Świadczenie wspierające - komu przysługuje?

Tematyka: świadczenie wspierające, osoby niepełnosprawne, renta socjalna, ustawa, opieka, świadczenie pielęgnacyjne, zmiany prawne, zasiłek opiekuńczy

Od 1.1.2024 r. do systemu prawnego wejdzie nowe świadczenie - świadczenie wspierające, kierowanego
bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością oraz dojdzie do częściowej modyfikacji warunków
przyznawania opiekunom osób z niepełnosprawnością świadczenia pielęgnacyjnego.
Etap legislacyjny
Ustawa z 7.7.2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1429) wejdzie w życie co do zasady 1.1.2024
r., z zastrzeżeniem wyjątków w niej przewidzianych (art. 71 ŚwiadczWspierU).
Świadczenie wspierające
Jak wskazuje ustawodawca w uzasadnieniu ŚwiadczWspierU (dostępnym na stronie Sejmu RP, druk 3130), celem
świadczenia wspierającego jest udzielenie osobom niepełnosprawnym mającym potrzebę wsparcia, pomocy służącej
częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób. Ustawa
określa warunki nabywania prawa do świadczenia wspierającego oraz zasady przyznawania i wypłacania tego
świadczenia. Świadczenie wspierające będzie świadczeniem kierowanym bezpośrednio do osoby
z niepełnosprawnością. Uprawnionymi do świadczenia wspierającego będą osoby w wieku od ukończenia 18. roku
życia, posiadające decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie
od 70 do 100 punktów w skali, o której mowa w ustawie z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 100). Świadczenie wspierające będzie przysługiwało
miesięcznie w wysokości zależnej od ustawowej wysokości renty socjalnej, tj. od 220% do 40% renty socjalnej,
w zależności od liczby przyznanych w decyzji punktów w skali potrzeby wsparcia. Kwota otrzymywanego
świadczenia wspierającego będzie więc powiązana z wysokością renty socjalnej, której aktualna wysokość
w 2023 r., po corocznej waloryzacji, wynosi 1588,44 zł miesięcznie brutto.
Ustawodawca wskazał także sytuacje, w których przedmiotowe świadczenie nie będzie przysługiwało, wśród których
wymienić należy:
• umieszczenie osoby uprawnionej do świadczenia wspierającego w domu pomocy społecznej, w rodzinnym domu
pomocy, zakładzie opiekuńczo–leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej
całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, zakładzie
karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
• uzyskanie przez osobę uprawnioną do świadczenia wspierającego za granicą prawa do świadczenia o podobnym
charakterze (chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym będą stanowić inaczej);
• uprawnienie innej osoby za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką nad osobą
uprawnioną do świadczenia wspierającego (chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym będą
stanowić inaczej).
Świadczenie wspierające będzie wprowadzane w trzech etapach. W 2024 r. – świadczenie to będzie dostępne dla
osób niepełnosprawnych z najwyższym ustalonym poziomem potrzeb wsparcia (ok. 50 tys. osób). W 2025 r. –
świadczenie to będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami ze średnim poziomem potrzeb wsparcia
i obejmie kolejne 150 tys. osób. Natomiast od 1.1.2026 r. – także dla osób z niepełnosprawnościami z najniższym
poziomem potrzeb wsparcia i obejmie ok. 300 tys. osób.
Ustawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie kryterium dochodowego i zwolnił przedmiotowe świadczenie
z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Ponadto ustawa określa: zasady składania wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego, podwyższania
kwoty świadczenia wspierającego w związku z podwyższeniem ustawowej wysokości renty socjalnej, dokonywania
zmiany lub uchylenia prawa do świadczenia wspierającego, a także zmiany jego wysokości, wypłacania świadczenia
wspierającego, postępowania w przypadku pobrania świadczenia wspierającego nienależnie oraz finansowania
świadczenia wspierającego z budżetu państwa.
Świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach
Ustawa wprowadza zmiany m.in. w ustawie z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 390;
dalej: ŚwRodzU), która reguluje w sposób kompleksowy kwestie związane ze świadczeniem pielęgnacyjnym.

Świadczenie pielęgnacyjne od 1.1.2023 r. przysługuje w wysokości 2458 zł miesięcznie i jest niezależne od
osiąganego dochodu.
Zasady przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego ulegną modyfikacji. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami
świadczenie pielęgnacyjne będzie przysługiwało matce albo ojcu, innym osobom, na których zgodnie z przepisami
ustawy z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1359) ciąży obowiązek alimentacyjny,
a także małżonkom, opiekunowi faktycznemu dziecka, rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom
dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-
terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego, jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku
do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem
o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby
w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na
co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Zasadnicze zmiany sprowadzają się do:
• wyeliminowania obowiązującego aktualnie warunku rezygnacji albo niepodejmowania zatrudnienia w celu
sprawowania opieki nad osobą z niepełnosprawnością;
• wyeliminowania obowiązującego aktualnie warunku powstania niepełnosprawności nie później niż do ukończenia
18. roku życia, albo w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia;
• wprowadzenia regulacji podwyższającej wysokość świadczenia pielęgnacyjnego o 100% na drugą i każdą kolejną
osobę, nad którą sprawowana jest opieka.
Ponadto ustawodawca zdecydował się na uchylenie art. 16a ŚwRodzU, określającego aktualnie zasady
przyznawania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Świadczenie to przysługuje aktualnie w wysokości 620 zł i jest
zależne od spełnienia kryterium dochodowego, które wynosi 764 zł miesięcznie w przeliczeniu na osobę w rodzinie
osoby sprawującej opiekę i osoby wymagającej opieki.
Celem ww. zmian jest więc umożliwienie podejmowania aktywności zawodowej przez opiekunów osób
niepełnosprawnych uprawnionych do otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego
oraz zasiłku dla opiekuna. Jednak wysokość osiągniętych przez ww. podmiot dochodów z zatrudnienia lub innej
pracy zarobkowej w danym roku kalendarzowym nie będzie mogła przekroczyć poziomu sześciokrotności
minimalnego wynagrodzenia za pracę, które od 1.7.2023 r. wynosi 3 600 zł.

Świadczenie wspierające będzie wprowadzane etapami, obejmując kolejne grupy osób niepełnosprawnych w latach 2024-2026. Ustawa określa również zasady przyznawania, wypłacania i zmiany świadczenia wspierającego. Dodatkowo, wprowadza modyfikacje w przyznawaniu świadczenia pielęgnacyjnego, eliminując niektóre dotychczasowe warunki.