Kara porządkowa za brak maseczki w miejscu pracy

W wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie pracodawca został uprawniony do nałożenia kary porządkowej na pracownika za brak maseczki w miejscu pracy. Decyzja ta wynikała z obowiązku przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, co potwierdzało Zarządzenie i Komunikat wydane przez pracododawcę. Pomimo powtórnych pouczeń, pracownica nie dostosowała się do wymogów, co skutkowało nałożeniem kary porządkowej.

Tematyka: kara porządkowa, brak maseczki, bezpieczeństwo i higiena pracy, obowiązki pracownika, odpowiedzialność pracodawcy, Sąd Rejonowy, Olsztyn

W wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 15.6.2022 r.
wskazano, że pracodawca ma prawo (i obowiązek) egzekwowania przestrzegania obowiązujących u niego
zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, co uprawnia go także do nałożenia jednej z kar porządkowych, jaką
jest kara upomnienia, w sytuacji nieprzestrzegania przez pracownika ww. zasad poprzez brak zakrywania ust
i nosa na terenie zakładu pracy.
Stan faktyczny sprawy
S.K. (dalej: Powódka) jest zatrudniona w (...) S.A. z siedzibą w O., zajmującej się produkcją żywności (dalej:
Pozwany Pracodawca) od 27.6.2011 r. (z przerwą od 11.5.2013 r. do 4.5.2014 r.) na stanowisku samodzielnej
księgowej w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony z wynagrodzeniem
3200 zł brutto miesięcznie. Jej bezpośrednią przełożoną jest główna księgowa - M.T. Powódka wykonywała swoje
obowiązki w budynku biurowca i dzieliła pokój z trzema innymi pracownicami działu księgowości (pomieszczenie
wieloosobowe).
Pozwany Pracodawca 23.4.2020 r., w związku z sytuacją w kraju związaną z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-
CoV-2, wydał zarządzenie zobowiązujące wszystkich pracowników do zakrywania ust i nosa na terenie zakładu pracy
(dalej: Zarządzenie), w którym poinformowano pracowników, iż w przypadku niedostosowania się do ww. obowiązku
narażają się oni na odpowiedzialności przewidzianą w art. 108 ustawy z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022
r. poz. 1510, dalej: KP). Przedmiotowy obowiązek został przywrócony komunikatem z 25.10.2021 r. (dalej:
Komunikat) i dotyczył zakrywania ust i nosa w częściach wspólnych oraz podczas spotkań, co obejmowało także
osoby, które dobrowolnie okazały dowód zaszczepienia. Ponadto zakomunikowano, iż w przypadku biur
i pomieszczeń wieloosobowych, w których przebywa więcej niż jedna osoba, w dalszym ciągu obowiązuje
zarządzenie zakrywania ust i nosa przez wszystkie osoby, które nie okazały takiego zaświadczenia.
Przełożona Powódki - M.T. została zobligowana przez zarząd Pozwanego Pracodawcy do przekazania polecenia
oraz weryfikacji stosowania przez pracowników biura Zarządzenia, z czego wywiązała się.
Powódka - pomimo zwracanych jej uwag i wydanych poleceń - nie zastosowała się do nich. Ponadto zareagowała
emocjonalnie i stwierdziła, że pracodawca nie powinien wydawać takich poleceń, które są niezgodne z konstytucją
i prawem, a także iż z uwagi na przeciwwskazania medyczne nie może nosić maseczki. W tym kontekście Pozwany
Pracodawca poinformował Powódkę w ustnej rozmowie, iż zwolnienie z przedmiotowego obowiązku następuje po
okazaniu zaświadczenia o zaszczepieniu lub zaświadczenia lekarskiego o przeciwwskazaniach do noszenia
maseczki. Jeżeli pracownik takiego zaświadczenia nie przedstawi, wówczas nie jest zwolniony z noszenia maseczki.
Powódka nie przedłożyła żadnego z ww. dokumentu.
29.10.2021 r. na Powódkę została nałożona kara porządkową za nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku
w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, polegającym na uporczywym i bezpodstawnym
odmawianiu zakrywania ust i nosa przy pomocy maseczki na terenie zakładu pracy. Pozwany pracodawca wskazał,
że zachowanie Powódki nie znajduje żadnego racjonalnego wytłumaczenia i stanowi uchybienie przepisom BHP, jak
również obowiązkom pracowniczym wyrażonym w art. 100 KP oraz ww. aktach wewnętrznych obowiązujących
u Pozwanego Pracodawcy, do których przestrzegania Powódka jako pracownik jest zobowiązana. Jest również
wyrazem lekceważenia Pozwanego Pracodawcy, jego poleceń i przejawem łamania obowiązujących zasad
współżycia społecznego, a także wpływa destabilizująco na pracę całego zespołu.
Od nałożonej kary Powódka złożyła sprzeciw 3.11.2021 r., który decyzją z 8.11.2021 r. został odrzucony.
Stan prawny
Sądu Rejonowego w Olsztynie - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (dalej: Sąd) w pierwszej kolejności
wskazał, że zgodnie z art. 108 § 1 pkt 1 KP za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku
w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego
sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca
może stosować karę upomnienia. Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika (art. 109
§ 2 KP). O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia
obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o prawie
zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika (art.
110 KP).

