Oddzielenie statusu bezrobotnego od ubezpieczenia zdrowotnego

Tematyka: status bezrobotnego, ubezpieczenie zdrowotne, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, aktywizacja zawodowa, urzędy pracy, nowa regulacja prawna

W celu wykorzystania w pełni potencjału publicznych służb zatrudnienia przewidziano rozdzielenie statusu
bezrobotnego od ubezpieczenia zdrowotnego. Wprowadzone zostanie rozwiązanie polegające na
dokonywaniu zgłoszenia do ubezpieczenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Projekt nowego aktu prawnego
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przedstawiło 29.9.2022 r. projekt ustawy o aktywizacji zawodowej
(UD399). Nowy akt prawny ma zastąpić ustawę z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j.
Dz.U. z 2022 r. poz. 690; dalej: PromZatrU). PromZatrU określa m.in. zadania państwa w zakresie promocji
zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. Ustawa ta projektowana była i weszła
w życie prawie 20 lat temu, ponadto przez ten okres była wielokrotnie nowelizowana. Zmieniła się także sytuacja
gospodarczo-społeczna w Polsce, dlatego konieczne stało się wydanie nowego aktu prawnego, który odpowiadałby
na nowe wyzwania rynku pracy.
Status bezrobotnego a ubezpieczenie zdrowotne – zmiana zasad
Jedną z planowanych zmian w projekcie jest oddzielenie statusu bezrobotnego od ubezpieczenia zdrowotnego
i wprowadzenie rozwiązania polegającego na dokonywaniu zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego przez Zakład
Ubezpieczeń Społecznych. Jak podano w uzasadnieniu do projektu, potrzeba takiej regulacji wynika z faktu, iż
obecnie głównym powodem rejestracji w powiatowych urzędach pracy przez bezrobotnych jest potrzeba uzyskania
prawa do ubezpieczenia zdrowotnego. Posiadanie statusu osoby bezrobotnej daje bowiem prawo do takiego
ubezpieczenia. Z przeprowadzonych badań wynika, że około połowa osób rejestrujących się jako osoby bezrobotne
wskazuje uzyskanie prawa do ubezpieczenia zdrowotnego jako główny, a niekiedy jedyny powód rejestracji.
Autorzy projektu przewidują, że oddzielenie statusu bezrobotnego od ubezpieczenia zdrowotnego spowoduje, że jako
bezrobotni będą rejestrować się tylko osoby rzeczywiście poszukujące zatrudnienia lub innej formy wsparcia
oferowanego przez urzędy pracy. Z drugiej strony pozwoli to na poprawę jakości i efektywności usług świadczonych
przez publiczne służby zatrudnienia, jakimi są urzędy pracy. Takie rozwiązanie umożliwi lepsze wykorzystanie
potencjału pracowników publicznych służb zatrudnienia. Dotychczas pracownicy urzędów zajmowali się rejestracją
osób bezrobotnych lub obsługą spraw związanych z wyliczaniem i odprowadzeniem składki zdrowotnej za osoby,
które tylko w tym celu rejestrowały się w urzędach pracy. Teraz swoją pracę będą mogli poświecić na udzielanie
pomocy bezrobotnym, którzy naprawdę poszukują zatrudnienia, oraz pracodawcom, którzy poszukują pracowników.

Po wprowadzeniu zmian:
• Do powiatowych urzędów pracy zgłaszać się będą osoby zainteresowane poszukiwaniem pracy, a nie tylko
uzyskaniem ubezpieczenia zdrowotnego;
• Urzędy pracy skierują swoje siły i działania na obsługę osób, które chcą pracować i w celu uzyskania realnej
pomocy będą rejestrować się w powiatowych urzędach pracy;
• Nastąpi ograniczenie liczby podmiotów pośredniczących w naliczaniu i odprowadzaniu składki zdrowotnej, co
spowoduje zmniejszenie kosztów obsługi. Obecnie zwiększone zadania realizuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
który dokonuje poboru i rozliczenia składek z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego z Narodowym Funduszem Zdrowia
za wszystkich bezrobotnych, w tym za osoby nieposiadających prawa do zasiłku dla bezrobotnych, a powiatowe
urzędu pracy naliczają i odprowadzają składkę na ubezpieczenie zdrowotne za osoby bezrobotne.

Jak będzie wyglądała nowa regulacja prawna
W związku z koniecznością oddzielenia statusu bezrobotnego od prawa do ubezpieczenia zdrowotnego niezbędna
jest zmiana obecnie obowiązujących przepisów. Projekt w art. 384 wskazuje m.in zmiany w ustawie z 27.8.2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285).
Projekt przewiduje wprowadzenie ubezpieczenia zdrowotnego dla osób niemających innego tytułu do tego
ubezpieczenia. Wniosek o takie ubezpieczenie będzie składany do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie
elektronicznie za pośrednictwem profilu informatycznego ZUS. Będzie on zobowiązany do zapewnienia w swojej
siedzibie, oddziale lub innej wyznaczonej jednostce organizacyjnej odpowiedniego dostępu do środków technicznych
umożliwiających złożenie wniosku. w celu zapewnienia możliwości złożenia wniosku osobom wykluczonym cyfrowo.

Przyznanie ubezpieczenia zdrowotnego nie będzie wymagało wydania decyzji. ZUS przekaże jedynie informacje
o objęciu osoby ubezpieczeniem na profilu informacyjnym ZUS.

Po wprowadzeniu zmian do urzędów pracy będą zgłaszać się osoby zainteresowane poszukiwaniem pracy, a nie tylko uzyskaniem ubezpieczenia zdrowotnego. Nowa regulacja prawna przewiduje wprowadzenie ubezpieczenia zdrowotnego dla osób niemających innego tytułu do tego ubezpieczenia, którego wniosek będzie składany elektronicznie do ZUS. Przyznanie ubezpieczenia nie będzie wymagało wydania decyzji, a informacje o objęciu ubezpieczeniem zostaną przekazane elektronicznie.