Grudniowa zmiana ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów

20 grudnia 2018 roku Prezydent podpisał zmiany w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, wprowadzając kryterium dochodowe oraz obowiązek rejestracji dłużnika w urzędzie pracy. Nowe przepisy mają na celu zwiększenie skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Odmowa rejestracji może skutkować wszczęciem postępowania dotyczącego uchylania się od zobowiązań. Dodatkowo, ustalono nowe kryterium dochodowe na poziomie 800 zł na osobę w rodzinie.

Tematyka: zmiana ustawy, pomoc osobom uprawnionym, alimenty, egzekucja, kryterium dochodowe, rejestracja, urząd pracy, świadczenia, fundusz alimentacyjny

20.12.2018 r. Prezydent podpisał ustawę z 6.12.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy
skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2432). Stanowiło to konsekwencje
realizacji tzw. „pakietu alimentacyjnego” zawartego w przyjętym w dniu 4 kwietnia 2017 r. przez Radę
Ministrów dokumencie o nazwie „Przegląd systemów wsparcia rodzin” (zob. Druk sejmowy nr 2987).
W ramach wprowadzanych zmian modyfikacji uległy m. in. przepisy ustawy o pomocy osobom uprawnionym
do alimentów. Zmianie uległo kryterium dochodowe uprawniające do otrzymania świadczenia oraz dano
organowi administracyjnemu prawo wyznaczania terminu do wykonania przez dłużnika alimentacyjnego
zobowiązania do zarejestrowania się jako bezrobotny albo jako poszukujący pracy, w przypadku, gdy dłużnik
alimentacyjny nie może wywiązać się ze swoich zobowiązań z powodu braku zatrudnienia.
• Odmowa zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy właśnie
w wyznaczonym przez organ właściwy dłużnika terminie jest przesłanką wszczęcia postępowania dotyczące uznania
dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych.
• Świadczenia z funduszu alimentacyjnego będzie przysługiwać, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę
w rodzinie nie przekroczy kwoty 800 zł.
Termin do rejestracji
Obowiązujące przepisy ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów w art. 5 ust. 2 pkt 1 wskazywały, że:
„W przypadku gdy dłużnik alimentacyjny nie może wywiązać się ze swoich zobowiązań z powodu braku zatrudnienia,
organ właściwy dłużnika zobowiązuje dłużnika alimentacyjnego do zarejestrowania się jako bezrobotny albo jako
poszukujący pracy w przypadku braku możliwości zarejestrowania się jako bezrobotny”. W przepisie tym brakowało
wyraźnego wskazania, że organ orzekający o zobowiązaniu ma kompetencje do zakreślenia dłużnikowi
alimentacyjnemu terminu do wykonania zobowiązania (a bez zakreślenia terminu na wykonanie zobowiązania
byłby to przepis martwy). W związku z tym mogła w praktyce pojawić się wątpliwość, czy organ może wskazać taki
termin oraz jak może określić jego ramy. W orzecznictwie była akceptowana możliwość wyznaczania tego terminu
i był akceptowany termin siedmiodniowy do wykonania zobowiązania (por. np. wyrok WSA we Wrocławiu z 6.3.2014
r., IV SA/Wr 639/13). Taki termin nie zawsze mógł być adekwatny do sytuacji dłużnika alimentacyjnego, w związku
z czym ustawodawca zdecydował, że termin na wykonanie zobowiązania ma wyznaczyć właściwy w sprawie organ,
dostosowując go do sytuacji danego dłużnika alimentacyjnego i termin ten nie powinien być dłuższy niż 30 dni. Nie
wskazano minimalnej długości tego terminu, niemniej racjonalnym wydaje się, aby minimalnie był to dotychczas
wyznaczany termin siedmiodniowy.
Ustawodawca doprecyzował także, że odmowa zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny
albo poszukujący pracy właśnie w wyznaczonym przez organ właściwy dłużnika terminie jest przesłanką wszczęcia
postępowania dotyczące uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych.
Nowe kryterium dochodowe
W ramach zmiany ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów modyfikacji uległo także kryterium
dochodowe i ustawodawca wskazał, że świadczenia z funduszu alimentacyjnego będzie przysługiwać, jeżeli dochód
rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekroczy kwoty 800 zł (w miejsce 725 zł). Kwota ta nie była
aktualizowana od bardzo długiego czasu, gdyż obowiązuje od 1.10.2008 r., a zatem jej wzrost o około 10% jest jak
najbardziej pożądany (por. Druk sejmowy nr 2987). Co ciekawe ustawodawca wskazał, że przepis ten wchodzi
w życie dopiero 1.7.2019 r., ale ma zastosowanie po raz pierwszy przy ustalaniu prawa do świadczeń
z funduszu alimentacyjnego na okres świadczeniowy rozpoczynający się od 1.10.2019 r. (art. 11 i art. 12 pkt 3
ustawy z 6.12.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy skuteczności egzekucji świadczeń
alimentacyjnych).
Skoro ustawodawca wskazuje datę, od której można stosować przepis, odroczenie daty jego wejścia w życie
w stosunku do innych wprowadzonych przepisów wydaje się być zabiegiem niepotrzebnym (większość przepisów
ustawy wchodzi w życie 14 dni od jej ogłoszenia - 11.1.2019 r., gdyż ustawę ogłoszono w Dzienniku Ustaw
27.12.2018 r.).

Nowe przepisy wprowadzają zmiany w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, mające poprawić egzekucję świadczeń alimentacyjnych. Ustalono m.in. kryterium dochodowe na 800 zł na osobę w rodzinie oraz obowiązek rejestracji dłużników w urzędzie pracy. Daty wejścia w życie nowych przepisów zostały precyzyjnie określone.