W ocenie Sądu powyższe wymogi zastosowania kary porządkowej zostały spełnione przez Pozwanego Pracodawcę.
Powódka - pomimo poinformowania jej o obowiązku wynikającym z Zarządzenia, Komunikatu oraz informacji ustnej
przekazanej w tym zakresie przez M.T. - nie zastosowała się do polecenia Pozwanego Pracodawcy przebywania
w maseczce w wieloosobowym pomieszczeniu biurowym w godzinach pracy od 25.10.2021 r. do 27.10.2021 r.,
a także później.
Jednocześnie Sąd przypomniał, że zgodnie z § 25 ust. 1 pkt 2c rozporządzenia Rady Ministrów z 6.5.2021 r.
w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii
(Dz.U. 2021 r. poz. 861) do 31.10.2021 r. nakazywało się zakrywanie, przy pomocy maseczki, ust i nosa w miejscach
ogólnodostępnych, w tym w zakładach pracy, jeżeli w pomieszczeniu przebywa więcej niż 1 osoba, chyba że
pracodawca postanowi inaczej.
Ponadto Sąd stwierdził, iż zgodnie z art. 207 § 1 KP pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa
i higieny pracy w zakładzie pracy. Na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny
pracy specjalistom spoza zakładu pracy, o których mowa w art. 23711 § 2 KP. Pracodawca jest obowiązany chronić
zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim
wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany:
1. organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;
2. zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać
polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;
3. reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki
podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod
uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy (art. 207 § 2 pkt 1-3 KP).
Tym samym - jak wskazał Sąd - zgodnie z ww. rozporządzeniem maseczki w miejscu pracy są obowiązkowe, chyba
że pracodawca postanowi inaczej. Pracodawca może bowiem zapewnić inne środki ochrony, np. odpowiedni dystans
między stanowiskami pracy (minimum 1,5 m) lub środki ochrony osobistej związane ze zwalczaniem epidemii.
Odpowiedzialność porządkowa
Z drugiej zaś strony - wskazał Sąd - jedną z podstawowych powinności pracownika jest przestrzeganie przepisów
oraz zasad BHP (art. 100 § 2 pkt 3 KP), a do obowiązków osoby zatrudnionej należy m.in.: wykonywanie pracy
zgodnie z zasadami BHP i stosowanie się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych oraz
współdziałanie z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących BHP. W tym miejscu Sąd
wskazał, iż odpowiedzialność porządkowa przewidziana w KP służy utrzymaniu w zakładzie pracy porządku
i właściwej organizacji pracy. Dlatego też pracodawca może zastosować karę upomnienia, którą uważa się za
najłagodniejszą lub karę nagany (art. 108 § 1 KP), przy czym powinien wziąć pod uwagę w szczególności: rodzaj
naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy pracownika i jego dotychczasowy stosunek do pracy.
Stanowisko Sądu
Sąd wskazał, że - jak wynika z ustalonego stanu faktycznego - Pozwany Pracodawca zastosował najłagodniejszą
z możliwych kar, tj. karę upomnienia. W ocenie Sądu, przedstawione powyżej okoliczności i rozważania wskazują, iż
zostały spełnione przesłanki zastosowania art. 108 § 1 KP. Reasumując i uznając, iż Powódka nie zastosowała się
do Zarządzenia, Komunikatu oraz informacji ustnej, a tym samym swoim zachowaniem naruszyła przepisy związane
z bezpieczeństwem i higieną pracy Pozwany Pracodawca skutecznie i zasadnie nałożył na nią karę upomnienia.

Komentarz
Na tle stanu faktycznego ustalonego w sposób bezsporny w analizowanej sprawie Sąd wypowiedział się na temat
kwestii, w która w kontekście pandemii COVID-19 nabrała znaczne większego znaczenia praktycznego niż
dotychczas, tj. obowiązków pracodawcy związanych z BHP i odpowiedzialności porządkowej pracownika. Mając na
względzie ówczesne realia społeczno-gospodarcze Sąd uznał, iż pracodawca, który wprowadził specjalne zasady
w zakresie zakrywania ust i nosa, ma prawo (i obowiązek) egzekwować ich przestrzeganie przez pracowników,
w tym także ukarać pracownika, który bez uzasadnionej przyczyny ich nie respektuje.

Wyrok SR w Olsztynie z 15.6.2022 r., IV P 363/21,

Sąd uznał, że pracodawca działał zgodnie z prawem, stosując najłagodniejszą karę upomnienia. Decyzja ta ma istotne znaczenie w kontekście obowiązków pracodawcy związanych z BHP i odpowiedzialności porządkowej pracowników, szczególnie w okresie pandemii COVID-19.