Świadczenie z programu „dobry start" przysługuje temu z rodziców, który pierwszy złożył wniosek

Świadczenie z programu „dobry start" przysługuje temu z rodziców, który pierwszy złożył wniosek. W sytuacji równoczesnego sprawowania opieki nad dzieckiem przez oboje rodziców, sąd administracyjny ustalił, że decydującym czynnikiem jest kolejność złożenia wniosków. Artykuł analizuje przesłanki przyznania świadczenia oraz kwestię opieki nad dzieckiem w kontekście decyzji organów administracyjnych.

Tematyka: świadczenie, dobry start, program, rodzice, opieka, dziecko, wniosek, sąd administracyjny, decyzja, ustawa, rozporządzenie, rodzina, edukacja, szkoła, opłaty, wydatki, zamieszkanie, kieszonkowe, rozstrzygnięcie, kolejność, analiza, przesłanki, postępowanie, prawo, sąd

W sytuacji równoczesnego sprawowania opieki nad dzieckiem przez oboje rodziców (opiekunów prawnych
dziecka lub jego opiekunów faktycznych) świadczenie z programu „dobry start" na wyprawkę szkolną
wypłaca się temu, kto pierwszy złożył wniosek - przypomniał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
w wyroku z 21.5.2020 r. (VIII SA/Wa 102/20). Regulacje dotyczące świadczeń wychowawczych nie pozwalają
na ich wypłatę jednocześnie obojgu rodzicom.
Stan faktyczny
Zdaniem WSA w Warszawie stan faktyczny rozpoznawanej sprawy jest zasadniczo bezsporny. Z wnioskami
o przyznanie świadczenia „dobry start” na syna w realiach rozpoznawanej sprawy wystąpili oboje rodzice. Na
podstawie przeprowadzonych z nimi wywiadów środowiskowych organy obu instancji orzekające w sprawie
(Prezydent Miasta i Samorządowe Kolegium Odwoławcze) zgodnie przyjęły, że dziecko prowadzi wspólne
gospodarstwo domowe z matką i z nią zamieszkuje, co stanowiło podstawę do wniosku, że opiekę nad dzieckiem
sprawuje matka, zatem spełnia ona przewidziany w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z 30.5.2018 r.
w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu „Dobry start” (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1061,
dalej: DobStartR) warunek przyznania przedmiotowego świadczenia. Ta okoliczność stanowiła zaś podstawę
odmowy świadczenia ojcu - Skarżącemu. Jednocześnie organy nie zakwestionowały, że ojciec dziecka ponosi
wydatki na syna, w tym ponosi koszty jego utrzymania i czynnie uczestniczy w życiu syna, odwozi go do szkoły i na
zajęcia pozalekcyjne, śledzi postępy w nauce. Jednakże oceniły, że okoliczność ta pozostaje bez wpływu na to, że
opiekę nad synem sprawuje wyłącznie matka dziecka, a ponoszone przez ojca wydatki nie powodują, że opiekę taką
sprawuje również Skarżący. Z taką oceną - zdaniem Sądu - nie sposób się zgodzić.
Sprawowanie opieki nad dzieckiem przesłanką prawa do świadczenia „dobry start”
WSA w Warszawie podziela prezentowane w orzecznictwie sądów administracyjnych poglądy prawne, w świetle
których organ orzekający o przyznawaniu świadczenia „dobry start” nie pełni roli sądu rodzinnego ani nie rozstrzyga
konfliktu między rodzicami na tle sprawowania przez każdego z nich władzy rodzicielskiej. Wspólne zamieszkiwanie
obojga rodziców z dziećmi oraz przedstawianie przez każdego z rodziców dowodów na ponoszenie
wydatków na utrzymanie dzieci jest wystarczającym potwierdzeniem sprawowania opieki rodzicielskiej przez
oboje rodziców (wyrok WSA w Białymstoku z 10.3.2020 r., II SA/Bk 87/20,
).
Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy WSA w Warszawie podkreślił, że co prawda dziecko
zamieszkuje z matką (u ojca przebywa sporadycznie), jednak pozostała część tezy zawartej w ww. wyroku, zdaniem
Sądu pozostaje aktualna. Zauważyć bowiem należy, że Skarżący kontaktuje się ze szkołą, śledzi postępy syna
w nauce i obecność w szkole, łoży na jego utrzymanie. Opłaca rachunki mieszkaniowe, kupuje żywność, ubrania,
książki, wszelkie przedmioty, których syn potrzebuje. Daje synowi kieszonkowe, opłaca abonament telefoniczny
i wozi na dodatkowe zajęcia, dba o ubrania dziecka. Według oświadczenia Skarżącego - prowadzi wspólne
gospodarstwo domowe z synem.
Zdaniem Sądu w świetle tych ustaleń zgodzić należało się z organami w sprawie, że życie dziecka zasadniczo
koncentruje się w mieszkaniu, gdzie zamieszkuje jego matka. Jednakże zgodnie z zaprezentowanymi wyżej
poglądami, fakt ten nie świadczy o tym, że matka dziecka sprawuje wyłączną opiekę nad synem. Zdaniem Sądu
przyjąć bowiem należało, że opiekę nad dzieckiem sprawują obydwoje rodzice, tj. jak wywodzi w skardze Skarżący.
W takim zaś przypadku, stosowanie do treści § 30 ust. 4 DobStartR, jeżeli opieka nad dzieckiem sprawowana jest
równocześnie przez oboje rodziców, opiekunów prawnych dziecka lub opiekunów faktycznych dziecka,
świadczenie „dobry start” wypłaca się temu, kto pierwszy złoży wniosek.
Tymczasem w decyzjach organów obydwu instancji poza stwierdzeniem, że oboje rodziców złożyło wnioski
o przyznanie świadczenia zabrakło rozważań dotyczących takiej sytuacji, co zdaniem Sądu stanowi o naruszeniu
powołanych przepisów rozporządzenia. Tym bardziej, że jak wskazywały uprzednio przedmiotowe świadczenie
otrzymywał ojciec dziecka.
Świadczenie „dobry start” tylko dla jednego rodzica
Bez wywodów dotyczących tego, kto pierwszy złożył wniosek, w ocenie Sądu przedwczesne było przyjęcie, że
świadczenie z programu „dobry start” przysługuje matce dziecka. Sąd za chybioną uznaje ocenę, że ponoszenie
przez ojca dziecka wydatków, głównie związanych z jego utrzymaniem (w tym zakup podręczników do szkoły), na
tym etapie postępowania (małżonkowie są w trakcie rozwodu) nie stanowi o tym, że ojciec dziecka sprawuje opiekę

