Nauka w szkole średniej a świadczenie rodzicielskie

W ramach negatywnej przesłanki przyznania świadczenia rodzicielskiego, nie można uznać nauki w szkole średniej za powód do odmowy opieki nad dzieckiem. Decyzja Organu I instancji oraz rozstrzygnięcie SKO zostały podtrzymane przez WSA w Poznaniu, który uznał, że kontynuowanie nauki nie uniemożliwia sprawowania opieki. W efekcie, decyzje administracyjne naruszyły przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych, co skutkowało uchyleniem decyzji odmownych.

Tematyka: świadczenie rodzicielskie, nauka w szkole średniej, opieka nad dzieckiem, decyzja administracyjna, WSA Poznań

W ramach negatywnej przesłanki przyznania świadczenia rodzicielskiego, określonej w art. 17c ust. 9 pkt. 3
ŚwRodzU, nie mieszczą się sytuacje, w których strona jedynie okresowo nie sprawuje osobistej opieki nad
dzieckiem z uwagi na dodatkową aktywność o charakterze niezarobkowym, w tym naukę w szkole średniej.
Okoliczność ta nie wyklucza możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem - co najwyżej ją
ogranicza.
Decyzja Organu I instancji
Prezydent Miasta G. (dalej: Organ I instancji) decyzją z 15.12.2021 r. odmówił przyznania N.J. (dalej: Skarżąca)
świadczenia rodzicielskiego na dziecko B.K. Organ I instancji ustalił, że Skarżąca jest uczennicą 4 klasy technikum
i kontynuuje naukę w trybie dziennym. Zajęcia odbywają się od poniedziałku do piątku. Następnie wskazano, że
świadczenie rodzicielskie zgodnie z art. 17c ust. 9 pkt. 3 ustawy z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j.
Dz.U. 2022 r. poz. 615; dalej: ŚwRodzU) nie przysługuje, jeżeli osoba ubiegająca się o to świadczenie lub osoba je
pobierająca nie sprawuje osobistej opieki nad dzieckiem lub jej zaprzestała, w tym w związku z zatrudnieniem lub
wykonywaniem innej pracy zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki. W ocenie Organu I instancji
kontynuowanie nauki szkolnej w systemie dziennym należy traktować tak samo jak wykonywanie pracy zarobkowej.
Przebywanie przez Skarżącą-uczennicę w szkole uniemożliwia sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem w tym
czasie i konieczna jest potrzeba zapewnienia opieki przez osoby trzecie.
Rozstrzygnięcie SKO
Po rozpoznaniu sprawy w trybie odwoławczym decyzją z 23.2.2022 r. SKO utrzymało w mocy rozstrzygnięcie Organu
I instancji i wyjaśniło, że Skarżąca zaprzestała sprawowania całkowitej opieki nad dzieckiem ze względu na
kontynuowanie nauki w szkole średniej. Z zaświadczenia Zespołu Szkół [...] w G. wynika, że uczęszcza ona do
szkoły stacjonarnej w trybie dziennym od poniedziałku do piątku, a zajęcia odbywają się od godziny 8.00 do godziny
15.45. Oznacza to, że w tym czasie Skarżąca nie sprawuje osobistej opieki nad córką. Nauka w szkole
ponadpodstawowej stacjonarnej różni się od studiowania, podczas którego student może ustalić godziny zajęć,
a nawet poszczególne dni zajęć z uczelnią.
Skarga do WSA w Poznaniu
Skarżąca zażądała uchylenia decyzji SKO oraz poprzedzającej ją decyzji Organu I instancji i uznała, że ww. decyzje
zostały wydane z naruszeniem art. 17c ust. 9 pkt. 3 ŚwRodzU poprzez błędną wykładnię, a w konsekwencji uznanie,
że osoba będąca uczniem szkoły średniej w trybie dziennym spełnia negatywna przesłankę przyznania świadczenia
rodzicielskiego.
SKO podtrzymało stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu podjętej decyzji i wniosło o oddalenie skargi.
Stan prawny
Materialnoprawną podstawę wydanych w sprawie rozstrzygnięć stanowił art. 17c ust. 1 ŚwRodzU, zgodnie z którym
świadczenie rodzicielskie przysługuje:
1. Matce albo ojcu dziecka, z uwzględnieniem art. 17c ust. 2 ŚwRodzU;
2. Opiekunowi faktycznemu dziecka w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia,
a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10
roku życia;
3. Rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku
do ukończenia 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku
szkolnego - do ukończenia 10 roku życia;
4. Osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia,
a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10
roku życia.
Analiza akt sprawy uzasadnia stanowisko, że pomiędzy stronami (Skarżącą i SKO) bezsporne jest, iż Skarżąca
będąca wnioskodawczynią, jako matka B.K. urodzonej w październiku 2021 r., spełnia kryteria podmiotowe, o których
mowa wyżej.

