Sprawowanie opieki wychowawczej nad oddziałem w przedszkolu nie uprawnia do dodatku za wychowawstwo

Zasady przyznawania i naliczania dodatku funkcyjnego za sprawowanie funkcji wychowawcy klasy wynikają z przepisów ustaw, rozporządzeń i aktów prawa miejscowego. Analiza przepisów wykazała, że do 1.9.2019 r. nauczyciel opiekujący się oddziałem przedszkolnym nie miał prawa do dodatku za wychowawstwo. Obecnie sytuacja uległa zmianie, ale do tego czasu nauczyciele oddziałów przedszkolnych nie byli uprawnieni do tego dodatku.

Tematyka: dodatek funkcyjny, wychowawca klasy, oddział przedszkolny, nauczyciel, prawo oświatowe

Zasady przyznawania i naliczania dodatku funkcyjnego za sprawowanie funkcji wychowawcy klasy wynikają
z przepisów ustaw, rozporządzeń, a także aktów prawa miejscowego, ustanowionych przez organy jednostek
samorządu terytorialnego prowadzące szkołę. Analiza przepisów doprowadza do przekonania, że do 1.9.2019
r. nauczyciel opiekujący się oddziałem przedszkolnym nie był uprawniony do otrzymania dodatku
funkcyjnego. Obecnie stan prawny uległ zmianie, jednak do 1.9.2019 r. nauczyciele oddziałów
przedszkolnych nie mogli skutecznie ubiegać się o tzw. dodatek za wychowawstwo.
Opis stanu faktycznego
Powódka była zatrudniona na czas określony w szkole podstawowej na stanowisku nauczyciela dzieci
przedszkolnych. Stosunek pracy ustał z uwagi na upływ czasu, na jaki została zawarta umowa. W roku szkolnym
2017/2018 powódka była nauczycielem wychowania przedszkolnego w grupie dzieci 4-letnich. W tej grupie nie było
realizowane roczne przygotowanie przedszkolne, któremu podlegają dzieci w grupie 6-latków, a realizowana
obowiązkowa podstawa programowa w oparciu o wymagane podręczniki. W grupie 4-latków podręczniki nie są
obowiązkowe, lecz dobrowolne i zależą od decyzji rodziców. Wraz z powódką z grupą 4-latków w roku szkolnym
2017/2018 pracowała inna osoba, zatrudniona na takim samym stanowisku i o tym samym zakresie obowiązków.
Powódka nie otrzymała dodatku funkcyjnego za sprawowanie funkcji wychowawcy w grupie 4-latków w roku
szkolnym 2017/2018 ponad ustalone w umowie wynagrodzenie. O zapłatę tego dodatku pozwała pracodawcę, czyli
szkołę podstawową, domagając się zapłaty łącznej kwoty 1.825 zł wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu opóźnienia
w spłacie.
We wniesionym pozwie powódka wskazała, że jako osoba legitymująca się stopniem zawodowym nauczyciela
kontraktowego oraz wykonująca obowiązki nauczyciela, któremu powierzono opiekę wychowawczą nad oddziałem
przedszkolnym, powinna otrzymywać comiesięczny dodatek do wynagrodzenia za sprawowanie tej funkcji.
Zaznaczyła, że wobec braku definicji ustawowych pojęć „klasa” i „oddział” oraz faktu, że obowiązki nauczyciela,
któremu powierzono sprawowanie opieki wychowawczej nad oddziałem przedszkolnym, są zbliżone do obowiązków
wychowawcy klasy, nie można różnicować tych nauczycieli w kwestii prawa do dodatku funkcyjnego. Powołała się na
uchwałę SN z 8.7.2008 r., I PZP 3/08,
, w której Sąd uznał, że pojęcie „wychowawca klasy” obejmuje również
nauczyciela, któremu powierzono sprawowanie opieki wychowawczej nad oddziałem w przedszkolu. Pozwany
pracodawca (szkoła podstawowa) wniósł o oddalenie powództwa w całości. Według pozwanego powódka nie była
uprawniona do otrzymania dodatku funkcyjnego, bowiem w roku szkolnym 2017/2018 nie powierzono jej funkcji
wychowawcy klasy w grupie przedszkolnej. W oddziałach przedszkolnych (w przeciwieństwie do klasy szkolnej)
nauczały dwie nauczycielki z takim samym zakresem obowiązków i żadnej z nich nie powierzono funkcji
„wychowawcy klasy”.
Zgodnie z aktem prawa miejscowego: uchwałą Rady Miasta wraz z regulaminem określającym wysokość oraz
szczegółowe warunki przyznawania nauczycielom dodatków, należą się one za powierzenie funkcji wychowawcy
klasy oraz pełnienie funkcji wychowawcy oddziału przedszkolnego 6-latków, w którym było realizowane roczne
przygotowanie przedszkolne. Sąd oddalił powództwo, uznając je za nieuzasadnione.
Opis stanu prawnego
Podstawą prawną roszczenia był przepis art. 30 ust. 1 ustawy z 26.1.1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r.
poz. 1762 ze zm.; dalej: KartaNauczU). Stan faktyczny pomiędzy stronami był niesporny, a istota problemu
sprowadzała się do odmiennego rozumienia przepisu art. 30 ust. 1 pkt 2 KartaNauczU w części dotyczącej zakresu
podmiotowego nauczycieli, którym przysługiwał dodatek funkcyjny. Na wynagrodzenie nauczycieli składa się m.in.
dodatek funkcyjny (art. 30 ust. 1 pkt 2 KartaNauczU). Zgodnie z art. 30 ust. 2 KartaNauczU wysokość wynagrodzenia
zasadniczego nauczyciela uzależniona jest od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz wymiaru
zajęć obowiązkowych, a wysokość dodatków - odpowiednio od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy
i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji oraz trudnych lub
uciążliwych warunków pracy. Na podstawie delegacji ustawowej z art. 30 ust. 5 KartaNauczU wydano
rozporządzenie z 31.1.2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli,
ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu
wolnym od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 416 ze zm.; dalej: MinStawNauczR). Zgodnie z § 5 MinStawNauczR do
uzyskania dodatku funkcyjnego uprawnieni są m.in. nauczyciele, którym powierzono sprawowanie funkcji
wychowawcy klasy.

