Pracownicy uzyskają prawo do nowego rodzaju urlopu

Tematyka: urlop opiekuńczy, dyrektywa work-life balance, implementacja, zmiany w prawie pracy, prawa pracownicze

Dzięki wdrożeniu do polskiego ustawodawstwa unijnej dyrektywy work-life balance pracownicy uzyskają
prawo do nowego rodzaju urlopu. Urlop opiekuńczy będzie przysługiwał w celu zapewnienia osobistej opieki
lub wsparcia krewnemu, który wymaga opieki lub wsparcia z powodów medycznych.
Dyrektywa work-life balance o urlopie opiekuńczym
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem
zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/ (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr
188, s. 79; dalej: dyrektywa 2019/1158/UE) tzw. dyrektywą „work-life balance” przewiduje, że aby zapewnić
mężczyznom i kobietom pełniącym obowiązki opiekuńcze większe możliwości pozostania na rynku pracy, każdy
pracownik powinien mieć prawo do urlopu opiekuńczego wynoszącego pięć dni roboczych w roku.
We wstępie do dyrektywy 2019/1158/UE wskazano, że państwa członkowskie mogą zdecydować, że urlop
opiekuńczy może być wykorzystywany w częściach obejmujących od jednego do kilku dni roboczych na konkretny
przypadek. Ponadto zachęca się w dyrektywie 2019/1158/UE państwa członkowskie do rozszerzania prawa do
urlopu opiekuńczego na opiekę nad innymi krewnymi, takimi jak dziadkowie i rodzeństwo. Przy czym zastrzeżono, że
państwa członkowskie mogą wymagać uprzedniego przedstawienia zaświadczenia lekarskiego o potrzebie
zapewnienia znacznej opieki lub wsparcia z poważnych powodów medycznych.
Zgodnie z art. 3 dyrektywy 2019/1158/UE poprzez urlop opiekuńczy należy rozumieć urlop dla pracowników,
umożliwiający zapewnienie osobistej opieki lub wsparcia krewnemu lub osobie zamieszkującej z pracownikiem w tym
samym gospodarstwie domowym, którzy wymagają znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów
medycznych. Opiekunem jest natomiast jest w myśl dyrektywy 2019/1158/UE pracownik zapewniający osobistą
opiekę lub wsparcie krewnemu lub osobie z nim zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, którzy
wymagają znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych. Do kręgu krewnych, na
których pracownik może uzyskać urlop opiekuńczy dyrektywa 2019/1158/UE zalicza syna, córkę, matkę, ojca,
małżonka (małżonkę).
Artykuł 6 dyrektywy 2019/1158/UE wskazuje, że państwa członkowskie wprowadzą niezbędne środki w celu
zapewnienia, aby każdy pracownik miał prawo do urlopu opiekuńczego w wymiarze pięciu dni roboczych w roku.
Przy czym państwa członkowskie będą mogły określić dodatkowe szczegóły dotyczące zakresu i warunków urlopu
opiekuńczego, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką.
Zmiany w polskim prawie pracy
Implementacja postanowień dyrektywy 2019/1158/UE będzie polegała na wprowadzeniu zmian w zakresie uprawnień
związanych z wykonywaniem przez pracowników funkcji opiekuńczej, jednocześnie gwarantując ochronę przed
nierównym traktowaniem w zatrudnieniu. Ustawodawca polski ma czas do 2.8.2022 r. na wdrożenie unijnych
przepisów.
Zgodnie z Projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw z 15.2.2022 r. (druk
UC118) do działu VII ustawy z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.; dalej: KP) po
rozdziale I dodany zostanie rozdział Ia dotyczący urlopu opiekuńczego. W myśl proponowanej zmiany pracownikowi
przysługiwać będzie urlop opiekuńczy w wymiarze do 5 dni w roku kalendarzowym w celu zapewnienia osobistej
opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym,
która wymagać będzie znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych. Za członka
rodziny w projekcie uznano syna, córkę, matkę, ojca oraz małżonka pracownika.
Urlopu opiekuńczy udzielany będzie w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go
rozkładem czasu pracy.
W celu uzyskania urlopu opiekuńczego, pracownik będzie musiał złożyć do pracodawcy wniosek w postaci
papierowej lub elektronicznej, w terminie 3 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. We wniosku pracownik
będzie wskazywał:
• imię i nazwisko osoby, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów
medycznych,
• przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika,
• w przypadku członka rodziny ‒ stopień pokrewieństwa z pracownikiem,

• w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny ‒ adres zamieszkania tej osoby.
Co istotne zgodnie z projektem zmian przepisów KP okres urlopu opiekuńczego będzie wliczał się do okresu
zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Pracownik nie zachowa za czas przebywania na urlopie
opiekuńczym wynagrodzenia.
Pracownik przebywając na urlopie opiekuńczym będzie korzystał ze szczególnej ochrony swojego stosunku pracy,
takiej jak pracownik przebywający na urlopach związanych z rodzicielstwem.

Najważniejsze rozwiązania przewidziane w projekcie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych
ustaw z 15.2.2022 r. (druk UC118) polegające na wprowadzeniu do KP urlopu opiekuńczego:
• Pracownik uzyska prawo do urlopu opiekuńczego w wymiarze do 5 dni w roku kalendarzowym.
• Urlop opiekuńczy będzie udzielany w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej krewnym lub
pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia
z poważnych względów medycznych.
• Krąg krewnych, na których będzie udzielany urlop opiekuńczy to: syn, córka, matka, ojciec lub małżonek
pracownika.
• Pracownik, który będzie korzystał z urlopu opiekuńczego nie zachowa prawa do wynagrodzenia za czas tego
urlopu.

Prawo do urlopu opiekuńczego będzie uprawnieniem pracowniczym, co oznacza, że tylko pracownik, czyli osoba
pozostająca w stosunku pracy, będzie mogła skorzystać z takiego rodzaju urlopu. Osoby wykonujące pracę
w zatrudnieniu niepracowniczym, np. na podstawie umów cywilnoprawnych nie uzyskają prawa do urlopu
opiekuńczego.
Projekt ustawy przewiduje, że uprawnienie do urlopu opiekuńczego uzyskają oprócz pracowników zatrudnionych na
umowy o pracę, na podstawie przepisów KP, także inne szczególne grupy pracowników. Z urlopu opiekuńczego
skorzystają m.in.: policjanci, strażacy, funkcjonariusze Straży Granicznej czy funkcjonariusze Krajowej Administracji
Skarbowej.

Prawo do urlopu opiekuńczego będzie uprawnieniem pracowniczym, co oznacza, że tylko pracownik, czyli osoba pozostająca w stosunku pracy, będzie mogła skorzystać z takiego rodzaju urlopu. Osoby wykonujące pracę w zatrudnieniu niepracowniczym, np. na podstawie umów cywilnoprawnych nie uzyskają prawa do urlopu opiekuńczego. Projekt ustawy przewiduje, że uprawnienie do urlopu opiekuńczego uzyskają oprócz pracowników zatrudnionych na umowy o pracę, na podstawie przepisów KP, także inne szczególne grupy pracowników.