nad synem. Taka ocena jest błędna. Ojciec dziecka wykazał, że poprzez ponoszenie wydatków na syna i inne
wskazane wyżej czynności, o czym świadczy przeprowadzony wywiad środowiskowy, sprawuje opiekę nad synem.
A zatem, w celu przyznania świadczenia, wobec okoliczności, że z wnioskiem o jego przyznanie wystąpili oboje
rodzice analizy wymagało, który z rodziców złożył wniosek jako pierwszy.
W opisanych wyżej okolicznościach, zdaniem Sądu nie nasuwa bowiem zastrzeżeń uznanie, że świadczenie
z programu „dobry start” należało wypłacić temu z rodziców, który pierwszy złożył wniosek. Przepisy
DobStartR nie pozwalają bowiem na przyznanie prawa do świadczeń wychowawczych na dzieci jednocześnie
jednemu i drugiemu rodzicowi, a zbieg uprawnień obojga rodziców do świadczeń wychowawczych reguluje § 30
DobStartR. W stanie faktycznym sprawy ustalenie braku wyłączności opieki matki nad dzieckiem w okresie orzekania
o świadczeniu „dobry start” sprawiło, że organy orzekające w sprawie winny przyjąć, określoną w przepisach
rozporządzenia, zasadę pierwszeństwie rodzica w przyznaniu mu prawa do świadczenia, o czym decyduje
pierwszeństwo w złożeniu wniosku.
Ponadto WSA w Warszawie wskazał, że na przyznanie prawa do przedmiotowego świadczenia nie ma wpływu
okoliczność wyłącznego pokrywania wydatków związanych z rozpoczęciem nauki w szkole.
Rozstrzygnięcie WSA w Warszawie
Wobec powyższego WSA w Warszawie uznał, iż decyzje organów obu instancji naruszają przepisy zarówno prawa
materialnego, jak i procesowego i - na podstawie treści art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c oraz art. 135 ustawy z 30.8.2002 r.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2325) - wyeliminował ww.
rozstrzygnięcia z obrotu prawnego, tj. uchylił obie decyzje. Jednocześnie Sąd wskazał, że organy ponownie
rozpoznając sprawę powinny ponownie ocenić zgromadzony w sprawie materiał dowodowy ze szczególnym
uwzględnieniem okoliczności, że po pierwsze w sprawie oboje rodzice sprawują opiekę nad dzieckiem, a po drugie -
oboje wystąpili z wnioskami o przyznanie świadczenia „dobry start”. W ocenie Sądu, w decyzji należy w tej sytuacji
rozstrzygnąć o pierwszeństwie złożonych wniosków i na tej podstawie przyznać prawo do świadczenia jednemu
z rodziców.

