Ochrona zwalnianych pracowników

TSUE orzekł, że obowiązek pracodawcy przekazania informacji właściwemu organowi władzy publicznej w trakcie procedury informowania przedstawicieli pracowników o rozpoczęciu zwolnień grupowych ma charakter informacyjny i przygotowawczy. Sprawa dotyczyła M.O., który został zwolniony z niemieckiej spółki G w trakcie postępowania upadłościowego. W toku postępowania TS podkreślił, że przekazanie informacji właściwemu organowi ma na celu umożliwienie antycypowania negatywnych konsekwencji planowanych zwolnień grupowych, nie stanowi jednak ochrony indywidualnej dla zwalnianych pracowników.

Tematyka: TSUE, obowiązek pracodawcy, informacja, zwolnienia grupowe, właściwy organ władzy publicznej, ochrona pracowników, postępowanie upadłościowe, konsultacje z pracownikami, dyrektywa 98/59/WE

TSUE orzekł, że obowiązek pracodawcy przekazania informacji właściwemu organowi władzy publicznej w trakcie procedury informowania przedstawicieli pracowników o rozpoczęciu zwolnień grupowych ma charakter informacyjny i przygotowawczy. Sprawa dotyczyła M.O., który został zwolniony z niemieckiej spółki G w trakcie postępowania upadłościowego. W toku postępowania TS podkreślił, że przekazanie informacji właściwemu organowi ma na celu umożliwienie antycypowania negatywnych konsekwencji planowanych zwolnień grupowych, nie stanowi jednak ochrony indywidualnej dla zwalnianych pracowników.

