Zakres obowiązku alimentacyjnego
Zakres świadczeń alimentacyjnych jest podwójnie uzależniony – z jednej strony zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś strony od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Sprawa dotyczy zasądzenia alimentów na rzecz dzieci po separacji małżonków, gdzie Powódka argumentuje ograniczone możliwości zarobkowe ze względu na epidemię. Sąd podkreśla, że obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie jest ograniczony terminem, a jego trwanie zależy od zdolności dziecka do samodzielnego utrzymania. Na tej podstawie Sąd zasądził odpowiednie kwoty alimentów na rzecz dzieci, uwzględniające zarobkowe i majątkowe możliwości Pozwanego.
Tematyka: alimenty, zakres obowiązku alimentacyjnego, kwoty alimentów, zarobkowe możliwości, majątkowe możliwości, potrzeby uprawnionego, dzieci, separacja, Sąd Rejonowy, wyrok sądu
Zakres świadczeń alimentacyjnych jest podwójnie uzależniony – z jednej strony zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś strony od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Sprawa dotyczy zasądzenia alimentów na rzecz dzieci po separacji małżonków, gdzie Powódka argumentuje ograniczone możliwości zarobkowe ze względu na epidemię. Sąd podkreśla, że obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie jest ograniczony terminem, a jego trwanie zależy od zdolności dziecka do samodzielnego utrzymania. Na tej podstawie Sąd zasądził odpowiednie kwoty alimentów na rzecz dzieci, uwzględniające zarobkowe i majątkowe możliwości Pozwanego.
Zakres świadczeń alimentacyjnych jest podwójnie uzależniony – z jednej strony zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś strony od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Stan faktyczny sprawy W pozwie z 13.1.2021 r. K.S. (dalej: Powódka), działająca w imieniu małoletnich dzieci: N.S. (9 lat), A.S. (6 lat) i S.S (11 lat), wniosła o zasądzenie od K.S. (dalej: Pozwany) alimentów w kwotach po 1000 zł na rzecz N.S. i A.S. oraz 1250 zł na rzecz S.S. W uzasadnieniu podniosła, iż wraz z dziećmi wyprowadziła się ze wspólnego z Pozwanym miejsca zamieszkania do jej matki z uwagi na konflikt pomiędzy małżonkami. Jednocześnie wskazała, że ma 46 lat, jest muzykoterapeutą i z uwagi na ograniczenia epidemiologiczne od marca 2020 r. miała ograniczone możliwości zarobkowe. W utrzymaniu dzieci i w bieżącej opiece nad nimi pomaga jej matka. S.S. urodził się z niedotleniem, cierpi na nerwicę, nadwrażliwość, lękliwość, zespół kompulsywno-obsesyjny, jest leczony laryngologicznie z uwagi na niedosłuch. N.S. ma nerwicę, choruje na boreliozę, jest leczona kardiologicznie. A.S. ma boreliozę. Dzieci mają dysleksję. Dzieci korzystają zarówno z prywatnej opieki medycznej, jak i tej w ramach NFZ. Powódka i Pozwany są małżeństwem. Ze związku tego mają troje małoletnich dzieci. Nie toczy się pomiędzy nimi sprawa rozwodowa i nie pozostają w separacji. W odpowiedzi na pozew Pozwany zakwestionował wysokość rocznych kosztów utrzymania dzieci. Zawyżone, jego zdaniem, są potrzeby w zakresie wyżywienia, leczenia, odzieży, rozrywki i wyjazdów. Stan prawny Żądanie zgłoszone przez Powódkę znajduje oparcie w art. 133 KRO i art. 135 KRO. Zgodnie z art. 133 § 1 KRO oboje rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Na obojgu rodzicach spoczywa zatem z mocy prawa obowiązek spełniania świadczeń alimentacyjnych na dzieci, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie. Określenie zakresu obowiązku alimentacyjnego powinno być dokonane przy uwzględnieniu art. 135 § 1 KRO, z którego wynika, iż zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie. Wedle art. 96 KRO obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku „troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka” i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej. Nałożony na rodziców obowiązek alimentacyjny w stosunku do własnego dziecka podlega regulacji specjalnej i uprzywilejowanej. Czas trwania tego obowiązku nie jest ograniczony terminem i nie pozostaje też w zależności od osiągnięcia przez uprawnionego określonego stopnia wykształcenia. Jedyną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie obowiązku, jest to, czy dziecko może się utrzymać samodzielnie. Dziecko, które osiągnęło nie tylko pełnoletniość, ale zdobyło także wykształcenie umożliwiające podjęcie pracy zawodowej, pozwalającej na samodzielne utrzymanie, nie traci uprawnień do alimentów, jeżeli np. chce kontynuować naukę i zamiar ten znajduje usprawiedliwienie w dotychczas osiąganych wynikach w nauce. Należy podkreślić, że z biegiem lat, a zwłaszcza wskutek dorastania dziecka, zwiększają się jego potrzeby i tym samym osoby zobowiązane do alimentacji powinny zwiększyć swój wysiłek dla zaspokojenia tych potrzeb. Obowiązek alimentacyjny Pozwany nie kwestionował potrzeby alimentacji, tylko wysokość obowiązku alimentacyjnego. Wobec tego Sąd wskazał, że z akres świadczeń alimentacyjnych jest podwójnie uzależniony – z jednej strony zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej strony od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, przez które należy rozumieć te zarobki i dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. Przez „usprawiedliwione potrzeby” należy rozumieć bieżące potrzeby w zakresie utrzymania (tj. mieszkania, wyżywienia, ubrania, itd.) oraz w zakresie wychowania (tj. odpowiednie wykształcenie, rozwijanie zainteresowań i uzdolnień, itd.). Podkreślić trzeba, że niezdolne do samodzielnego utrzymania dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami. Oczywistym jest fakt, że dzieci nie są w stanie samodzielnie się utrzymać, nie mają majątku, z którego dochody wystarczyłyby na pokrycie ich kosztów utrzymania i wychowania. W tej sytuacji zobowiązanymi do zapewnienia im wychowania, środków utrzymania oraz wykształcenia są rodzice. Jak wskazano powyżej, alimenty są to bieżące środki na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb. Usprawiedliwione potrzeby dzieci zobowiązani są pokrywać oboje rodzice. Powódka wyartykułowała jednoznacznie, jakie są potrzeby dzieci i w sposób szczegółowy wyliczyła, jakie są, jej zdaniem, koszty ich utrzymania, wynoszące 6800 zł rocznie, tj. 566 zł miesięcznie w przypadku S.S., 6100 zł rocznie, tj. 508 zł miesięcznie w przypadku N.S. oraz 5900 zł rocznie, tj. 491 zł miesięcznie w przypadku A.S. Odnosząc się do kosztów utrzymania dzieci podkreślić należy, że w ich poczet zaliczone zostały takie wydatki jak: wycieczki, wyjazdy wakacyjne, kolonie, rozrywka w postaci wyjść do sali zabaw, wyjazdów do zoo, na basen, ponadto lekcje dodatkowe w postaci m.in. gry na gitarze, lekcje breakdance, które znacznie podwyższają koszty utrzymania dzieci, a które to wydatki powinny być uzgadniane między rodzicami w zakresie konieczności ich ponoszenia i również dostosowane do możliwości finansowych rodziców. Zdaniem Sądu ww. kwoty są wygórowane i w przypadku dzieci w takim wieku, z takimi potrzebami w zakresie opieki zdrowotnej, powinny wynosić średnio ok. 1200 zł miesięcznie w przypadku S.S. oraz ok. 1000 zł w przypadku sióstr N.S. i A.S. Dlatego też Sąd zasądził od Pozwanego na rzecz syna alimenty w kwocie 600 złotych i na rzecz córek – N. i A. w kwotach po 500 złotych. W ocenie Sądu alimenty należne na rzecz S.S. winny być wyższe o 100 zł od alimentów należnych