Komentarz
W komentowanym rozstrzygnięciu WSA w Warszawie dokonał analizy przesłanek przyznania świadczenia „dobry
start” i wypowiedział się na temat zasad jego przysługiwania. Przedmiotowe świadczenie jest stosunkowo nowe
(zostało ustanowione w 2018 r.) i jest wypłacane w wysokości 300 zł raz w roku w związku z rozpoczęciem przez
dziecko roku szkolnego. Podmioty uprawnione do ubiegania się o ww. świadczenie zostały wskazane wprost w § 4
ust. 1 DobStartR i są nimi m.in. rodzice dziecka. Ustawodawca przewidział także stosowne rozwiązania na wypadek
zaistnienia zbiegu prawa rodziców do tego świadczenia i stwierdził, że w takiej sytuacji (zbieg prawa rodziców do.
ww. świadczenia) świadczenie wypłaca się temu z rodziców, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem.
Natomiast w przypadku gdy opieka nad dzieckiem sprawowana jest równocześnie przez oboje rodziców, z uwagi na
zasadę, zgodnie z którą świadczenie przyznawane jest wyłącznie jednemu z rodziców, decydujące znaczenie ma
kolejność złożenia wniosków, a świadczenie wypłaca się tej osobie, która pierwsza złożyła wniosek. Stąd organ
rozpoznający sprawę powinien każdorazowo ustalić dwie kwestie, tj.: podmiot faktycznie sprawujący opiekę nad
dzieckiem (1), zaś w przypadku ustalenia, że sprawują ją obydwoje rodzice - terminy złożonych wniosków
o przyznanie świadczenia „dobry start” (2). Dopiero poczynienie ustaleń faktycznych w ww. zakresie pozwala na
prawidłowe przyznanie prawo do świadczenia, co słusznie zostało podkreślone w analizowanym rozstrzygnięciu.
Podobne stanowisko prezentuje NSA w kontekście reguł wypłacania świadczenia wychowawczego w przypadku
zaistnienia zbiegu prawa rodziców (wyrok NSA z 22.1.2020 r., I OSK 3594/18,
).

wyrok WSA w Warszawie z 21.5.2020 r. VIII SA/Wa 102/20

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie uchyla decyzje organów administracyjnych i nakazuje ponowne rozpatrzenie sprawy. Sąd podkreśla konieczność uwzględnienia faktycznej opieki nad dzieckiem oraz kolejności złożenia wniosków o świadczenie „dobry start”. Decyzja organów powinna być zgodna z przepisami prawa materialnego i procesowego.