Zmiany w zatrudnieniu socjalnym

Nowelizacja ustawy o zatrudnieniu socjalnym dostosowuje przepisy do zmieniającej się sytuacji społeczno-gospodarczej, wchodząc w życie etapami od lutego do kwietnia 2022 r. Zatrudnienie socjalne poprzez Centra Integracji Społecznej i Kluby Integracji Społecznej ma na celu aktywizację społeczno-zawodową osób wykluczonych społecznie. Wprowadzono szereg zmian, m.in. rozszerzenie grupy uprawnionych, zmiany w finansowaniu oraz zwiększenie świadczeń integracyjnych.

Tematyka: Zmiany w zatrudnieniu socjalnym, Centra Integracji Społecznej, Kluby Integracji Społecznej, zatrudnienie wspierane, aktywizacja społeczno-zawodowa, wykluczenie społeczne, integracja zawodowa, zmiany prawne, finansowanie zatrudnienia socjalnego

Nowelizacja ustawy o zatrudnieniu socjalnym dostosowuje przepisy do sytuacji społeczno-gospodarczej,
która na przestrzeni 17 lat uległa wielu znaczącym zmianom. Większość przepisów ZmZatrSocjU22 weszło
w życie 1.2.2022 r., część 15.2.2022 r., zaś niektóre z nich zaczną obowiązywać od 1.4.2022 r.
• U stawa z 13.6.2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 176 ze zm.) obowiązuje w polskim
porządku prawnym od przeszło 17 lat;

• L ata 2020-2022 to czas obowiązywania programu pomocy osobom wykluczonym społecznie i zawodowo:
„Od wykluczenia do aktywizacji”;
• Dane z GUS z lat 2012-2019 wskazują, że systematycznie rosła liczba osób korzystających z pomocy
w zakresie zatrudnienia socjalnego. W przypadku Centrum Integracji Społecznej wzrost ten wyniósł ponad
100%.
Zatrudnienie socjalne w ramach KIS i CIS
Istotą zatrudnienia socjalnego jest zagwarantowanie możliwości uczestnictwa w zajęciach prowadzonych przez
Centra Integracji Społecznej (dalej: CIS), Kluby Integracji Społecznej (dalej: KIS) i zatrudnienia wspieranego. Chodzi
o pewnego rodzaju aktywizację społeczno-zawodową i zapobiegnięcie wykluczeniu społecznemu. Zatrudnienie
wspierane ma charakter doradczy i finansowy, umożliwiający utrzymanie lub podjęcie aktywności zawodowej, np.
prac społecznie użytecznych, założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej lub podjęcie działalności
gospodarczej.
Na końcu 2020 r. w Polsce aktywnie działało 221 CIS. Centra mogą być tworzone m.in. przez jednostki samorządu
terytorialnego lub organizacje pozarządowe oraz spółdzielnie socjalne osób prawnych. Te same podmioty są
umocowane do zakładania KIS, których na końcu 2020 r. było 329. Najczęściej są prowadzone przez ośrodki pomocy
społecznej, domy pomocy społecznej i organizacje non-profit. Zarówno KIS jak i CIS prowadzą reintegrację
społeczną i zawodową, polegającą m.in. na organizowaniu: działań mających na celu pomoc w znalezieniu pracy,
robót publicznych, prac społecznie użytecznych, poradnictwa prawnego, staży, działań samopomocowych.
Funkcjonowanie KIS może być współfinansowane ze środków UE lub jednostek samorządu terytorialnego.
Kto może korzystać z zatrudnienia socjalnego?
Zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. a) ustawy z 13.1.2022 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U. z 2022 r. poz.
218; dalej: ZmZatrSocjU22) jej przepisy stosuje się do:
1. bezdomnych realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności;
2. uzależnionych od alkoholu;
3. uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających;
4. osób z zaburzeniami psychicznymi;
5. długotrwale bezrobotnych;
6. zwalnianych z zakładów karnych, mających trudności w integracji ze środowiskiem;
7. uchodźców realizujących indywidualny program integracji;
8. osób niepełnosprawnych.
Powyższe podmioty podlegają wykluczeniu społecznemu i ze względu na swoją sytuację życiową nie są w stanie
własnym staraniem zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych. Znajdują się w sytuacji uniemożliwiającej
lub ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym. Wyżej wskazane osoby, które mają
prawo do pewnych świadczeń finansowych (np. zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia
przedemerytalnego, renty strukturalnej, renty z tytułu niezdolności do pracy, emerytury, nauczycielskiego
świadczenia kompensacyjnego), nie mogą korzystać z instrumentów prawnych związanych z zatrudnieniem
socjalnym. ZmZatrSocjU22 zakłada, że osoby korzystające z renty z tytułu niezdolności do pracy mogą uczestniczyć
w zajęciach prowadzonych przez KIS, czego dotychczas nie mogły robić. Do innych najważniejszych zmian należy

