Rodzinny Kapitał Opiekuńczy – nowe świadczenie od 2022 r.

Od 1.1.2022 r. rodzice czy też opiekunowie dzieci w wieku od 12. do 35. miesiąca życia mogą korzystać z nowego świadczenia finansowego - Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego, niezależnie od innych świadczeń takich jak 500+ czy Dobry Start. Program ten ma na celu poprawę jakości życia polskich rodzin, oferując świadczenie nawet do 12 000 zł na dziecko, bez względu na dochód rodziny.

Tematyka: Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, 500+, Dobry Start, świadczenie finansowe, Polski Ład, wsparcie rodzin, wniosek RKO-R, wniosek RKO-O, ZUS, opieka nad dziećmi, wychowanie dzieci, świadczenie dla rodzin

Od 1.1.2022 r. rodzice czy też opiekunowie dzieci w wieku od 12. do 35. miesiąca życia mogą korzystać
z nowego świadczenia finansowego i to niezależnie od pobierania świadczenia 500+ czy Dobry Start.
Rządowy program pt. „Rodzina i dom w centrum życia” w ramach Polskiego Ładu oferuje tzw. Rodzinny
Kapitał Opiekuńczy. Ustawa z 17.11.2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym (Dz.U. z 2021 r. poz. 2270,
dalej: RodzKapOpiekU) ma na celu poprawić jakość życia polskich rodzin.
• Wnioskodawcy mogą otrzymać świadczenie finansowe na drugie i każde kolejne dziecko, w wysokości nawet do 12
000 zł na dziecko.
• Świadczenie przysługuje bez względu na dochód rodziny.
• Rząd na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego szacuje, że przewidywana liczba dzieci objętych
wsparciem wyniesie 410 tys. Ponadto od 1.4.2022 r. zwiększy się wsparcie systemu opieki nad dziećmi w wieku do
lat 3 oraz wprowadzone zostanie dofinansowanie do pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego
opiekuna w wysokości 400 zł.
Celem wdrożenia dodatkowych środków dla rodzin jest częściowe pokrycie wydatków wiążących się z wychowaniem
dziecka, w tym z jego opieką i zaspokojeniem jego podstawowych potrzeb życiowych.
Kto jest uprawiony do świadczenia?
O świadczenie z Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego może starać się każda rodzina bez względu na stan cywilny
rodziców. Świadczenie mogą zatem otrzymać rodzice, którzy są w związku małżeńskim, rodzice pozostający
w nieformalnych związkach, jak i osoby samotnie wychowujące dziecko. W szczególności świadczenie przysługuje,
jeżeli jest się matką dziecka, ojcem czy też jeśli przyjęło się na wychowanie dziecko i wystąpiło do sądu
opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia (z zastrzeżeniem, że dziecko
wspólnie mieszka z osobą występującą o świadczenie oraz jest przez nią utrzymywane).
Jeżeli zgodnie z orzeczeniem sądu rodzice sprawują opiekę naprzemienną, świadczenie może otrzymać jeden i drugi
rodzic w wysokości połowy przysługującej im kwoty. Jeśli rodzice są po rozwodzie — kapitał na dane dziecko
przysługuje temu z rodziców, który z dzieckiem zamieszkuje i na którego utrzymaniu pozostaje dziecko. Świadczenie
przysługuje również osobie samotnie wychowującej dziecko: panna, kawaler, wdowa, wdowiec, osoba w separacji
orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu. Świadczenie przysługuje też cudzoziemcowi posiadającemu zezwolenie
na pobyt stały, jednak cudzoziemiec musi zamieszkiwać z dziećmi w Polsce.
Co ważne, nie dojdzie do wypłaty Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego jeżeli: osoba starająca się o świadczenie
została pozbawiony władzy rodzicielskiej, dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej czy też jeżeli osobie
uprawnionej lub członkowi jej rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze (z
wyłączeniem pewnych państw).
Zasady wypłaty świadczenia
Istnieją dwie formy wypłacania Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego. Uprawnieni mogą otrzymywać świadczenie:
1. w wysokości 500 zł co miesiąc, przez okres 24 miesięcy, czy też
2. w wysokości 1000 zł miesięcznie przez okres 12 miesięcy.
Świadczenie przysługuje tylko na dzieci w wieku od 12. do 35. miesiąca życia i jest wypłacane na drugie i każde
kolejne dziecko. We wniosku należy zatem wskazać pierwsze dziecko w rodzinie.
Aby otrzymać rodzinny kapitał opiekuńczy w maksymalnej kwocie, tj. 12 000 zł, rodzic powinien złożyć wniosek
w okresie od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko kończy 9 miesięcy do końca miesiąca, w którym dziecko
kończy 13 miesięcy. W przeciwnym razie kapitał będzie należny od miesiąca złożenia wniosku. Upływ każdego
kolejnego miesiąca będzie powodował zmniejszenie całkowitego wymiaru kapitału (12 000 zł) o 500 zł za każdy
miesiąc.
Co ważne, Rodzinny Kapitał Opiekuńczy przysługuje również na dzieci urodzone przed 1.1.2022 r., zatem przed
dniem wejścia w życie RodzKapOpiekU. Jeżeli uprawnieni, przed 1.1.2022 r. mają drugie i kolejne dzieci w wieku od
12. do ukończenia 35. miesiąca życia świadczenie należy się proporcjonalnie za okres od 1.1.2022 r. do ostatniego
dnia miesiąca, w którym drugie lub kolejne dziecko ukończy 35. miesiąc życia.