na rzecz sióstr z uwagi na większe zapotrzebowanie w zakresie opieki zdrowotnej, wiek (uczeń V klasy szkoły podstawowej) i potrzeby, które są większe aniżeli A.S., będącej przedszkolakiem, a także N.S. Biorąc pod uwagę możliwości zarobkowe i majątkowe obojga rodziców, a także ich stopę życiową, zasądzenie kwoty 600 zł miesięcznie tytułem alimentów na rzecz syna i 500 zł na rzecz córek jest z jednej strony kwotą pozostającą w odpowiedniej relacji do możliwości zarobkowych Pozwanego, a z drugiej wystarczającą do zaspokojenia bieżących potrzeb dzieci. W ocenie Sądu przyznane kwoty alimentów nie przekraczają możliwości majątkowych i zarobkowych Pozwanego, który jest mężczyzną młodym, zdrowym, nie mającym żadnych przeciwwskazań do pracy zarobkowej i zatrudnionym jako informatyk. Niemniej jednak, w ocenie Sądu, Pozwany nie wykorzystuje możliwości zarobkowych, albowiem pracując w zawodzie informatyka, posiadając pewien staż pracy w tym zawodzie i doświadczenie, pracując na terenie W., gdzie zarobki są wyższe niż w mniejszych miastach, mógłby postarać się o zatrudnienie z większym wynagrodzeniem niż to które osiąga, tj. 2470 zł netto. Powódka pokrywa drugą część kosztów utrzymania dzieci i w 2020 r., przed pandemią, osiągała wysoki dochód – nawet 8000 zł miesięcznie. Niemniej jednak sytuacja ta zmieniła się w związku z ograniczeniami epidemiologicznymi. Obecnie nie świadczy pracy na rzecz tak wielu podmiotów jak wówczas. Powódka czyni natomiast codzienne osobiste starania o wychowanie dzieci, dba o ich zdrowie, edukację, zaspokaja ich potrzeby, czym również realizuje swój obowiązek rodzicielski. Alimenty zasądzono poczynając od 19.1.2021 r., czyli od dnia doręczenia odpisu pozwu Pozwanemu, uznając, iż wówczas został wezwany do niezwłocznego spełnienia świadczenia – płacenia podwyższonych alimentów. Powódka nie wskazała żadnych okoliczności uzasadniających podwyższenie alimentów z datą wsteczną. Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie, tj. co do żądania zasądzenia alimentów w kwocie 500 zł na rzecz N.S. i A.S. oraz 600 zł na rzecz S.S., a w pozostałej części oddalił powództwo. Komentarz Rozpatrując przedstawiony stan faktyczny Sąd Rejonowy w Łowiczu podjął próbę określenia zakresu obowiązku alimentacyjnego. W tym celu Sąd ten wskazał, że metodologia obliczania wysokości świadczenia alimentacyjnego bazuje na dwóch łącznych, współzależnych kryteriach, tj.: • „możliwościach zarobkowych i majątkowych zobowiązanego” i • „usprawiedliwionych potrzebach uprawnionego”, które są ustalane każdorazowo, w odniesieniu do okoliczności faktycznych konkretnej sprawy, w tym w szczególności sytuacji rodzinnej, bytowej i zdrowotnej, a następnie porównywane ze sobą, w toku postępowania sądowego. W tym kontekście należy mieć na uwadze, że górną granicą wysokości świadczeń alimentacyjnych są zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Innymi słowy, zaspokojenie nawet usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego nie zawsze jest możliwe, jest bowiem limitowane ww. możliwościami zobowiązanego. Taką też relację pomiędzy wskazanymi czynnikami zauważył i ocenił Sąd w rozpatrywanej sprawie. Wyrok SR w Łowiczu z 3.11.2021 r., III RC 2/21,
Sąd Rejonowy w Łowiczu, rozpatrując sprawę alimentacyjną, uwzględnił zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego oraz usprawiedliwione potrzeby uprawnionego. Wyrok Sądu z 3.11.2021 r. określił kwoty alimentów na rzecz dzieci, uwzględniając indywidualne okoliczności sprawy. Podjęta decyzja została uzasadniona metodologią obliczania alimentów, bazującą na możliwościach zarobkowych i majątkowych zobowiązanego oraz potrzebach uprawnionego.