Zasiłek macierzyński a zasiłek dla bezrobotnych

Pobieranie zasiłku macierzyńskiego uniemożliwia korzystanie ze statusu bezrobotnego oraz prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Sprawa dotyczyła odmowy uznania Skarżącej za osobę bezrobotną, ponieważ zgłosiła się do urzędu pracy po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, a nie zaraz po porodzie. WSA w Szczecinie uznał, że Organy błędnie interpretowały przepisy, uniemożliwiając Skarżącej uzyskanie statusu osoby bezrobotnej.

Tematyka: zasiłek macierzyński, zasiłek dla bezrobotnych, status bezrobotnej, interpretacja przepisów, WSA w Szczecinie

Pobieranie zasiłku macierzyńskiego uniemożliwia korzystanie ze statusu bezrobotnego oraz prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Sprawa dotyczyła odmowy uznania Skarżącej za osobę bezrobotną, ponieważ zgłosiła się do urzędu pracy po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, a nie zaraz po porodzie. WSA w Szczecinie uznał, że Organy błędnie interpretowały przepisy, uniemożliwiając Skarżącej uzyskanie statusu osoby bezrobotnej.

Pobieranie zasiłku macierzyńskiego stanowi przesłankę negatywną do korzystania ze statusu bezrobotnego,
a w konsekwencji również do prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Wyklucza to możliwość uznawania za
osobę bezrobotną osoby, która pobiera zasiłek macierzyński.
Stanowisko organów
Decyzją Starosta orzekł o odmowie uznania T.K. (dalej: Skarżąca), za osobę bezrobotną z (...).8.2022 r.
Rozstrzygnięcie to zostało utrzymane w mocy przez Wojewodę (dalej łącznie: Organy). W uzasadnieniu Organy
wskazały, że Skarżąca (...).8.2022 r. złożyła wniosek o dokonanie rejestracji jako osoba bezrobotna.
Z przedstawionych dokumentów wynika, iż wykonywała pracę na rzecz: N.A.T. Sp. z o.o. ul. (...), (...) na stanowisku
kelnerki, od 28.9.2020 r. do 23.7.2021 r. Od 24.7.2021 r. w związku z urodzeniem dziecka, przebywała na zasiłku
macierzyńskim. Zasiłek macierzyński z ZUS za okres po ustaniu ubezpieczenia Skarżąca pobierała do 21.7.2022 r.
Organy przywołały art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j.
Dz.U. z 2023 r. poz. 735; dalej: PromZatrU) i wskazały, że zatrudnienie Skarżącej należy rozpatrywać w okresie
28.9.2020 r. - 23.7.2021 r., czyli 298 dni, co stanowi 9 miesięcy oraz 25 dni. Warunek co najmniej 6 miesięcy,
w ocenie Organów, został spełniony. Jednakże zdaniem Organów, Skarżąca, aby zachować ww. wymóg, powinna
zarejestrować się w urzędzie pracy (dalej: PUP) w zawitym czasie, tj. w pierwszym dniu roboczym po ustaniu
zatrudnienia. Tymczasem Skarżącej, po urodzeniu dziecka, przyznano z ZUS zasiłek macierzyński. Regulacje
prawne dotyczące zasiłku macierzyńskiego w sytuacji przedłużenia umowy do dnia porodu znajdują się w art. 30 pkt
