zachowuje procentową wysokość dodatku z prawem do dalszego jego
wzrostu, aż do osiągnięcia 33 % podstawy wymiaru.
Apelacja Pozwanej Spółki
Argumentacja Pozwanej Spółki skupiła się na zarzutach dotyczących naruszenia przepisów prawa materialnego,
które - w myśl jej stanowiska - SR błędnie zastosował, dokonując nieprawidłowej oceny zasad nabywania prawa do
dodatku stażowego i zmian ich wysokości dokonywanych wewnątrzzakładowymi aktami prawa pracy, tj. Układem.
Po rozpoznaniu sprawy SO uznał, że wyrażone w apelacji stanowisko Pozwanej Spółki nie jest zasadne.
SO wskazał, iż zarzut błędnej interpretacji postanowień łączącego strony Układu powinien być rozpatrywany
z perspektywy podniesionych w apelacji zarzutów naruszenia prawa materialnego. Zatem w pierwszej kolejności
należało odnieść się do zarzutu naruszenia art. 241 13 KP w zw. z art. 772 § 5 KP poprzez jego błędną wykładnię,
polegającą na uznaniu, że zmiana w zakresie zasad nabywania prawa do dodatku stażowego przez pracownika
wymaga wręczenia mu wypowiedzenia warunków pracy i płacy, w sytuacji gdy uprawnienie pracownika do
otrzymywania dodatku stażowego nie wynika z treści umowy o pracę. Ponadto SR - zdaniem Pozwanej Spółki -
niewłaściwie przyjął, że regulacje zawarte w załączniku nr 6 ust. 2 do Ponadzakładowego Układu Zbiorowego
z 2.12.2002 r. (dalej: Układ 2002) nie znajdują zastosowania do ustalenia wysokości dodatku stażowego Powódki.
Zmiana zasad nabywania prawa do dodatku stażowego
W tym kontekście, SO wskazał, że zgodnie z art. 24113 § 2 KP w zw. z art. 772 § 5 KP - w brzmieniu obowiązującym
na 1.3.1999 r. - istniała konieczność zastosowania przez pracodawcę konstrukcji wypowiedzenia
zmieniającego jako warunku koniecznego dla wprowadzenia mniej korzystnych od dotychczasowych

