Urlop rodzicielski czekają duże zmiany

Wejście w życie unijnej dyrektywy work-life balance wprowadzi liczne zmiany w uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem. Największym modyfikacjom zostanie poddany urlop rodzicielski. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz.Urz. UE L Nr 188, s. 79), czyli dyrektywa work-life balance, czeka na wdrożenie.

Tematyka: urlop rodzicielski, dyrektywa 2019/1158/UE, zmiany w uprawnieniach pracowników, równowaga między życiem zawodowym a prywatnym, rodzicielstwo, prawa rodzicielskie, urlop macierzyński

Wejście w życie unijnej dyrektywy work-life balanace wprowadzi liczne zmiany w uprawnieniach
pracowników związanych z rodzicielstwem. Największym modyfikacjom zostanie poddany urlop rodzicielski.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem
zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz.Urz. UE L Nr 188,
s. 79), czyli dyrektywa work-life balance, czeka na wdrożenie. Konsekwencją wejścia w życie ustawy z 9.3.2023 r.
o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Druk nr 2932) będą zmiany w urlopie rodzicielskim,
przysługującym pracującym rodzicom.
Uchylenie przepisów o tzw. długim wniosku o urlop rodzicielski
Zgodnie z art. 1791 KP pracownica, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej
bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Wejście w życie ustawy
wdrażającej dyrektywę 2019/1158/UE spowoduje uchylenie w całości art. 1791 KP. Działanie to jest konieczne ze
względu na wdrożenie art. 5 ust. 1 dyrektywy 2019/1158/UE, zgodnie z którym państwa członkowskie wprowadzają
niezbędne środki w celu zapewnienia, aby każdy pracownik miał indywidualne prawo do urlopu rodzicielskiego.
Prawo do urlopu rodzicielskiego ma być prawem indywidualnym każdego z rodziców. Zgodnie z obecnie jeszcze
obowiązującym art. 1791 KP pracownica może dzielić się korzystaniem z urlopu rodzicielskiego albo pobieraniem
zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu z pracownikiem-ojcem wychowującym
dziecko albo ubezpieczonym-ojcem. Obecnie prawo ojca do urlopu rodzicielskiego jest zależne od pozostawania
matki dziecka w zatrudnieniu/ubezpieczeniu w dniu porodu. Aby urlop rodzicielski stał się prawem każdego
z rodziców, konieczna jest zmiana przepisów.
Wydłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 1821a KP po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku
macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do urlopu
rodzicielskiego w wymiarze do:
• 32 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka;
• 34 tygodni - w przypadku porodu mnogiego.
Ustawa zmieniająca KP proponuje nowe brzmienie art. 1821a KP, zgodnie z którym pracownicy-rodzice dziecka będą
mieli prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze do:
• 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 43 tygodni – w przypadku porodu mnogiego.
Urlop rodzicielski dla rodziców dzieci niepełnosprawnych
Pracownicy-rodzice dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z 4.11.2016 r.
o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 1329), czyli zaświadczenie stwierdzające
ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym
okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, otrzymają prawo do dłuższego urlopu rodzicielskiego. Jest to
konsekwencją nowego brzmienia art. 182 1a § 2 KP. Rodzice posiadający ww. zaświadczenie będą mieli prawo do
urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze do:
• 65 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka;
• 67 tygodni – w przypadku porodu mnogiego.
Celem tych zmian jest stworzenie możliwości pracownikom-rodzicom dziecka niepełnosprawnego prawa do
korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze do 24 tygodni. Jak wskazano w uzasadnieniu do
projektu ustawy regulacja stanowi jeden z aspektów realizacji zadań państwa w zakresie wsparcia osób
z niepełnosprawnościami i ich rodzin.
Ustanowienie nieprzenoszalnej części urlopu rodzicielskiego
W myśl nowej regulacji zawartej w art. 1821a § 4 KP po wejściu w życie nowelizacji KP każdemu z rodziców dziecka
będzie przysługiwało wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z nowego wymiaru urlopu rodzicielskiego.
Co istotne prawa tego nie będzie można przenieść na drugiego z rodziców dziecka. Powstanie nieprzenoszalna
część urlopu rodzicielskiego.