jeszcze ustawowa rezygnacja z przesłanki ubóstwa jako warunku decydującego o dostępie do instrumentów
zatrudnienia socjalnego, co sprawi, że nowe grupy osób będą mogły korzystać z CIS.
W ramach zmian w funkcjonowaniu CIS obecnie możliwa jest realizacji usług reintegracji zawodowej i społecznej
poza miejscem funkcjonowania CIS. Ponadto nadzór nad działalnością CIS jest sprawowany przez wojewodę.
Poszerzono krąg podmiotów uprawnionych do tworzenia CIS o spółdzielnie socjalne osób fizycznych. Zmieniono
zasady finansowania CIS i KIS, szczególnie w przedmiocie przeznaczenia dotacji przyznawanej przez marszałka
województwa. Uczestnikom CIS wydłużono tygodniowy (do 40 godzin) i maksymalny (24 miesiące) okres
uczestnictwa w zajęciach. Podniesiono wysokość świadczenia integracyjnego ze 100% do 120% zasiłku dla
bezrobotnych. Zwiększono liczbę dni wolnych od zajęć w CIS - z 6 do 12 dni; oraz dni wolnych z powodu
niezdolności do uczestnictwa wskutek choroby - z 14 do 21 dni. Podniesiono maksymalną wysokości motywacyjnej
premii integracyjnej - z 50% do 100% świadczenia integracyjnego.
Zmiany w innych ustawach
Ustawodawca regulując przepisy związane z zatrudnieniem socjalnym, postanowił wprowadzić również zmiany
w innych ustawach:
1. W ustawie z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz.
1119 ze zm.) zmieniono zakres przeznaczenia środków finansowych uzyskanych przez gminę z opłat za
wydanie pozwoleń za sprzedaż napojów alkoholowych na zadania realizowane przez CIS i KIS;
2. W ustawie z 31.7.2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (t.j.
Dz.U. z 2021 r. poz. 1842 ze zm.) zmieniono maksymalną kwotę miesięczną dochodu uprawniającą do
świadczenia uzupełniającego z 1700 zł na 1750 zł miesięcznie oraz wprowadzono mechanizm waloryzacji tej
kwoty;
3. W ustawie z 15.7.2020 r. o Polskim Bonie Turystycznym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 839 ze zm.) przedłużono do
31.12.2022 r. termin na przekazywanie z ZUS do Polskiej Organizacji Turystycznej danych zgromadzonych
w systemie teleinformatycznym, w związku z przedłużeniem możliwości korzystania z Polskiego Bonu
turystycznego do końca września 2022 r.;
4. W ustawie z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem
i zwalczaniem COVID19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U.
z 2021 r. poz. 2095, ze zm.) zagwarantowano zapewnienie ciągłości finansowania instrumentów, służących
ochronie miejsc pracy i wsparcia przedsiębiorców w 2022 r i w latach następnych, w związku z trwającą
pandemią wirusa Sars-CoV-2.

Nowelizacja ustawy o zatrudnieniu socjalnym wprowadza istotne zmiany, takie jak rozszerzenie zakresu podmiotów uprawnionych do korzystania z zatrudnienia socjalnego, modyfikacje w finansowaniu CIS i KIS oraz podniesienie wysokości świadczeń integracyjnych. Zmiany te mają na celu poprawę sytuacji osób wykluczonych społecznie poprzez aktywne wsparcie społeczne i zawodowe.