postanowień odnośnie do wysokości dodatku stażowego. SN w uchwale z 15.9.2004 r. podkreślił, że
wprowadzenie układem zbiorowym pracy mniej korzystnych dla pracowników warunków nabywania i ustalania
wysokości niektórych składników wynagrodzenia za pracę wymaga wypowiedzenia dotychczasowych warunków
umowy o pracę także wtedy, gdy ukształtowane nowym układem wynagrodzenie nie uległo obniżeniu (wyrok SN
z 15.9.2004 r., III PZP 3/04,
).
SR poprawnie ustalił, że Pracodawca Układem nie wypowiedział Powódce warunków pracy i płacy, lecz jedynie
przekazał jej informację o przysługującej od 1.3.1999 r. wysokości wynagrodzenia zasadniczego według grupy
i szczebla oraz wskazał, że z tym dniem będą przysługiwać jej dodatki do wynagrodzenia oraz świadczenia
wynikające z Układu. Na 1.3.1999 r. Powódka miała prawo do 33 % dodatku stażowego. Natomiast Układ wprowadził
regulacje, które miały na celu ograniczenie możliwości wzrostu dodatku stażowego do kwoty 33 % podstawy
wymiaru. Dla Powódki była to zmiana niekorzystna, oznaczała bowiem niemożność wzrostu jej dodatku stażowego,
który już w dniu wejścia w życie Układu osiągnął maksymalny poziom 33 %. W omawianym przypadku
Pracodawca wprowadzeniem Układu niewątpliwie wprowadził niekorzystne zmiany dla pracowników, bowiem
ograniczające możliwość wzrostu dodatku stażowego powyżej 33 %. W tym kontekście, wymaga, zdaniem SO
wyjaśnienia, że jednostronna czynność pracodawcy dotycząca uchwalenia regulaminu wynagrodzeń jest źródłem
prawa (art. 772 § 11 KP w zw. z art. 9 KP) i tworzy prawa podmiotowe dla pracowników. Stosownie do art. 77 2 § 6 KP
regulamin wynagradzania, w którym pracodawca zatrudniający pracowników, nieobjętych zakładowym układem
zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy odpowiadającym wymaganiom określonym w § 3,
ustalił warunki wynagradzania za pracę, wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia podania go do
wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Zwyczajowo najczęściej następuje to przez
wywieszenie regulaminu na tablicy ogłoszeń. Jego wejście w życie nie zależy od tego, czy i kiedy pracodawca
udostępnił (indywidualnie) pracownikowi jego tekst (wyrok SN z 21.7.1999 r., I PKN 165/99,
). Skutkiem
wejścia w życie regulaminu jest automatyczne stosowanie wobec pracowników tych jego przepisów, które są dla nich
korzystniejsze od dotychczasowych postanowień umów o pracę (art. 772 § 5 KP w zw. z art. 24113 KP). Natomiast
wprowadzenie do umowy postanowień mniej korzystnych wymaga albo zgody pracownika na propozycje
pracodawcy zmiany umowy (porozumienie zmieniające), albo zastosowania przez pracodawcę
wypowiedzenia warunków pracy i płacy (art. 42 § 1-3 KP). W wyroku z 13.9.2016 r., I PK 190/15,
) SN
przyjął, że nie można domniemywać zgody pracowników na pogorszenie istotnych warunków wynagradzania za
pracę per facta concludentia, jeżeli ustalone fakty zaprzeczały dorozumianemu uzgodnieniu indywidualnych
porozumień zmieniających na niekorzyść pracowników dotychczasowych warunków płacowych - a contrario do art.
60 KC w związku z art. 300 KP i art. 772 § 5 w zw. z art. 24113 § 2 KP. W tym aspekcie prawidłowe są konkluzje
zaskarżonego wyroku, iż obniżenie wysokości dotychczasowego dodatku stażowego na niekorzyść Powódki
wymagało bądź porozumienia stron albo wypowiedzenia zmieniającego. W 1999 r. Powódce nie wręczono
wypowiedzenia zmieniającego, bowiem nie zostały na tę okoliczność przedstawione jakiekolwiek dowody. Należało
zatem uznać, że postanowienia Układu nie mogły skutecznie zablokować wzrostu dodatku stażowego Powódki po
1.3.1999 r. SO wskazał, że dopiero Układem 2002 zostały skutecznie wprowadzone w życie postanowienia Układu
wobec dochowania wymogu wynikającego z art. 24113 KP i wręczenia Powódce wypowiedzenia zmieniającego,
zgodnie z treścią którego nowe warunki pracy i płacy zaczęły obowiązywać 1.12.2003 r. i od tego momentu doszło do
zatrzymania dalszego wzrostu jej dodatku stażowego. Ponadto wypowiedzenie zmieniające poza stwierdzeniem, że
przestają obowiązywać dotychczasowe zasady wynagradzania, nie określało, że pracownikowi odbiera się nabyte
prawo do dodatku stażowego w wymiarze powyżej 33 % i obniża stawkę procentową do 33 %, co ma zasadnicze
znaczenie dla oceny skuteczności wypowiedzenia w zakresie wysokości dodatków stażowych.
Rozstrzygnięcie SO
Konkludując, SO uznał, że w związku z brakiem prawidłowego wypowiedzenia Powódce dotychczasowych warunków
umowy o pracę w związku z wprowadzeniem Układu, jego postanowienia (mniej korzystne dla pracowników od
uprzednio obowiązujących) nie zostały skutecznie wprowadzone. SO podzielił więc pogląd, że wypowiedzenie
zmieniające jest niezbędne do wprowadzenia w życie niekorzystnych dla pracownika postanowień
regulaminu wynagradzania (art. 772 § 5 w zw. z art. 24113 KP), stanowiących istotną część przychodów
pracownika jaką niewątpliwie jest dodatek stażowy.

Komentarz
Na gruncie ustalonego w sprawie stanu faktycznego SO wypowiedział się w przedmiocie zasad nabywania prawa do
dodatku stażowego, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii zmian jego wysokości, dokonywanych
wewnątrzzakładowymi aktami prawa pracy (tu: Ponadzakładowym Układem Zbiorowym Pracy). SO - mając na
uwadze dotychczasowe orzecznictwo SN - wskazał, że zmiana w ww. zakresie (zasad nabywania prawa do dodatku
stażowego) na niekorzyść pracownika (tj. polegająca na obniżeniu wysokości przysługującej mu części
wynagrodzenia jaką stanowi dodatek stażowy) wymaga spełnienia jednego z dwóch warunków, wynikających wprost
z art. 24113 KP, tj.:
• porozumienia zmieniającego albo

• wypowiedzenia zmieniającego.
Do dochowania żadnego z tych warunków nie doszło w rozpoznawanej sprawie w 1999 r.

Wyrok SO w Warszawie z 16.9.2021 r., VII Pa 52/20,

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga potwierdza konieczność wypowiedzenia zmieniającego warunki umowy o pracę w celu wprowadzenia nowych, mniej korzystnych dla pracownika postanowień dotyczących dodatku stażowego. Brak prawidłowego wypowiedzenia oznacza, że postanowienia Układu nie zostały skutecznie wprowadzone. Wypowiedzenie zmieniające jest kluczowe dla wprowadzenia niekorzystnych regulacji dotyczących wynagrodzenia pracownika