Nowa regulacje prawna ma na celu wdrożenie art. 5 ust. 2 dyrektywy 2019/1158/UE, zgodnie z którym państwa
członkowskie zapewniają, by dwa miesiące urlopu rodzicielskiego nie podlegały przeniesieniu.
Zmiana zasad wykorzystywania urlopu rodzicielskiego
Zmiana nastąpi w art. 1821c KP. Zniesione zostaną przepisy o możliwości wykorzystywania maksymalnie 16-
tygodniowej części urlopu rodzicielskiego w późniejszym terminie, co jest związane z uniezależnieniem urlopu
rodzicielskiego od prawa do urlopu macierzyńskiego, oraz zostaną zniesione przepisy o minimalnej części urlopu
rodzicielskiego.
Zgodnie z nowym brzmienia art. 1821c KP urlop rodzicielski będzie udzielany jednorazowo albo w nie więcej niż 5
częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.
Zmiana formy składania wniosku o urlop rodzicielski
Wprowadzone zostaną zmiany niewynikające z dyrektywy 2019/1158/UE, ale dotyczące uprawnień pracowników-
rodziców. Jedną z nich będzie możliwość składania wniosków w postaci papierowej lub elektronicznej dla
pracowników wnioskujących o udzielenie urlopu rodzicielskiego (zmieniony art. 1821d § 1 KP) lub o łączenie urlopu
rodzicielskiego z wykonywaniem pracy (zmieniony art. 1821e § 2 KP). Obecnie w stosunku do ww. wniosków o urlopy
rodzicielskie KP przewiduje wyłącznie formę pisemną wniosków.
Zmienione zostanie brzmienie art. 1821e § 2 KP poprzez wskazanie dla pracodawcy terminu 7 dni od otrzymania
wniosku pracownika o łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą na odmowę z podaniem przyczyn nieuwzględnienia
wniosku pracownika.
Wydłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego
Ostatnia zmiana w przepisach regulujących urlop rodzicielski będzie polegała na wydłużenie wymiaru urlopu
rodzicielskiego w związku z pracą w trakcie jego trwania. Obecnie zgodnie z art. 1821f KP wymiar urlopu
rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie
korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do 64 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i do
68 tygodni w przypadku porodu mnogiego. Po zmianach wymiar urlopu rodzicielskiego będzie ulegał wydłużeniu
w związku z podjęciem pracy, nie dłużej jednak niż do 82 tygodni ‒ w przypadku urodzenia jednego dziecka przy
jednym porodzie oraz 86 tygodni ‒ w przypadku porodu mnogiego.
Sejm przyjął poprawki Senatu
Na początku marca Senat wprowadził 45 poprawek do projektu ustawy. Sejm poparł 9.3.2023 r. część z nich - przede
wszystkim tych o charakterze doprecyzowującym i redakcyjnym.
Zgodnie z jedną z poprawek urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego jest przyznawany na wniosek w postaci
papierowej lub elektronicznej. Składa go pracownik w terminie 7 dni od dnia przyjęcia dziecka na wychowanie
jako rodzina zastępcza lub przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem
o wszczęcie postępowania w przedmiocie przysposobienia dziecka. Urlop rozpoczyna się w dniu wyznaczonym we
wniosku – nie później, niż 21 dni od przyjęcia dziecka.
Nowela zostanie przekazana Prezydentowi RP.

Sejm przyjął poprawki Senatu dotyczące nowelizacji dotyczącej urlopu rodzicielskiego. Wprowadzone zmiany obejmują wydłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego, ustanowienie nieprzenoszalnej części urlopu oraz zmiany w zasadach jego wykorzystywania.