Od 1.9.2019 roku MinStawNauczR przewiduje także uprawnienie do dodatku funkcyjnego dla nauczyciela
opiekującego się oddziałem przedszkolnym, jednak nie ma to znaczenia w realiach niniejszej sprawy, bowiem
powódka zatrudniona była u pozwanego w roku szkolnym 2017/2018, a więc w czasie, gdy powyższy przepis
MinStawNauczR jeszcze nie obowiązywał. Sąd podkreślił, iż 1.9.2017 r. weszły w życie przepisy ustawy
z 14.12.2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.; dalej: PrOśw). W tym samym dniu przestała
obowiązywać większość przepisów ustawy z 7.9.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1915 ze zm.;
dalej: OświatU). Aktualność utraciło również orzecznictwo SN, dotyczącego wykładni przepisów OświatU, w tym
orzeczenie powoływane przez powódkę odnośnie rozumienia pojęć „klasa” oraz „oddział”.
W ocenie sądu przepisy PrOśw konsekwentnie rozróżniają pojęcia „klasy” oraz „oddziału przedszkolnego”. Określone
jest dokładnie, czym jest edukacja przedszkolna i szkolna. Pojęcie „oddziału przedszkolnego” wiązane jest z etapem
wychowania przedszkolnego, natomiast pojęcie „klasy” z etapem objętym obowiązkiem szkolnym. Mając powyższe
na uwadze, skoro w MinStawNauczR przewidziano dodatek funkcyjny wyłącznie dla wychowawcy klasy szkolnej, to
osobą uprawnioną do otrzymania tego dodatku nie jest wychowawca oddziału przedszkolnego. Na podstawie art. 30
ust 6 KartaNauczU w szkołach, w których organem prowadzącym była gmina miasta – siedziby sądu rozpoznającego
sprawę (m.in. pozwana szkoła podstawowa), w roku szkolnym 2017/2018 obowiązywała uchwała Rady Miasta wraz
z załącznikiem: Regulaminem określającym wysokość oraz szczegółowe warunki przyznawania nauczycielom
dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego, za warunki pracy oraz nagród i warunki obliczania iw
wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw.
W tym akcie prawa miejscowego rozszerzono krąg pracowników: nauczycieli, którym przysługiwał dodatek funkcyjny
na nauczycieli, którym powierzono wychowawstwo oddziału, w którym odbywa się roczne przygotowanie
przedszkolne. W realiach niniejszej sprawy powódka nie pełniła w spornym okresie funkcji, uprawniającej jej do
otrzymania dodatku funkcyjnego za sprawowanie funkcji wychowawcy. Nie pełniła także innych funkcji,
uprawniających do dodatku funkcyjnego. Powódka wywodziła swoje uprawnienie z samego faktu zatrudnienia na
stanowisku nauczyciela-wychowawcy oddziału przedszkolnego. W oddziale tym nie odbywało się jednak roczne
przygotowanie przedszkolne, a nadto funkcja wychowawcy nie została powódce powierzona (co wymagałoby
odpowiedniego dokumentu, pochodzącego od dyrektora szkoły w akrach osobowych powódki). W konsekwencji,
wobec braku uprawnienia strony powodowej do otrzymania dodatku funkcyjnego, powództwo zostało oddalone
w całości.

Komentarz
Powyższe orzeczenie odpowiada przepisom obowiązującym w spornym okresie. Sąd słusznie wskazał, że
obowiązujące przepisy PrOśw jednoznacznie rozróżniają pojęcia „klasy” oraz „oddziału”, co jeszcze w czasach
obowiązywania OświatU budziło wątpliwości, które musiały być rozstrzygane w orzeczeniach SN. Nie budzi
wątpliwości, że nauczyciel oddziału przedszkolnego nie może być utożsamiany z wychowawcą klasy
w szczególności, jeśli funkcja ta nie została mu formalnie powierzona. Tylko bowiem w takim wypadku nauczyciel
byłby uprawniony do otrzymania dodatku funkcyjnego za wychowawstwo.

Wyrok SR w Szczecinie z 3.1.2022 r., IX P 544/20

Sąd uznał, że nauczycielka opiekująca się oddziałem przedszkolnym nie miała prawa do dodatku funkcyjnego za sprawowanie funkcji wychowawcy. Orzeczenie to jest zgodne z obowiązującymi przepisami prawa oświatowego, które jednoznacznie rozróżniają pojęcia "klasa" i "oddziału przedszkolnego". W takiej sytuacji nauczycielka nie była uprawniona do dodatku za wychowawstwo.