Kwestia sporna dotyczy prawidłowej wykładni oraz prawidłowego zastosowania w kontrolowanej sprawie art. 17c ust.
9 ŚwRodzU, który stanowi, że świadczenie rodzicielskie nie przysługuje, jeżeli:
1. Co najmniej jeden z rodziców dziecka lub osoba, o której mowa w art. 17c ust. 1 pkt. 1, 2 lub 3 ŚwRodzU,
otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami KP jako okres urlopu
macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego;
2. Dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej - w przypadku osób, o których mowa w art. 17c ust. 1 pkt. 1
i 4 ŚwRodzU;
3. Osoba ubiegająca się o świadczenie rodzicielskie lub osoba pobierająca świadczenie rodzicielskie nie sprawuje
lub zaprzestała sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, w tym w związku z zatrudnieniem lub
wykonywaniem innej pracy zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki;
4. W związku z wychowywaniem tego samego dziecka lub w związku z opieką nad tym samym dzieckiem jest już
ustalone prawo do świadczenia rodzicielskiego, dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10
ŚwRodzU, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, o którym
mowa w ustawie z 4.4.2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1297);
5. Osobom, o których mowa w art. 17c ust. 1 ŚwRodzU, przysługuje za granicą świadczenie o podobnym
charakterze do świadczenia rodzicielskiego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Analiza powołanych powyżej przepisów prowadzi zdaniem WSA w Poznaniu do wniosku, że ustawodawca nakazuje
postrzegać i wiązać negatywne przesłanki do przyznania świadczenia rodzicielskiego z takimi okolicznościami, które
powodują całkowite zaprzestanie opieki nad dzieckiem, jak te określone w art. 17c ust. 9 pkt. 2 ŚwRodzU, tj.
umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej, lub z sytuacjami prawnymi o cechach uprawnienia do pobierania innych
świadczeń, których celem jest stworzenie materialnych warunków do sprawowania osobistej pieczy nad urodzonym
dzieckiem (art. 17c ust. 9 pkt 1, pkt 4 i pkt 5 ŚwRodzU). Przy dekodowaniu normy prawnej określonej art. 17c ust. 9
pkt. 3 ŚwRodzU należy uwzględniać, że na gruncie wykładni językowej do okoliczności stanowiących o zaistnieniu
negatywnej przesłanki przyznania świadczenia rodzicielskiego ustawodawca zalicza „stan braku lub zaprzestania
osobistej opieki nad dzieckiem” oraz nakazuje przyjmować, że o zrealizowaniu takiej przesłanki stanowią
„zatrudnienie lub wykonywanie innej pracy zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki”.
Przesłanka negatywna przyznania świadczenia rodzicielskiego
Z powyższych względów, także w ocenie WSA w Poznaniu, w ramach negatywnej przesłanki przyznania świadczenia
rodzicielskiego, określonej w art. 17c ust. 9 pkt 3 ŚwRodzU, nie mieszczą się sytuacje, w których strona jedynie
okresowo nie sprawuje osobistej opieki nad dzieckiem z uwagi na dodatkową aktywność o charakterze
niezarobkowym, w tym naukę w szkole średniej (wyrok WSA w Gdańsku z 26.10.2017 r., III SA/Gd 648/17,
).
Okoliczność, że osoba ubiegająca się o świadczenie rodzinne uczy się w trybie dziennym w szkole średniej,
w tym przypadku w technikum, nie wyklucza, lecz co najwyżej ogranicza możliwości sprawowania osobistej
opieki nad dzieckiem. Wbrew argumentacji podnoszonej przez SKO, na gruncie art. 17c ust. 9 pkt. 3 ŚwRodzU brak
jest podstaw do formułowania istotnych różnic pomiędzy sytuacją ucznia szkoły średniej a sytuacją studenta.
W każdej z wymienionych sytuacji aktualne pozostaje jedynie ograniczenie sprawowania osobistej opieki na
dzieckiem z powodów niezarobkowych.
Rozstrzygnięcie WSA w Poznaniu
Mając powyższe na uwadze, WSA w Poznaniu uznał, że Organy administracji obu instancji naruszyły przepisy
ŚwRodzU i błędnie uznały, że Skarżąca - będąc uczniem szkoły średniej w trybie dziennym - spełnia negatywną
przesłankę z art. 17c ust. 9 pkt. 3 ŚwRodzU uzasadniającą odmowę przyznania świadczenia rodzicielskiego.
Powyższe skutkowało koniecznością uwzględnienia skargi i uchylenia decyzji wydanych w sprawie.

Komentarz
Mając na względzie stan faktyczny rozpatrywanej sprawy, WSA w Poznaniu dokonał analizy jednej z negatywnych
przesłanek ustawowych przyznania świadczenia rodzinnego, jaką stanowi „brak sprawowania lub zaprzestanie
sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, w tym w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy
zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki”. Zdaniem WSA w Poznaniu w ramach tej przesłanki nie
mieści się pobieranie i kontynuowanie nauki w szkole średniej w trybie dziennym, z tego względu, iż sytuacji tej nie
można traktować jako „uniemożliwiającej” sprawowanie opieki nad dzieckiem, a jedynie jako „ograniczającą” jej
wykonywanie. Przedmiotowe rozstrzygnięcie okazało się więc korzystne dla Skarżącej.

Wyrok WSA w Poznaniu z 30.8.2022 r., II SA/Po 285/22

Analiza akt sprawy wskazała, że nauka w szkole średniej nie spełnia warunków negatywnej przesłanki przyznania świadczenia rodzicielskiego. WSA w Poznaniu uznał, że interpretacja organów administracji była błędna, co skutkowało przyznaniem świadczenia Skarżącej. Wyrok WSA z 30.8.2022 r., II SA/Po 285/22, potwierdził korzystne dla Skarżącej rozstrzygnięcie.