Pracodawcy będą mogli prewencyjnie skontrolować trzeźwość pracowników

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy, który daje pracodawcom możliwość prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników. Projekt zakłada wprowadzenie podstaw prawnych umożliwiających pracodawcom monitorowanie obecności alkoholu w organizmie pracowników w celu ochrony życia, zdrowia oraz mienia. Pracodawca będzie mógł ustalać grupy pracowników objętych kontrolą trzeźwości, zachowując poszanowanie ich godności i dóbr osobistych.

Tematyka: pracodawcy, kontrola trzeźwości, alkohol, prewencja, ustawy, Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, kodeks pracy, ochrona pracowników, procedury, prawa pracownicze

Pracodawcy zyskają prawo prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników. Będą mogli ustalać grupę lub
grupy pracowników objętych taką kontrolą.
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz
niektórych innych ustaw (Druk UD318; dalej: projekt). W ustawie z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz.
1320; dalej: KP) po art. 221b KP dodane zostaną art. 221c –221h. Projekt zakłada stworzenie podstaw prawnych dla
pracodawcy do wprowadzenia i przeprowadzania prewencyjnej kontroli pracowników na obecność alkoholu.
W obecnym stanie prawnym zasady przeprowadzania kontroli trzeźwości określa art. 17 ustawy z 26.10.1982 r.
o wychowaniu w trzeźwości przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1119; dalej: AlkU). Kierownik
zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli
zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po spożyciu alkoholu, albo że spożywał go
w czasie pracy. Na żądanie kierownika zakładu pracy lub osoby przez niego upoważnionej badanie stanu trzeźwości
pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Przepis ten nie zawiera
wyraźnej normy prawnej, dającej podstawę do przeprowadzania samodzielnych, prewencyjnych kontroli trzeźwości
pracowników, stąd konieczność wprowadzenia niezbędnych rozwiązań prawnych.
Cel i zasady przeprowadzania kontroli
Zgodnie z projektem, jeżeli będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych
osób bądź ochrony mienia, pracodawca będzie mógł wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników. Kontrola ta
jednak nie będzie mogła naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika. Przepisy dotyczące kontroli
trzeźwości stosować się będzie odpowiednio do pracodawców organizujących pracę wykonywaną przez osoby
fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osoby fizyczne prowadzące na własny rachunek działalność
gospodarczą.
Kontrola trzeźwości będzie przeprowadzana przez pracodawcę. Projekt zakłada, że to pracodawca będzie ustalał
grupę lub grupy pracowników objętych taką kontrolą. Posiada on bowiem najlepszą wiedzę odnośnie zagrożeń, jakie
niesie za sobą wykonywanie pracy na poszczególnych stanowiskach. Oznacza to, że u danego pracodawcy jedynie
część pracowników będzie mogła być objęta kontrolą trzeźwości. Grupę lub grupy pracowników objęte kontrolą
trzeźwości i sposób jej przeprowadzenia, w tym rodzaj wykorzystywanego urządzenia, czas i częstotliwość jej
przeprowadzania, ustalany będzie w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli
pracodawca nie będzie objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest będzie zobowiązany do ustalenia regulaminu
pracy. Pracodawca będzie informował pracowników o wprowadzeniu kontroli trzeźwości w sposób u niego przyjęty,
nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.
Pracodawca przy przeprowadzaniu kontroli będzie zobowiązany uwzględniać przepisy rozporządzenia, w którym
zostaną określone m. in. warunki i metody przeprowadzania przez pracodawcę oraz przez uprawniony organ
powołany do ochrony porządku publicznego badań na obecność alkoholu w organizmie pracownika.
Sposób przeprowadzania badania i jego dokumentacja
Kontrola trzeźwości będzie obejmować badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego za
pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie. Badanie będzie
polegać na stwierdzeniu braku obecności alkoholu w organizmie pracownika albo obecności alkoholu, wskazującej
na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości, w rozumieniu odpowiednio art. 46 ust. 2 lub 3 AlkU. Za
równoznaczne ze stwierdzeniem braku obecności alkoholu w organizmie pracownika uznaje się przypadki, w których
zawartość alkoholu nie wynosi oraz nie prowadzi do stężenia właściwego dla stanu po użyciu alkoholu.
Pracodawca będzie zobowiązany przetwarzać informację o dacie, godzinie i minucie badania oraz jego wyniku,
wskazującym na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości, wyłącznie gdy będzie to niezbędne do zapewnienia
ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób albo ochrony mienia. Informacja będzie przechowywana
w aktach osobowych pracownika przez okres nieprzekraczający roku od dnia jej zebrania. W przypadku
zastosowania kary upomnienia, kary nagany lub kary pieniężnej pracodawca będzie przechowywać informację
w aktach osobowych pracownika do czasu uznania kary za niebyłą. W sytuacji, kiedy informacja z badania
trzeźwości będzie mogła stanowić lub będzie stanowić dowód w postępowaniu prowadzonym na podstawie prawa,
a pracodawca będzie stroną tego postępowania lub poweźmie wiadomość o wytoczeniu powództwa lub wszczęciu

postępowania, okres przechowywania informacji ulegnie przedłużeniu do czasu prawomocnego zakończenia
postępowania. Po upływie ww. okresów informacja podlegać będzie zniszczeniu.
Nietrzeźwy pracownik nie pracuje
Pracodawca będzie zobowiązany nie dopuścić do wykonywania pracy przez pracownika, jeżeli kontrola trzeźwości
wykaże obecność alkoholu w jego organizmie, wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości, lub
też zachodzić będzie uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie
nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy. Informację dotyczącą podstawy niedopuszczenia pracownika do
wykonywania pracy przekazywać się będzie pracownikowi do wiadomości.
Badanie przez uprawniony organ
Projekt zakłada, że na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do wykonywania pracy badanie stanu
trzeźwości pracownika przeprowadzać będzie mógł uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.
Będzie on przeprowadzał badanie stanu trzeźwości pracownika przy użyciu metod niewymagających badania
laboratoryjnego. Badanie krwi będzie zlecane przez organ, jeżeli m.in: nie będzie możliwości przeprowadzenia
badania metodą niewymagającą badania laboratoryjnego, pracownik niedopuszczony do wykonywania pracy odmówi
poddania się takiej formie badania lub stan pracownika niedopuszczonego do wykonywania pracy uniemożliwi
przeprowadzenie badania metodą niewymagającą badania laboratoryjnego. Zabiegu pobrania krwi dokonywać
będzie osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe.
Z przebiegu ww. opisanych badań sporządzany będzie protokół obejmujący dane osobowe i antropometryczne
pracownika, dane osobowe osoby przeprowadzającej badanie, czas przeprowadzenia badania, okoliczności mu
towarzyszące oraz jego wynik. Organ przeprowadzający badanie przekazywać będzie pracodawcy i pracownikowi
niedopuszczonemu do wykonywania pracy pisemną informację dotyczącą przeprowadzonego badania wraz z jego
wynikiem.
Co ważne dla pracownika, w sytuacji gdy wynik badania nie wskaże na stan po użyciu alkoholu albo stan
nietrzeźwości pracownika, okres niedopuszczenia pracownika do wykonywania pracy będzie okresem
usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowa prawo do wynagrodzenia.

Projekt ustawy o prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników wprowadza nowe zasady dla pracodawców. Kontrola trzeźwości będzie przeprowadzana z poszanowaniem godności pracowników i zgodnie z określonymi procedurami. Informacje o wynikach badań będą przechowywane zgodnie z przepisami, a pracownicy będą mieć zagwarantowane prawa w przypadku nieobecności w pracy z powodu kontroli trzeźwości.