Możliwość skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko
Preferencyjne rozliczenie osoby samotnie wychowującej dziecko jest uzależnione nie tylko od stanu cywilnego, ale przede wszystkim od faktycznego samotnego wychowywania dziecka. Organ podatkowy uznał, że opieka naprzemienna nie spełnia warunków do preferencyjnego rozliczenia. Wnioskodawca wraz z matką dziecka współuczestniczą aktywnie w wychowaniu, co wyklucza samotne wychowywanie dziecka.
Tematyka: preferencyjne rozliczenie, samotne wychowywanie dziecka, opieka naprzemienna, interpretacja podatkowa, sąd administracyjny
Preferencyjne rozliczenie osoby samotnie wychowującej dziecko jest uzależnione nie tylko od stanu cywilnego, ale przede wszystkim od faktycznego samotnego wychowywania dziecka. Organ podatkowy uznał, że opieka naprzemienna nie spełnia warunków do preferencyjnego rozliczenia. Wnioskodawca wraz z matką dziecka współuczestniczą aktywnie w wychowaniu, co wyklucza samotne wychowywanie dziecka.
Preferencyjne rozliczenie osoby samotnie wychowującej uzależnione jest nie tylko od stanu cywilnego, ale przede wszystkim od faktycznego samotnego wychowywania dziecka- orzekł Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (Interpretacja indywidualna z 20.5.2020 r., 0113-KDWPT.4011.7.2020.1.PPK, LEGALIS). Opis stanu faktycznego W dniu 3.3.2020 r. wpłynął do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Dotyczył on rodzica wychowującego dziecko w trybie opieki naprzemiennej wraz z drugim rodzicem i zawierał pytanie, czy wnioskodawca może rozliczyć się jako rodzic samotnie wychowujący dziecko? Organ uznał, że jest to niedopuszczalne. Z uzasadnienia Odnosząc się do wychowywania małoletniego syna Wnioskodawcy, zauważyć należy, że Wnioskodawca w opisie stanu faktycznego wskazał, że sprawowanie opieki nad małoletnim dzieckiem odbywa się w sposób opieki naprzemiennej na podstawie spisanego pomiędzy matką dziecka a Wnioskodawcą „Porozumienia opiekuńczo- wychowawczego”. Obowiązki wychowawcze, Wnioskodawca i matka małoletniego syna realizują oddzielnie, każde z nich samodzielnie, w swoim wyznaczonym w porozumieniu czasie, bez współpracy, wsparcia oraz pomocy drugiego rodzica. Zatem, zarówno Wnioskodawca jako ojciec, jak i matka dziecka, aktywnie współuczestniczą w wychowaniu wspólnego dziecka, pomimo że nie zamieszkują ze sobą. W rezultacie, w przedmiotowej sprawie nie można przyjąć, że któregokolwiek z rodziców można uznać za osobę samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji, że któremukolwiek z rodziców przysługuje prawo do preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Preferencja ta uzależniona jest bowiem nie tylko od stanu cywilnego, ale przede wszystkim od faktycznego samotnego wychowywania dziecka. Wychowanie dziecka można bowiem określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu oraz systemu wartości, oraz postaw emocjonalnych. Natomiast w tym konkretnym przypadku fakt współdziałania Wnioskodawcy w wychowywaniu dziecka, poprzez naprzemienną opiekę, nie oznacza, że proces wychowawczy dziecka prowadzony jest tylko i wyłącznie przez Wnioskodawcę. Nie sposób bowiem uznać, że w przedstawionym przez Wnioskodawcę stanie faktycznym – w tak zorganizowanym trybie naprzemiennego wykonywania władzy rodzicielskiej – zachodzą dwa odrębne procesy wychowania, tj. osobny samotny proces przeprowadza ojciec „w swoim czasie”, gdy dziecko u niego zamieszkuje, a zupełnie inny proces wychowywania zachodzi podczas, gdy dziecko przebywa ze swoją matką. Wychowania dziecka nie da się „podzielić”, bowiem jest to ciągły i długotrwały rozwój, na który w tym przypadku składa się wspólna praca obojga rodziców. Wskazać również należy, że podczas sprawowania opieki przez rodziców stanu wolnego (podobnie jak rodziców pozostających w związku małżeńskim) zawsze, w którymś momencie tygodnia, miesiąca, czy roku, jeden z rodziców pozostaje sam na sam z dzieckiem- nie oznacza to jednak, że rodzice ci samotnie wychowują dziecko. Zatem, Wnioskodawca (ojciec dziecka), nie może zostać uznany za osobę samotnie wychowującą dziecko. Dla zastosowania preferencyjnego rozliczenia istotny jest bowiem warunek, że w trakcie roku podatkowego rzeczywiście samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, wychowuje się dziecko, który wobec sytuacji przedstawionej we wniosku nie został spełniony. Preferencja ta uzależniona