Nowe zasady udzielania urlopu ojcowskiego

Pracownicy-ojcowie mają nowe zasady udzielania urlopu ojcowskiego dzięki wdrożeniu przepisów unijnych, które skracają okres na skorzystanie z tego prawa. Dyrektywa 2019/1158/UE wprowadza minimalne wymagania ułatwiające godzenie życia zawodowego z rodzinnym, przewidując 10-dniowy urlop dla ojców z okazji narodzin dziecka. Polska musi wdrożyć te zmiany do 2022 r.

Tematyka: urlop ojcowski, dyrektywa 2019/1158/UE, zmiany w Kodeksie pracy, prawa pracowników, godzenie życia zawodowego z rodzinnym

Pracownicy-ojcowie mają prawo do urlopu ojcowskiego w związku z narodzeniem się dziecka. Wdrożenie
przepisów unijnych skróci okres, w którym będą mieli możliwość skorzystania z takiego urlopu.
Skrócenie okresu na skorzystanie z urlopu ojcowskiego
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem
zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz.Urz. UE L z 2019
r. Nr 188, str. 79) ustanawia minimalne wymagania, mające na celu ułatwienie pracownikom będącym rodzicami
godzenia życia zawodowego z rodzinnym. W tym celu przewiduje ona m.in. indywidualne prawa związane z urlopem
ojcowskim. W Preambule dyrektywy 2019/1158/UE wskazano, że aby zachęcić do równiejszego dzielenia się
obowiązkami opiekuńczymi między kobietami i mężczyznami, a także umożliwić wczesne tworzenie więzi między
ojcami i dziećmi, należy przyznać prawo do urlopu ojcowskiego ojcom. Taki urlop ojcowski powinien być
wykorzystywany w okresie narodzin dziecka i wyraźnie wiązać się z tym wydarzeniem, a jego celem powinno być
sprawowanie opieki. Za urlop ojcowski dyrektywa 2019/1158/UE uznaje urlop dla ojca z okazji narodzin dziecka.
Zgodnie z art. 4 dyrektywy 2019/1158/UE państwa członkowskie mają wprowadzić niezbędne środki w celu
zapewnienia ojcom prawa do urlopu ojcowskiego w wymiarze dziesięciu dni roboczych, który przysługuje z okazji
narodzin dziecka pracownika. Państwa członkowskie będą mogły zdecydować, czy zezwalają na wykorzystanie
urlopu ojcowskiego częściowo przed narodzinami dziecka, czy tylko po jego narodzinach, oraz czy zezwalają na
wykorzystanie takiego urlopu na elastycznych zasadach.
W związku z wdrożeniem do polskiego ustawodawstwa dyrektywy 2019/1158/UE Ministerstwo Rodziny i Polityki
Społecznej przygotowało projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Druk
UC118). Polska ma obowiązek wdrożyć postanowienia dyrektywy 2019/1158/UE do 2.8.2022r. Rozwiązaniem, które
ma zmienić zasady udzielania urlopu ojcowskiego, jest skróceniu okresu, w którym będzie możliwe skorzystanie
przez pracownika – ojca wychowującego dziecko z urlopu ojcowskiego. Dojdzie do skrócenia tego okresu z 24 do 12
miesięcy od dnia urodzenia dziecka. Dyrektywa 2019/1158/UE wiąże bowiem prawo do urlopu ojcowskiego
z wydarzeniem narodzin dziecka. Ponadto pracownicy uzyskają możliwość składania wniosku zarówno w wersji
papierowej, jak i elektronicznej.
Obecne rozwiązania prawne dotyczące urlopu ojcowskiego
Pracownik-ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego, począwszy od 1.1.2010 r. Urlop ten został
wprowadzony w celu umożliwienia pracownikom-ojcom łączenie pracy zawodowej z życiem rodzinnym.
Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 1823 § 1 KP pracownik-ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu
ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni. Okresem, do którego może skorzystać z takiego uprawnienia, jest ukończenie
24 miesiąca życia dziecka. Po ukończeniu przez niego 2 lat prawo do skorzystania z urlopu przepada. W przypadku
przysposobienia dziecka pracownik ma prawo do urlopu ojcowskiego nie dłużej niż do upływu 24 miesięcy od dnia
uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez
dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - nie
dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.
Okres przebywania na urlopie ojcowskim jest dla pracownika okresem szczególnym. Po pierwsze zgodnie z art. 1823
§ 3 KP w zw. z art. 177 KP pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać z pracownikiem przebywającym na
urlopie ojcowskim umowy o pracę, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez
wypowiedzenia z winy pracownika i reprezentująca pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na
rozwiązanie umowy. Po drugie po skorzystaniu z urlopu ojcowskiego pracownik może złożyć wniosek o udzielenie
bezpośrednio po ojcowskim urlopu wypoczynkowego, niezależnie od planu urlopów, i pracodawca musi wyrazić na to
zgodę (art. 1823 § 3 KP w zw. z art. 163 § 3 KP).
Urlop ojcowski może być wykorzystany jednorazowo albo nie więcej niż w 2 częściach, z których żadna nie może być
krótsza niż tydzień. Tydzień takiego urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym.
Pracownik-ojciec może przebywać na urlopie ojcowskim w czasie, kiedy matka dziecka korzysta z urlopu
macierzyńskiego, rodzicielskiego czy urlopu wychowawczego.
W celu skorzystania z urlopu ojcowskiego pracownik musi złożyć do pracodawcy wniosek, który ten jest zobowiązany
uwzględnić. Co ważne pisemny wniosek należy złożyć w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem
korzystania z urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy

i Polityki Społecznej z 8.12.2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych
z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz.U. z 2015 r. poz. 2243). Na podstawie
rozporządzenia wniosek o urlop ojcowski lub wniosek o część urlopu powinien zawierać:
• imię i nazwisko pracownika;
• wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop ojcowski albo jego część.
Ponadto do wniosku pracownik-ojciec wychowujący dziecko musi dołączyć:
• skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci), albo kopie tych
dokumentów;
• kopię prawomocnego postanowienia sądu o przysposobieniu dziecka, w przypadku gdy wniosek dotyczy udzielenia
urlopu ojcowskiego albo jego części na dziecko przysposobione;
• oświadczenie pracownika-ojca wychowującego dziecko, czy korzystał z urlopu ojcowskiego albo jego części;
• kopię prawomocnej decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego, w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka, wobec
którego podjęto taką decyzję.
Za okres urlopu ojcowskiego zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133) przysługuje zasiłek
macierzyński. Miesięczny wymiar za okres urlopu ojcowskiego to 100% podstawy wymiaru zasiłku.
Pracownicy-ojcowie mają jeszcze jedną okazję do wolnego w pracy w związku z faktem urodzenia się dziecka.
W myśl § 15 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15.5.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania
nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1632) pracodawca ma
obowiązek zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący 2 dni w razie urodzenia się jego dziecka. Za czas
takiego zwolnienia od pracy zwanego urlopem okolicznościowym pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Nowe przepisy skracają okres na skorzystanie z urlopu ojcowskiego z 24 do 12 miesięcy od narodzin dziecka. Pracownicy będą mogli składać wnioski zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej. Obecnie obowiązujący urlop ojcowski wynosi do 2 tygodni, a po jego skorzystaniu pracownik może ubiegać się o dodatkowy urlop wypoczynkowy.