Wymiar składek na ubezpieczenia społeczne w 2022 r. i zmiany w ubezpieczeniu zdrowotnym

Polski Ład wprowadza liczne zmiany podatkowe i wpływa na wysokości składek zdrowotnej oraz ubezpieczeń społecznych w 2022 r. Zmiany te dotyczą m.in. podstawy wymiaru składek, minimalnego wynagrodzenia, nowych tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego oraz zwolnień z opłacania składek zdrowotnych. Warto śledzić nowości, aby właściwie rozliczyć się z ZUS.

Tematyka: Polski Ład, składki zdrowotne, ubezpieczenia społeczne, ZUS, podstawa wymiaru składek, kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, zwolnienie z opłacania składek zdrowotnych, preferencyjne składki, terminy opłacania składek

Polski Ład wprowadza nie tylko liczne zmiany podatkowe, ale ma też wpływ na wysokości podstawy wymiaru
składki zdrowotnej w 2022 r. dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Jak co roku
zmieniają się także wymiary składek na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe,
chorobowe), które opłacane są przez przedsiębiorców. Z obwieszczenia Ministra Rodziny i Polityki
Społecznej z 4.11.2021 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe w roku 2022 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego
wynagrodzenia (M.P. z 2021 r. poz. 1056) wynika, że pierwsza z nich wynosi 177 660 zł, zaś druga – 5922 zł.
• Zmiany podstawy wymiaru składek wynikają też z podwyższonego minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2022 r.
do kwoty 3010 zł, który ma wpływ na tzw. wymiar składek preferencyjnych.
• Powstał nowy tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego oraz nowe zwolnienie z obowiązku opłacania składki zdrowotnej.
W styczniu 2022 r. ZUS udostępnił kalkulator, który obliczy składkę zdrowotną i ustali podstawę jej wymiaru.
• W lutym 2022 r. (za styczeń 2022 r.) należy opłacić składki na ubezpieczenia społeczne naliczane od nowych
podstaw – analogicznie za kolejne miesiące.
Nowy kalkulator do obliczania składki zdrowotnej
W 2022 r. wysokość składki zdrowotnej może się różnie kształtować. Ma być ona uzależniona od formy
opodatkowania, sposobu rozliczania się oraz kwoty dochodu lub przychodu przez osoby prowadzące pozarolniczą
działalność gospodarczą. Zmiany wynikają m.in. z Polskiego Ładu, który przysparza wiele problemów
interpretacyjnych. Sama prezes ZUS, prof. Gertruda Uścińska podkreśla, że „(…) zwłaszcza w początkowym okresie
obowiązywania nowych zasad, mogą one budzić wątpliwości. Dlatego ZUS udostępnił kalkulator”. Na swojej stronie
internetowej: www.zus.pl oraz w programach: Płatnik i ePłatnik, ZUS po 20.1.2022 r. upowszechnił kalkulator,
który oblicza składkę zdrowotną i ustala podstawę jej wymiaru. Dlaczego dopiero w drugiej połowie miesiąca?
Do obliczenia składki zdrowotnej konieczna jest znajomość wskaźnika przeciętnego wynagrodzenia, a GUS dopiero
w połowie miesiąca określa przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale
2021 r., łącznie z wypłatami z zysku.
Można wstępnie przyjmować, że dla przedsiębiorców objętych ryczałtem ewidencjonowanym składka zdrowotna
w 2022 r. wyniesie prawdopodobnie 319,79 zł (tj. 9% od kwoty 60% przeciętnego wynagrodzenia czyli 3553,20 zł),
przy zastrzeżeniu, że przychód rocznie nie będzie wyższy niż 60 000 zł.
Z kolei dla przedsiębiorców objętych podatkiem liniowym składka zdrowotna w 2022 r. wynosi 4,9% dochodu
przedsiębiorcy po przekroczeniu 5510 zł dochodu (składka to 270,90 zł). Odpowiednio przy miesięcznym
przychodzie 10 000 zł jest to 490 zł; 12 000 – 588 zł, zaś przy 20 000 zł – 980 zł.
Dla przedsiębiorców objętych kartą podatkową składka zdrowotna w 2022 r. wynosi 270,90 zł przy minimalnym
wynagrodzeniu 3010 zł.
Kto od 2022 r. jest zwolniony z obowiązku opłacania składki zdrowotnej?
Jak podaje ZUS, od 2022 r. składki zdrowotnej z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej
nie będzie musiała opłacić osoba, która równocześnie pozostaje w stosunku pracy i podstawa wymiaru
składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia nie będzie przekraczać minimalnego
wynagrodzenia (3010 zł). Dodatkowe przesłanki skorzystania przez przedsiębiorcę ze zwolnienia z opłacania
składki zdrowotnej są takie, że przychody z pozarolniczej działalności nie mogą być wyższe niż 50% minimalnego
wynagrodzenia. Muszą być opodatkowane w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Ustanowiono nowy tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego
Od 1.1.2022 r. osoba, która pełni swoją funkcję na podstawie aktu powołania (w tym również członek zarządu)
musi zostać zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego przez podmiot zatrudniający, wypłacający jej
wynagrodzenie z tytułu tego powołania. Zgłoszenia dokonuje się na druku ZUS ZZA. Co więcej, podmiot ten
zobowiązany jest rozliczać i opłacać składki na to ubezpieczenie, z tym że s kładka jest finansowana z własnych
środków osoby ubezpieczonej. Kod tytułu ubezpieczenia rozpoczyna się od cyfr: 22 50. Obligatoryjność
ubezpieczenia powstaje z dniem powołania, a wygasa z dniem odwołania.

