Ile otrzyma pracownik-ojciec na urlopie ojcowskim i rodzicielskim?

Pracownik-ojciec mający dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego i rodzicielskiego, z których otrzymuje zasiłek macierzyński. Projekt ustawy ma na celu zgodność z dyrektywą UE dotyczącą równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców. Zmiany obejmują skrócenie okresu na skorzystanie z urlopu ojcowskiego do 12 miesięcy od narodzin dziecka oraz możliwość wyboru wysokości zasiłku macierzyńskiego podczas urlopu rodzicielskiego.

Tematyka: urlop ojcowski, urlop rodzicielski, zasiłek macierzyński, dyrektywa UE, równowaga życia zawodowego i prywatnego, Kodeks pracy, zmiany w ustawach, Sejm, Senat, projekt ustawy, prawa pracowników-rodziców

Pracownik-ojciec w związku z urodzeniem się dziecka może skorzystać m.in. z urlopu ojcowskiego oraz
z urlopu rodzicielskiego. Za czas tych urlopów otrzymuje zasiłek macierzyński. Jak zmiany w urlopach
rodzicielskich wpłyną na wysokość zasiłku dla ojców?
Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Druk nr 2932) został 9.3.2023 r.
uchwalony przez Sejm po poprawkach Senatu i przekazany Prezydentowi. Celem projektu jest implementacja do
polskiego ustawodawstwa postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r.
w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę
Rady 2010/18/UE (Dz.Urz. UE L Nr 188, s. 79). Wdrożenie dyrektywy 2019/1158/UE wiąże się ze zmianami
w Kodeksie pracy oraz w ustawie z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732; dalej: ZasiłkiU), dotyczącymi urlopu ojcowskiego oraz urlopu
rodzicielskiego, z którego będzie mógł skorzystać pracownik-ojciec.
Zmiany w urlopie ojcowskim
W obecnym stanie prawnym zgodnie z art. 1823 KP pracownik-ojciec ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze
do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia. Za okres urlopu ojcowskiego
zgodnie z art. 184 KP przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. Zmiana
dotyczy skrócenia okresu na skorzystanie z urlopu ojcowskiego do 12 miesięcy od dnia urodzenia dziecka. Z motywu
19 dyrektywy 2019/1158/UE wynika, że urlop ojcowski powinien być wykorzystywany w okresie narodzin dziecka
i wyraźnie wiązać się z tym wydarzeniem, a jego celem powinno być sprawowanie opieki, stąd skrócenie okresu,
w którym pracownik-ojciec będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego. Samo skrócenie czasu na wykorzystanie
urlopu ojcowskiego nie spowoduje zmiany w wysokości zasiłku, jaki będzie przysługiwał pracownikowi za ten okres.
Zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego
Projekt przewiduje zmiany w art. 30a i art. 31 ZasiłkiU. Wysokość świadczenia za okres urlopu rodzicielskiego
zgodnie z art. 8 ust. 3 dyrektywy 2019/1158/UE musi zostać ustalona w taki sposób, aby ułatwić korzystanie z urlopu
rodzicielskiego przez oboje rodziców. W myśl zaś motywu 29 dyrektywy 2019/1158/UE aby zwiększyć zachęty dla
pracowników będących rodzicami do korzystania z urlopu rodzicielskiego, należy przyznać pracownikom uprawnienie
do odpowiedniego świadczenia pieniężnego podczas urlopu. Po nowelizacji przepisów, co do zasady, miesięczny
zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego będzie wynosił 70% podstawy wymiaru zasiłku. Przy czym
jednocześnie projekt przewiduje, że pracownica będzie miała możliwość wyboru wysokości zasiłku macierzyńskiego,
który będzie pobierany w okresie urlopu rodzicielskiego. Wybór pracownicy będzie miał m.in wpływ na wysokość
zasiłku, jaką otrzyma pracownik-ojciec, który będzie korzystał ze swojej części urlopu rodzicielskiego. Ponadto
zgodnie z nowym brzmieniem art. 1821a § 4 KP każdemu z pracowników-rodziców dziecka będzie przysługiwało
wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Prawa tego nie będzie można przenieść na drugiego z rodziców
dziecka. Przyjmuje się, że 9 tygodni nieprzenoszalnej części urlopu rodzicielskiego będą wykorzystywać ojcowie.
Zgodnie ze zmienionymi art. 30a i art. 31 ZasiłkiU:
1. Pracownica-matka będzie otrzymywała zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru za cały okres korzystania
z urlopu macierzyńskiego, natomiast za okres korzystania z urlopu rodzicielskiego oboje rodzice będą mieli
prawo do zasiłku w wysokości 70% podstawy wymiaru albo
2. Pracownica-matka w ciągu 21 dni będzie mogła złożyć do pracodawcy lub ZUS-u wniosek o wypłacanie jej
zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu
rodzicielskiego. W tym przypadku za okres 9 tygodniowej nieprzenoszalnej części urlopu rodzicielskiego dla
pracownika-ojca dziecka zasiłek macierzyński będzie wynosił 70% podstawy wymiaru zasiłku. W sytuacji
niewykorzystania w pierwszym roku życia dziecka ani jednego dnia urlopu rodzicielskiego, na wniosek
pracownika następowałoby wyrównanie zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy zasiłku
macierzyńskiego, a zasiłek macierzyński za urlop rodzicielski wykorzystywany w kolejnych latach życia dziecka
wynosiłby 70% podstawy wymiaru dla obojga rodziców.
Sejm przyjął poprawki Senatu
Na początku marca Senat wprowadził 45 poprawek do projektu ustawy. Sejm poparł 9.3.2023 r. część z nich - przede
wszystkim tych o charakterze doprecyzowującym i redakcyjnym.

Zgodnie z jedną z poprawek urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego jest przyznawany na wniosek w postaci
papierowej lub elektronicznej. Składa go pracownik w terminie 7 dni od dnia przyjęcia dziecka na wychowanie
jako rodzina zastępcza lub przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem
o wszczęcie postępowania w przedmiocie przysposobienia dziecka. Urlop rozpoczyna się w dniu wyznaczonym we
wniosku – nie później, niż 21 dni od przyjęcia dziecka.
Nowela zostanie przekazana Prezydentowi RP.

Sejm uchwalił projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz innych ustaw z poprawkami Senatu dotyczący urlopów ojcowskiego i rodzicielskiego. Pracownik-ojciec będzie mógł skorzystać ze skróconego urlopu ojcowskiego oraz wybierać wysokość zasiłku macierzyńskiego podczas urlopu rodzicielskiego. Nowe rozwiązania mają zwiększyć zachęty do korzystania z urlopów rodzicielskich.