Prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop
W wyroku WSA w Łodzi z 16.7.2024 r. omówiono kwestię prawa pracownika do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, które powstaje w dniu rozwiązania umowy o pracę. Decyzja SKO dotyczyła zwrotu kwoty niezgodnie wykorzystanej dotacji oświatowej. Natomiast WSA w Łodzi podkreślił, że ekwiwalent za niewykorzystany urlop ma charakter wynagrodzenia za pracę i jest obowiązkiem pracodawcy.
Tematyka: ekwiwalent pieniężny, niewykorzystany urlop, prawo pracownika, rozwiązanie umowy o pracę, dotacja oświatowa
W wyroku WSA w Łodzi z 16.7.2024 r. omówiono kwestię prawa pracownika do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, które powstaje w dniu rozwiązania umowy o pracę. Decyzja SKO dotyczyła zwrotu kwoty niezgodnie wykorzystanej dotacji oświatowej. Natomiast WSA w Łodzi podkreślił, że ekwiwalent za niewykorzystany urlop ma charakter wynagrodzenia za pracę i jest obowiązkiem pracodawcy.
W wyroku WSA w Łodzi z 16.7.2024 r. zaprezentowano stanowisko, zgodnie z którym prawo pracownika do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany w całości lub części urlop wypoczynkowy powstaje w dniu rozwiązania umowy o pracę - zdarzenia uniemożliwiającego realizację prawa do urlopu wypoczynkowego w naturze. Stanowisko SKO Decyzją z 4.3.2024 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Skierniewicach (dalej: SKO) uchyliło w całości decyzję Wójta Gminy S. z 23.11.2023 r. i określiło wobec J.W. - organu prowadzącego w 2019 r. Niepubliczne Punkty Przedszkolne w M., M.1, D. i S. (dalej: Skarżąca) do zwrotu kwotę 5289,21 zł jako dotację wykorzystaną niezgodnie z przeznaczeniem z budżetu Gminy S. za 2019 r. SKO wskazało, że niniejsza sprawa dotyczy tzw. dotacji oświatowej (dalej: Dotacja), której środki beneficjent zobligowany jest przeznaczyć na realizację zadań określonych w art. 35 ust. 1 ustawy z 27.10.2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 754; dalej: FinZadOśwU). W pierwszej kolejności SKO zakwestionowało wydatki dotyczące 2018 r., a opłacone w 2019 r. z dotacji oświatowej udzielonej na 2019 r. SKO wskazało, że - zgodnie z orzecznictwem - wydatki bieżące placówek niepublicznych, finansowane z dotacji otrzymywanej od jednostki samorządu terytorialnego są objęte zasadą roczności budżetu, wyrażoną w art. 211 ust. 2 i 3 ustawy z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1270). Upoważnienie do wydatkowania zaplanowanych środków budżetowych nie jest więc „permanentne” i co do zasady wygasa z końcem roku budżetowego. W dalszej kolejności SKO, zakwestionowało możliwość pokrycia Dotacją wydatków na ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i przyjęło, że ekwiwalent ten nie jest wydatkiem poniesionym na cele kształcenia, wychowania i opieki. Świadczenie to jako rekompensata za niewykorzystany urlop, a nie wykonywaną pracę, nie ma związku z konkretnym, świadczonym w ramach stosunku pracy zatrudnieniem. Zatem wypłata ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop jest obowiązkiem pracodawcy, na który Skarżąca jako podmiot prowadzący ww. działalność gospodarczą, powinna znaleźć własne środki. SKO uznało również za nieudowodnione wydatki z faktur za paliwo rozliczone w czerwcu 2019 r. wskazując, że faktury te były nieczytelne albo słabo czytelne, Skarżąca nie złożyła wyjaśnień, czego dotyczą ww. dokumenty albo wyjaśnienia te okazały się niewystarczające. Stanowisko WSA w Łodzi WSA w Łodzi wskazał, że spór między stronami dotyczy kilku okoliczności. Po pierwsze, nie ma zgody między stronami co do możliwości pokrycia z Dotacji udzielonej za 2019 r. wydatków dotyczących 2018 r. SKO stoi na stanowisku, iż wydatki finansowane z Dotacji objęte są zasadą roczności, co oznacza, że nieprawidłowym jest pokrycie przez Skarżącą wydatków dotyczących 2018 r. (czynsz, energia, ścieki, benzyna) z Dotacji udzielonej na 2019 r. Skarżąca prezentuje odmienne stanowisko, które uzasadnia treścią art. 35 ust. 3 FinZadOśwU. W tak zarysowanym sporze należy - w ocenie WSA w Łodzi - przyznać rację Skarżącej. Zgodnie z art. 35 ust. 3 FinZadOśwU dotacja może być wykorzystana wyłącznie na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań określonych w art. 35 ust. 1 FinZadOśwU, poniesionych w roku budżetowym, na który dotacja została udzielona, niezależnie od tego, którego roku dotyczą te zadania. Zdaniem WSA w Łodzi treść cytowanego przepisu jest jasna i nie budzi wątpliwości interpretacyjnych. W powyższym kontekście uprawnione jest twierdzenie, że dla odkodowania jego znaczenia całkowicie wystarczająca jest wykładnia gramatyczna, ze swej istoty najbliższa tekstowi prawnemu. Zgodnie z wykładnią gramatyczną cytowanego przepisu, decydująca dla sfinansowania danego wydatku