TSUE orzekł, że obowiązek pracodawcy przekazania informacji właściwemu organowi władzy publicznej –
w trakcie procedury informowania przedstawicieli pracowników o rozpoczęciu zwolnień grupowych – ma
wyłącznie charakter informacyjny i przygotowawczy. Zatem nie może powołać się na niego zwalniany
pracownik, żądając indywidualnej ochrony.
Stan faktyczny
M.O. był zatrudniony w niemieckiej spółce G od 1981 r. W związku z postępowaniem upadłościowym 17.1.2020 r.
wszczęto procedurę konsultacji z radą zakładową reprezentującą pracowników. Rada otrzymała na piśmie komunikat
zawierający informacje wskazane w art. 2 ust. 3 akapit pierwszy lit. b dyrektywy Rady 98/59/WE z 20.7.1998 r.
w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do zwolnień grupowych (Dz.Urz. UE L
z 1998 r. Nr 225, s. 16). Natomiast wbrew obowiązkowi przewidzianemu w niemieckiej ustawie, wynikającemu
z transpozycji art. 2 ust. 3 akapit drugi tej dyrektywy, kopii pisemnego komunikatu do rady zakładowej nie przesłano
właściwemu organowi władzy publicznej. W oświadczeniu z 22 stycznia rada zakładowa stwierdziła, że nie widzi
możliwości uniknięcia zamierzonych zwolnień. Następnego dnia informację o zamierzonych zwolnieniach grupowych
przesłano właściwemu organowi władzy publicznej. Pismem z 28 stycznia umowa o pracę z M..O została rozwiązana
ze skutkiem od 30.4.2020 r.
M.O. wniósł powództwo, żądając stwierdzenia, że jego zwolnienie nie doprowadziło do rozwiązania stosunku pracy.
Podniósł w szczególności, że przesłanie właściwemu organowi władzy publicznej komunikatu do rady zakładowej
stanowi warunek wstępny ważności zwolnienia.
Stanowisko TS
Na podstawie art. 2 ust. 3 akapit drugi dyrektywy 98/59/WE pracodawca zobowiązany jest do przesyłania
właściwemu organowi władzy publicznej kopii zawierającej przynajmniej dane zawarte w pisemnym
komunikacie, które są przewidziane w akapicie pierwszym lit. b ppkt (i)–(v). Trybunał stwierdził, że na podstawie
treści tego przepisu nie można wyjaśnić celu ustanowionego w nim obowiązku przesyłania informacji.
Badając konteks t, w jaki wpisuje się art. 2 ust. 3 akapit drugi dyrektywy 98/59/WE, TS wskazał, że znajduje się on
w sekcji II tej dyrektywy: „Informacja i konsultacje”, która reguluje procedurę konsultacji z przedstawicielami
pracowników, w przypadku gdy pracodawca zamierza dokonać zwolnienia grupowego. W ocenie TS przesłanie
danych przewidzianych w tym przepisie powinno nastąpić na etapie, na którym pracodawca „ma zamiar”
przeprowadzić zwolnienia grupowe, a procedura konsultacji z przedstawicielami pracowników nie została jeszcze
zakończona.
Zgodnie z art. 2 ust. 2 dyrektywy 98/59/WE celem konsultacji z przedstawicielami pracowników jest uniknięcie
rozwiązywania umów o pracę lub ograniczenie ich liczby, a także złagodzenie ich konsekwencji. Ponadto racja bytu
i skuteczność tych konsultacji wymagają, aby zostały określone istotne czynniki, które należy uwzględnić w ich toku
(wyrok TS z 10.9.2009 r., Akavan Erityisalojen Keskusliitto AEK i in., C-44/08, EU:C:2009:533, pkt 46). Trybunał
wyjaśnił, że informacje, o których mowa w art. 2 ust. 3 lit. b dyrektywy 98/59/WE, mogą zostać przekazane w trakcie
konsultacji, a nie bezwzględnie w chwili wszczęcia procedury, która je organizuje. Zdaniem TS pewna
elastyczność jest niezbędna w szczególności ze względu na fakt, że celem tego obowiązku pracodawcy jest
umożliwienie przedstawicielom pracowników możliwie najpełniejszego i najskuteczniejszego udziału w procesie
konsultacji oraz że w związku z tym należy dostarczać wszelkich nowych istotnych informacji do ostatniej chwili tego
procesu. Wynika z tego, że informacje, które pracodawca ma obowiązek dostarczyć przedstawicielom pracowników,
mogą być rozszerzane i ulegać zmianom w czasie, aby umożliwić tym przedstawicielom sformułowanie
konstruktywnych propozycji (wyrok Akavan Erityisalojen Keskusliitto AEK i in., pkt 51). Zdaniem TS przesłanie
informacji, o których mowa w art. 2 ust. 3 akapit drugi dyrektywy 98/59/WE, pozwala właściwemu organowi władzy
publicznej jedynie na ogólne poznanie przyczyn zamierzonych zwolnień, liczby i kategorii pracowników
przewidzianych do zwolnienia, liczby i kategorii zwykle zatrudnionych pracowników, okresu, w którym przewiduje się
przeprowadzenie zwolnień, oraz przewidywanych kryteriów selekcji pracowników, którzy mają zostać zwolnieni, o ile
ustawodawstwo krajowe lub praktyki krajowe dają taką możliwość pracodawcy. Organ ten nie może zatem w pełni
polegać na tych informacjach w celu przygotowania działań należących do jego kompetencji w przypadku zwolnień
grupowych.
Trybunał stwierdził, że w trakcie procedury konsultacji z przedstawicielami pracowników właściwemu organowi
władzy publicznej nie przyznano żadnej aktywnej roli. Artykuł 2 ust. 3 akapit drugi dyrektywy 98/59/WE określa
go bowiem wyłącznie jako adresata kopii zawartych w pisemnym komunikacie danych, o których mowa w art. 2 ust. 3