4 ustawy z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
(t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732; dalej: ZasiłkiU), zgodnie z którym ubezpieczonej będącej pracownicą zatrudnioną na
podstawie umowy o pracę na czas określony, z którą umowa o pracę na podstawie art. 177 § 3 KP została
przedłużona do dnia porodu - przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia. Zatem
wymóg zgłoszenia się do rejestracji w PUP bezpośrednio po ustaniu zatrudnienia, tj. 24.7.2021 r., nie został
spełniony.
W art. 2 ust. 1 pkt 43 PromZatrU zdefiniowano pojęcie „zatrudnienie”, które oznacza wykonywanie pracy na
podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą. Zasiłek macierzyński, po ustaniu
zatrudnienia, nie mieści się w tym katalogu, nie jest zatrudnieniem. Ze świadectwa pracy wynika, że Skarżąca była
zatrudniona do 23.7.2021 r., dlatego zasiłku macierzyńskiego, po ustaniu ubezpieczenia, nie można zaliczyć do
okresu zatrudnienia.
Stanowisko Skarżącej
Niezadowolona z ww. rozstrzygnięcia, Skarżąca wniosła skargę do WSA w Szczecinie i zarzuciła naruszenie m.in.
art. 2 ust. 1 pkt 2 PromZatrU, art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. ha PromZatrU, art. 9 ust. 1 pkt 14 lit. a PromZatrU, poprzez
uznanie, że okres przebywania na świadczeniu macierzyńskim nie wchodzi do stażu pracy i zaraz po rozpoczęciu
jego pobierania Skarżąca powinna złożyć wniosek o przyznanie statusu bezrobotnej, co skutkowało błędnym
uznaniem, że Skarżąca powinna jednocześnie pobierać dwa świadczenia, tj.: świadczenie macierzyńskie i zasiłek dla
bezrobotnych. Zdaniem Skarżącej do okresów stażu pracy wlicza się okres pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Podczas korzystania z niego pobierane są składki społeczne, które następnie są uwzględnione przy ustalaniu prawa
do emerytury lub renty w pełnym wymiarze. Podmiotem uprzywilejowanym w prawie pracy jest kobieta w ciąży oraz
po urodzeniu dziecka. Do jej uprawnień należy m.in.:
• obowiązkowe wykorzystanie urlopu macierzyńskiego - Skarżąca po urodzeniu dziecka musiała wykorzystać co
najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego;
• brak wymogu złożenia wniosku celem rozpoczęcia korzystania z ww. urlopu;
• automatyczne przedłużenie umowy o pracę na czas określony, która się kończy w czasie ciąży, do dnia porodu.
Istota sporu
Przedmiotem sporu jest odmowa przyznania Skarżącej statusu osoby bezrobotnej. Z akt sprawy wynika, że
Skarżącej od 24.7.2021 r. do 21.7.2022 r. został wypłacony zasiłek macierzyński.
Stanowisko WSA w Szczecinie
WSA w Szczecinie wskazał, że Organy uznały, że Skarżącej nie przysługuje status osoby bezrobotnej, gdyż zgłosiła
się do PUP po ustaniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, a - zdaniem Organów - powinna była to uczynić po