Wnioski, decyzje i odwołania
To ZUS jest odpowiedzialny za przyjmowanie wniosków, ich rozpatrywanie oraz wypłatę Rodzinnego Kapitału
Opiekuńczego.
Aby otrzymać świadczenie należy złożyć wniosek:
1. RKO-R – jeśli jest się rodzicem dziecka czy też
2. RKO-O – jeśli wystąpiło się do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie dziecka.
Wniosek można złożyć jedynie w postaci elektronicznej, za pomocą portali: Emp@tia MriPS; PUE ZUS; bankowości
elektronicznej (z tym, że daty składania wniosków są różne w zależności od banków, np. w Alior Bank S.A., BPS
S.A., Santander, BNP Paribas S.A. wnioski można złożyć dopiero od 1.2.2022 r. a w Banku PKO BP, ING Bank
Śląski S.A., mBank S.A., Millenium S.A., PEKAO S.A. już od 4.1.2022 r.
Wypłata świadczenia ma formę bezgotówkową, tj. odbywa się na wskazane we wniosku konto bankowe.
Maksymalny termin dla ZUS na rozpatrzenie wniosku o świadczenie wynosi 2 miesiące od dnia złożenia wniosku
wraz z wymaganymi dokumentami. Z kolei wypłata przysługującego kapitału nastąpi nie wcześniej niż w miesiącu, od
którego przysługuje prawo do kapitału. Jeżeli wniosek będzie wypełniony nieprawidłowo ZUS wezwie do jego
poprawienia w ciągu 14 dni, podobnie ZUS wyznaczy termin od 14 do 30 dni na uzupełnienie braków formalnych.
Jeżeli nie dojdzie do złożenia wymaganych dokumentów czy uzupełnienia braków ZUS nie rozpatrzy wniosku.
Co do zasady ZUS nie wydaje decyzji. Jeśli bowiem ZUS przyzna Rodzinny Kapitał Opiekuńczy nie wydaje decyzji
a wnioskodawca informację w tej sprawie otrzyma na swój profil na PUE ZUS a także mailem na adres, który podał
we wniosku.
Jednak ZUS wyda decyzję i to wyłącznie w postaci elektronicznej (na PUE ZUS) w przypadku: odmowy przyznania
świadczenia; uchylenia prawa do rodzinnego kapitału opiekuńczego czy też zmiany wysokości świadczenia. Od
decyzji można odwołać się do Prezesa ZUS w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji, a od decyzji Prezesa ZUS
przysługuje skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego w ciągu 30 dni od doręczenia decyzji.
Należy zauważyć, że RodzKapOpiekU wprowadza również zmiany w zakresie opieki nad dziećmi w wieku do lat 3.
Dofinansowanie w maksymalnej kwocie 400 zł miesięcznie na dziecko, będzie przysługiwało rodzicom, opiekunom
prawnym oraz innym osobom, którym sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem. Będzie ono przysługiwało
w związku z pobytem nieobjętego rodzinnym kapitałem opiekuńczym dziecka w instytucji opieki nad dziećmi w wieku
do lat 3 i będzie polegało na obniżeniu przez podmiot prowadzący taką instytucję miesięcznej opłaty ponoszonej za
pobyt (bez wyżywienia, ale z uwzględnieniem zniżek zapewnionych przez podmiot prowadzący). Zmiany wchodzą
w życie od 1.4.2022 r.

ZUS jest odpowiedzialny za przyjmowanie wniosków o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, które można składać wyłącznie elektronicznie. Wypłata świadczenia odbywa się na wskazane konto bankowe. Decyzje ZUS dotyczące świadczenia są komunikowane elektronicznie, a w przypadku odwołania istnieje procedura odwoławcza do Prezesa ZUS oraz wojewódzkiego sądu administracyjnego.