jest bowiem nie tylko od stanu cywilnego, ale przede wszystkim od faktycznego samotnego wychowywania dziecka. W konsekwencji, Wnioskodawcy nie przysługuje prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia, o którym mowa w tym przepisie jako osoby samotnie wychowującej dziecko. Biorąc pod uwagę opis stanu faktycznego i wskazanie w nim przez Wnioskodawcę, że sprawowanie opieki nad małoletnim dzieckiem odbywa się w systemie opieki naprzemiennej, wobec czego bezsprzecznym pozostaje fakt, że część danego roku małoletni syn przebywa pod opieką matki i to ona wówczas go wychowuje, stwierdzić należy, że Wnioskodawca w roku podatkowym nie wychowuje syna samotnie, tzn. bez udziału drugiego z rodziców. Okoliczność, że dwie osoby wychowują to samo dziecko wyklucza możliwość uznania, że którakolwiek z tych osób wychowuje dziecko samotnie. W przedstawionym we wniosku stanie faktycznym dziecko jest wychowywane przez oboje rodziców. (…) Zatem, wykładnia celowościowa, po wprowadzeniu zmian od 2011 r., jednoznacznie prowadzi do konstatacji, że preferencyjne rozliczenie osoby samotnie wychowującej uzależnione jest nie tylko od stanu cywilnego, ale przede wszystkim od faktycznego samotnego wychowywania dziecka. Biorąc pod uwagę powyższe oraz opisany we wniosku stan faktyczny stwierdzić należy, że dwie osoby, tj. Wnioskodawca i Jego była żona – wychowują to samo dziecko (małoletniego syna), co wyklucza możliwość uznania, że którakolwiek z tych osób wychowuje dziecko samotnie. Prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje bowiem wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione, a wyłącznie tym, które samotnie wychowują te dzieci. Wnioskodawca nie spełnia zatem warunków określonych w przepisach prawa i nie przysługuje mu prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoby samotnie wychowującej dziecko (małoletniego syna). Komentarz W analizowanej interpretacji organ podatkowy przyjął pogląd, że wnioskodawca nie jest uprawniony do preferencyjnego rozliczania się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Warto jednak zwrócić uwagę, że kwestia ta nie jest jednolicie pojmowana w orzecznictwie sądów administracyjnych. Przykładowo w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 12.9.2017 r., III SA/Wa 2835/16, wskazano, że skoro samotnie wychowującą dziecko jest osoba, która w oznaczonym czasie sama zajmuje się dzieckiem i faktycznie wychowuje dziecko bez udziału drugiego z rodziców, to w sytuacji, gdy oboje rodzice sprawują opiekę nad dziećmi oddzielnie, w innym miejscu, każde w „swojej połowie" czasu w danym roku podatkowym – a więc „nie wspólnie", to prawo do skorzystania z preferencyjnego opodatkowania wynikającego z art. 6 ust. 4 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.: Dz.U. z 2019 r., poz. 1387 ze zm., dalej jako PDoFizU) może mieć każdy z rodziców. Zdaniem Sądu nie można było też pominąć wykładni celowościowej i systemowej przy interpretacji przepisu dotyczącego ulgi podatkowej ustanowionej przez art. 6 ust. 4 PDoFizU. Celem wprowadzenia ulgi było umożliwienie preferencyjnego rozliczenia podatkowego dla tych osób, które w roku podatkowym doświadczyły samotnej, samodzielnej pieczy nad dzieckiem i jego wychowywania. Cel ten wpisuje się w idee polityki prorodzinnej Państwa, która na gruncie prawa podatkowego realizowana jest na wiele sposobów (m.in. odliczenia od podatku dochodowego od osób fizycznych, zwolnienia podatkowe w podatku od spadków i darowizn). Wykładnię tę potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20.2.2020 r., II FSK 752/18, wskazując, że „samotne wychowywanie dziecka nie musi mieć miejsca przez cały rok podatkowy. Nie ma takiego wymogu w przepisach. Wystarczające jest, aby taki stan zaistniał w roku podatkowym. Jeśli ojciec dzieli z matką czas opieki i wychowywania dziecka, a zadania te realizują oni niezależnie od siebie i samodzielnie, bez pomocy drugiego rodzica, to każdy z nich ma prawo do ulgi.” Interpretacja indywidualna z 20.5.2020 r., 0113-KDWPT.4011.7.2020.1.PPK, LEGALIS
W analizowanej interpretacji organ podatkowy stwierdził, że wnioskodawca nie może skorzystać z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Orzecznictwo sądów administracyjnych niejednoznacznie postrzega kwestię samotnego wychowywania dziecka. Ważne jest faktyczne, samodzielne wychowywanie dziecka bez udziału drugiego z rodziców.