akapit pierwszy lit. b ppkt (i)–(v). Zatem przekazanie temu organowi tych kopii informacji nie powoduje rozpoczęcia
biegu terminu, który powinien być dochowany przez pracodawcę, ani nie powoduje powstania obowiązku po stronie
właściwego organu władzy publicznej. W ocenie TS przewidziane w art. 2 ust. 3 akapit drugi dyrektywy 98/59/WE
przesłanie informacji właściwemu organowi władzy publicznej ma wyłącznie charakter informacyjny
i przygotowawczy, aby właściwy organ władzy publicznej mógł w stosownym wypadku skutecznie korzystać ze
swoich prerogatyw określonych w art. 4 tej dyrektywy. Wobec tego celem obowiązku przesłania informacji
właściwemu organowi publicznemu jest umożliwienie temu organowi antycypowania, na ile to możliwe, negatywnych
konsekwencji planowanych zwolnień grupowych, aby móc poszukiwać skutecznych rozwiązań problemów
wynikających z tych zwolnień, gdy zostaną mu one notyfikowane. Biorąc pod uwagę cel tego przesłania informacji
oraz fakt, że następuje ono na etapie, na którym zwolnienia grupowe są dopiero planowane przez pracodawcę,
działania właściwego organu władzy publicznej nie służą, zdaniem rzecznika generalnego (pkt 51 opinii),
rozpatrzeniu indywidualnej sytuacji każdego z pracowników, lecz całościowej analizie planowanych zwolnień
grupowych. Trybunał orzekł już, że prawo do informacji i konsultacji przewidziane w art. 2 dyrektywy 98/59/WE
zostało ustanowione na rzecz pracowników jako zbiorowości i ma charakter zbiorowy (wyrok TS z 6.7.2009 r., Mono
Car Styling, C-12/08, EU:C:2009:466, pkt 42). Wynika z tego, że art. 2 ust. 3 akapit drugi tej dyrektywy przyznaje
pracownikom ochronę zbiorową, a nie indywidualną.
Z orzecznictwa TS wynika bowiem, że głównym celem dyrektywy 98/59/WE jest zapewnienie, aby zwolnienia
grupowe były poprzedzone konsultacjami z przedstawicielami pracowników oraz poinformowaniem właściwego
organu władzy publicznej (wyrok TS z 17.3.2021 r., Consulmarketing, C-652/19, EU:C:2021:208, pkt 40).
Tymczasem na etapie konsultacji z przedstawicielami pracowników, które dotyczą, jak przypomina art. 2 ust. 2
dyrektywy 98/59/WE, możliwości uniknięcia zwolnień grupowych lub ograniczenia liczby dotkniętych nimi
pracowników, a także możliwości złagodzenia ich konsekwencji, poinformowanie właściwego organu władzy
publicznej zapewnia się w art. 2 ust. 3 tej dyrektywy.
Reasumując, TS orzekł, że art. 2 ust. 3 akapit drugi dyrektywy 98/59/WE należy interpretować w ten sposób,
że ciążący na pracodawcy obowiązek przesłania właściwemu organowi władzy publicznej kopii zawierającej
przynajmniej dane zawarte w pisemnym komunikacie, które są przewidziane w art. 2 ust. 3 akapit pierwszy lit.
b ppkt (i)–(v) tej dyrektywy, nie ma na celu przyznania ochrony indywidualnej pracownikom objętym
zwolnieniami grupowymi.

Komentarz
W niniejszym wyroku TS dokonał wykładni art. 2 ust. 3 akapit drugi dyrektywy 98/59/WE. Przepis ten reguluje
obowiązek pracodawcy zamierzającego przeprowadzić zwolnienia grupowe przesłania właściwemu organowi władzy
publicznej kopii informacji przekazanych przedstawicielom pracowników. Trybunał jednoznacznie orzekł, że art. 2 ust.
3 akapit drugi dyrektywy 98/59/WE nie przyznaje indywidualnej ochrony zwalnianym pracownikom. Procedura
konsultacji poprzedza zawiadomienie o zwolnieniu grupowym, a wobec tego przesłanie komunikatu do rady
zakładowej na początku procesu konsultacji nie może jeszcze mieć rzeczywistego wpływu na działania administracji
w zakresie pośrednictwa pracy. Ze stanowiska prezentowanego przez TS wynika, że naruszenie art. 2 ust. 3 akapit
drugi dyrektywy 98/59/WE nie powinno prowadzić do nieważności zwolnienia pojedynczego pracownika objętego
zwolnieniem grupowym.
Niniejszy wyrok powinien być uwzględniany podczas wykładni art. 2 ust. 6 ustawy z 13.3.2003 r. o szczególnych
zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2018
r. poz. 1969). Zgodnie z tym przepisem pracodawca przekazuje na piśmie właściwemu powiatowemu urzędowi pracy
informacje, o których mowa w ust. 3, z wyłączeniem informacji dotyczących sposobu ustalania wysokości świadczeń
pieniężnych przysługujących pracownikom. W ustawie nie określono, w jakim terminie należy przekazać te
informacje. Również w tym zakresie należy stosować prezentowany wyrok.

Wyrok TS z 13.7.2023 r., G GmbH, C-134/22, 








Wyrok TS dotyczący obowiązku pracodawcy przekazania informacji o zwolnieniach grupowych właściwemu organowi władzy publicznej nie przyznaje ochrony indywidualnej pracownikom. Decyzja ta powinna być brana pod uwagę przy interpretacji ustawy o zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.