ustaniu przedłużonego zatrudnienia (czyli zaraz po porodzie). Takie rozumowanie przeczy jednak - zdaniem WSA
w Szczecinie - zasadzie pobierania zasiłku macierzyńskiego co najmniej przez okres 8 tygodni i zasadzie równości -
odbiera bowiem prawo do uzyskania statusu osoby bezrobotnej matkom, które pobierały zasiłek macierzyński na
innej, niż wynikająca z art. 30 ZasiłkiU podstawie ale także narusza konstytucyjną zasadę szczególnej ochrony
i pomocy dla matek przed i po urodzeniu dziecka. Bezwarunkowy i bezwzględny charakter ochrony
ubezpieczeniowej w zakresie prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu ubezpieczenia
chorobowego można traktować jako swoisty przejaw szczególnej pomocy dla matek przed i po urodzeniu
dziecka, o której mowa w art. 71 ust. 2 Konstytucji RP w ramach społecznego ubezpieczenia chorobowego. Troska
o zastępowalność pokoleń, prawidłowy ich rozwój, ich wpływ na niemal wszystkie obszary życia społecznego
i gospodarczego z jednej strony, z drugiej zaś negatywny wpływ macierzyństwa na pozycję kobiet na rynku pracy
powodują, że kobieta ciężarna, która z przyczyn obiektywnych, w tym bezprawnych, utraciła możliwość
zarobkowania, jest osobą szczególnie potrzebującą przedłużonej ochrony ubezpieczeniowej. Poczucie
bezpieczeństwa materialnego jest w jej sytuacji bezdyskusyjne, zwłaszcza gdy jej status ekonomiczno-społeczny
w czasie ciąży zmienia się nagle z przyczyn od niej niezależnych. Fakt uprzedniego podlegania ubezpieczeniu
i okoliczności jego ustania stanowią zatem kryteria uzasadniające zapewnienie jej ochrony w ramach ubezpieczenia
społecznego jako formy prawnej ochrony związanej z faktem wykonywania pracy i jako takie uzasadniają
jednocześnie nierówne traktowanie w obrębie ogólnej kategorii matek przed i po urodzeniu dziecka w zakresie ich
konstytucyjnego prawa podmiotowego do szczególnej pomocy państwa.
W tej sprawie Organy postawiły Skarżącą w sytuacji trudniejszej, bo nierównej, w porównaniu do matek
pobierających zasiłek macierzyński, który przysługiwałby ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego
albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko. Wskazać natomiast trzeba, że zrealizowanie pomysłu
Organów nie dość, że byłoby dla Skarżącej krzywdzące, to zwyczajnie niemożliwe. Po pierwsze dlatego, że
rezygnacja z tego świadczenia (jeśli zostanie złożony wniosek o jego wypłatę) możliwa jest najwcześniej po 8 lub 14
tygodniach po porodzie (to warunek niezbędny, by nie utracić świadczenia, by np. „przeszło” ono na inną osobę
opiekująca się dzieckiem), a także dlatego, że w świetle art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c PromZatrU pobieranie tego
świadczenia stanowi przesłankę negatywną do korzystania ze statusu bezrobotnego, a w konsekwencji
również do prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c PromZatrU wyklucza jednoznacznie
możliwość uznawania za osobę bezrobotną osoby, która pobiera zasiłek macierzyński. Osoba pobierająca
taki zasiłek, nie może w tym samym okresie być osobą bezrobotną w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 PromZatrU
mającą prawo do zasiłku dla bezrobotnych (wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 16.3.2022 r., II SA/Go
1038/21, 
). Biorąc powyższe pod uwagę uznać należy, że prawidłowa interpretacja art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c
PromZatrU w odniesieniu do osoby, której w dniu urodzenia dziecka umowa, o jakiej mowa w art. 177 § 3 KP,
rozwiązała się, a kobieta utraciła status pracownicy i jako była pracownica nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego,
ale pobierała zasiłek macierzyński na czas równy okresowi urlopu macierzyńskiego, polega na uznaniu, że zwrot
„bezpośrednio przed rejestracją, jako bezrobotna była zatrudniona nieprzerwanie na terytorium RP przez okres co
najmniej 6 miesięcy” obejmuje odpowiedni okres od ustania prawa lub dnia zakończenia pobierania zasiłku
macierzyńskiego.
Podsumowując, WSA w Szczecinie stwierdził, że Organy dokonały niewłaściwej interpretacji art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c
PromZatrU, oceniając, że w sprawie nie została spełniona przesłanka przyznania statusu osoby bezrobotnej. Wobec
tego WSA w Szczecinie uchylił decyzje Organów.

Komentarz
Przedmiotem analizy WSA w Szczecinie, na gruncie rozpatrywanej sprawy, była prawna możliwość przyznania
statusu osoby bezrobotnej i w konsekwencji świadczenia - zasiłku dla bezrobotnych kobiecie, której umowa o pracę
na czas określony przedłużyła się do dnia porodu, a następnie korzystała ona z zasiłku macierzyńskiego. Zdaniem
WSA w Szczecinie jest to możliwe, niemniej jednak dopiero po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Te
dwa świadczenia (tj.: zasiłek dla bezrobotnych i zasiłek macierzyński) nie mogą być - czego zdaje się nie zauważyły
Organy rozpatrujące sprawę - pobierane równolegle.

Wyrok WSA w Szczecinie z 2.3.2023 r., II SA/Sz 956/22, 








WSA w Szczecinie uchylił decyzje Organów, stwierdzając, że Skarżącej przysługuje status osoby bezrobotnej po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Sprawa ta podkreśla konieczność właściwej interpretacji przepisów dotyczących zasiłku macierzyńskiego i zasiłku dla bezrobotnych.