jest data jego poniesienia. Skoro zatem sporne wydatki zostały poniesione w 2019 r., to choć dotyczą kosztów eksploatacji pomieszczeń za grudzień 2018 r., mogą być pokryte Dotacją udzieloną na 2019 r. W ocenie WSA w Łodzi nie ma też racji SKO wywodząc, że pokryciu z Dotacji nie podlega wydatek poniesiony na wypłatę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. W tej mierze WSA w Łodzi podziela stanowisko wyrażone w wyroku NSA z 17.1.2024 r., I GSK 1849/22, . Wyrażono w nim pogląd, iż prawo pracownika do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany w całości lub części urlop wypoczynkowy, wynikające z art. 171 § 1 KP powstaje w dniu rozwiązania umowy o pracę - zdarzenia uniemożliwiającego realizację prawa do urlopu wypoczynkowego w naturze. Prawo do ekwiwalentu jest więc prawem pochodnym od prawa do urlopu. W sytuacji, gdy ze względu na ustanie stosunku pracy nie jest możliwe wykorzystanie przez pracownika prawa do urlopu, pracodawca jest zobowiązany do wypłaty ekwiwalentu. Obowiązek ten wynika ze stosunku pracy i jest ściśle związany z wykonywaniem przez pracownika pracy w czasie, w którym stosunek pracy istniał. WSA w Łodzi przytoczył pogląd wyrażony przez SN w wyroku z 9.10.2014 r., II BU 1/14, , że prawo do płatnego urlopu stanowi należność (wynagrodzenie) za świadczoną poprzednio pracę, gdy się weźmie pod uwagę, że na podstawie art. 172 KP za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Dotyczy to również ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, wypłacanego po ustaniu zatrudnienia. Oznacza to, że ekwiwalent wypłacony pracownikowi z tytułu należnego i niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, stanowi przychód podlegający obowiązkowi składkowemu, tj. podlega składce na ubezpieczenie społeczne, a więc wpływa na przychód pracownika. Uprawnione jest zatem stwierdzenie, że ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop ma charakter wynagrodzenia za pracę. Teza ta jest tym bardziej uprawniona w rozpoznawanej sprawie że, jak wskazuje Skarżąca, i czemu SKO nie zaprzecza, dopiero w czerwcu 2019 r., dowiedziała się, iż musi zakończyć przedmiotową działalność najpóźniej 31.8.2019 r., wobec czego nie miała możliwości udzielić wszystkim pracownikom urlopów wypoczynkowych do upływu tego terminu. Z kolei nie są uzasadnione zarzuty dotyczące zakwestionowania przez SKO wydatków dokumentowanych fakturami nieczytelnymi. W Zaskarżonej Decyzji wskazano jednoznacznie, że nie mogły zostać uwzględnione faktury, na których nie można odczytać usługodawcy lub sprzedawcy oraz przedmiotu transakcji. WSA w Łodzi w całości akceptuje powyższe stanowisko i stwierdza, że to dotowany jest obarczony obowiązkiem udokumentowania wydatku w kontekście art. 35 ust. 1 FinZadOśwU. Zgodnie z art. 35 ust. 1 FinZadOśwU dotacją może być pokryty każdy wydatek poniesiony na cele działalności danej placówki oświatowej. Aby ocenić, czy dany wydatek mieści się w tak określonym celu organ musi wiedzieć, co jest jego przedmiotem i jakie są strony danej czynności. Przedstawiając dokumenty nieczytelne, nie pozwalające zidentyfikować wydatku strona sama pozbawia się prawa do pokrycia danego wydatku z dotacji. Rozstrzygnięcie WSA w Łodzi Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a PostAdmU i art. 200 PostAdmU, WSA w Łodzi uchylił Zaskarżoną Decyzję i przekazał sprawę SKO do ponownego rozpoznania. Komentarz Mając na uwadze stan faktyczny i prawny rozpatrywanej sprawy, WSA w Łodzi wypowiedział się na temat prawa pracownika do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany w całości lub części urlop wypoczynkowy. WSA w Łodzi wskazał, że przedmiotowe uprawnienie przysługuje w jednej sytuacji, mianowicie rozwiązania umowy o pracę. Innymi słowy, jego wypłata jest dopuszczalna dopiero w sytuacji gdy nie jest możliwa realizacja prawa do urlopu wypoczynkowego w naturze. Co do zasady bowiem - jak wynika wprost z art. 152 § 1 KP - pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Urlop definiowany jest jako okres ustawowego zwolnienia pracownika od obowiązku świadczenia pracy u danego pracodawcy, przysługujący pracownikowi w celu wypoczynku i regeneracji sił, w wymiarze określonym przepisami prawa pracy i w czasie ustalonym przez pracodawcę (KP. Komentarz. red. prof. dr hab. Wojciech Muszalski, dr hab. Krzysztof Walczak, 2024, ). Wyrok WSA w Łodzi z 16.7.2024 r., I SA/Łd 293/24,
WSA w Łodzi uchylił decyzję SKO i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. W wyroku podkreślono, że ekwiwalent za niewykorzystany urlop jest wypłacany po rozwiązaniu umowy o pracę, gdy nie jest możliwe skorzystanie z urlopu w naturze. To potwierdza, że prawo do ekwiwalentu pieniężnego jest ściśle związane z prawem do urlopu wypoczynkowego.