Podstawa wymiaru składek w 2022 r. i ich wysokość dla różnych grup
Kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w 2022 r. wynosi 5922 zł, dlatego też osoby prowadzące
pozarolniczą działalność, które opłacają składki od 60% ww. kwoty, będą ją naliczać w 2022 r. od 3553,20 zł. Dla
tych osób składka na ubezpieczenia społeczne za 2022 r. nie może być niższa od kwoty:
1. 693,58 zł (tj. 19,52%) – na ubezpieczenie emerytalne;
2. 284,26 zł (tj. 8%) – na ubezpieczenia rentowe;
3. 87,05 zł (tj. 2,45%) – na ubezpieczenie chorobowe (dobrowolnie);
4. 59,34 zł (tj. 1,67%) – na ubezpieczenie wypadkowe;
5. 87,05 zł (tj. 2,45%) – składka na Fundusz Pracy;
6. Dodatkowo składka zdrowotna, której wysokość nie jest jeszcze ostatecznie znana.
Dla tych przedsiębiorców pełne składki ZUS w 2022 r. wynoszą 1211,28 zł + składka zdrowotna.
Odmiennie wygląda sytuacja przedsiębiorców, którzy korzystają z preferencyjnych składek (przez pierwsze 24
miesiące prowadzenia działalności), bowiem dla nich najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia
społeczne w 2022 r. wynosi tylko 903 zł (kwota nie niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia, tj. (30% x 3010 zł).
Dla tych osób składka na ubezpieczenia społeczne za 2022 r. nie może być niższa od kwoty:
1. 176,27 zł (tj. 19,52%) – na ubezpieczenie emerytalne;
2. 72,24 zł (tj. 8%) – na ubezpieczenia rentowe;
3. 22,12 zł (tj. 2,45%) – na ubezpieczenie chorobowe (dobrowolnie);
4. 15,08 zł (tj. 1,67%) – na ubezpieczenie wypadkowe;
5. 22,12 zł (tj. 2,45%) – składka na Fundusz Pracy;
6. 270,90 zł (tj. 3010 zł brutto x 9%) – składka zdrowotna.
Dla tych przedsiębiorców pełne składki ZUS w 2022 r. wynoszą 307,83 zł + składka zdrowotna 270,90 zł = 578,73
zł.
Nowe (dłuższe) terminy na zapłatę składek
Zmieniły się terminy opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i inne; składania
deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych raportów miesięcznych. Od 1.1.2022 r. płatnik składek jest zobowiązany
do przestrzegania poniższych terminów:
1. dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych – termin do 5 dnia następnego miesiąca
(bez zmian);
2. dla płatników składek posiadających osobowość prawną (m.in. spółki kapitałowe: spółki akcyjne i spółki z o.o.;
spółdzielnie, stowarzyszenia, fundacje) – termin do 15 dnia następnego miesiąca;
3. dla pozostałych płatników składek (m.in. spółki osobowe: jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-
akcyjne) – termin do 20 dnia następnego miesiąca.

W 2022 r. składki na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne będą naliczane na podstawie nowych kwot. Zmiany te wynikają m.in. z Polskiego Ładu oraz ustawy. Przedsiębiorcy muszą dostosować się do nowych zasad rozliczeń i terminów płatności składek.