Świadczenie Aktywni rodzice w pracy jeszcze w 2024 r.

Od 1.10.2024 r. rodzice będą mogli ubiegać się w ZUS o przyznanie prawa do nowego świadczenia „Aktywni rodzice w pracy” w wysokości 1500 zł miesięcznie na jedno dziecko, a w przypadku dzieci niepełnosprawnych - 1900 zł. Publikacja omawia etap legislacyjny oraz wprowadzone świadczenia związane z ułatwieniem pogodzenia życia rodzinnego z zawodowym, w tym szczegółowo opisuje świadczenie Aktywni rodzice w pracy.

Tematyka: Świadczenie Aktywni rodzice w pracy, ZUS, rodzice, świadczenia rodzinne, ułatwienia dla rodziców, praca i rodzicielstwo, wniosek o świadczenie, elektroniczna forma składania wniosków

Od 1.10.2024 r. rodzice będę mogli ubiegać się w ZUS o przyznanie prawa do nowego świadczenia „Aktywni
rodzice w pracy” w wysokości 1500 zł miesięcznie na jedno dziecko, a w przypadku dzieci
niepełnosprawnych - 1900 zł, mającego na celu aktywizację zawodową i ułatwienie pogodzenia życia
rodzinnego z życiem zawodowym.
Etap legislacyjny
7.6.2024 r. Prezydent RP podpisał ustawę z 15.5.2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz
w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic” (t.j Dz.U. z 2024 r. poz. 858; dalej: AktywnyRodzicU), która wejdzie
w życie 1.10.2024 r. W praktyce oznacza to, że od 1.10.2024 r. będzie można wnioskować o przyznanie prawa
do jednego z przewidzianych w AktywnyRodzicU świadczeń.
Wprowadzone świadczenia
AktywnyRodzicU wprowadza trzy nowe świadczenia, których celem jest ułatwienie rodzicom (i innym osobom
wypełniającym funkcje rodzicielskie) pogodzenia zadań związanych z rodzicielstwem z aktywizacją zawodową (art. 2
AktywnyRodzicU), a mianowicie:
• Aktywni rodzice w pracy;
• Aktywnie w żłobku;
• Aktywnie w domu.
AktywnyRodzicU określa: (I) warunki nabywania prawa do przedmiotowych świadczeń, (II) zasady ich przyznawania
oraz (III) zasady ich wypłacania.
Jak wskazano w uzasadnieniu do AktywnyRodzicU dostępnym na stronie internetowej Sejmu RP (druk sejmowy nr
319), obecnie rodzice, najczęściej matki, po urodzeniu dziecka muszą wybierać między życiem rodzinnym
a zawodowym. W przypadku kobiet widoczne jest powiązanie aktywności zawodowej z liczbą posiadanych dzieci
oraz wiekiem najmłodszego (lub jedynego) dziecka. Z tych też względów zdecydowano się na wprowadzenie
rozwiązań o charakterze aktywizującym, w tym m.in.: świadczenia Aktywni rodzice w pracy.
Aktywni rodzice w pracy
Aktywni rodzice w pracy to świadczenie, które przysługuje zarówno obywatelom polskim, jak i cudzoziemcom (art. 8
ust. 1 pkt 1 i 2 AktywnyRodzicU).
Przysługuje ono rodzicom (matce albo ojcu), opiekunowi faktycznemu albo osobie pełniącej funkcję rodziny
zastępczej albo osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka (art. 9 ust. 1 pkt 1-3 AktywnyRodzicU). W tym kontekście
warto podkreślić, że ustawodawca określił warunki przyznawania tego świadczenia w poszczególnych przypadkach,
takich jak: gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców
rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, sprawowaną w porównywalnych i powtarzających
się okresach. Zgodnie z art. 11 ust. 3 AktywnyRodzicU w ww. sytuacjach, kwotę świadczenia Aktywni rodzice
w pracy ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego świadczenia.
Świadczenie to jest kierowane wyłącznie do osób aktywnych zawodowo, a pojęcie to zostało zdefiniowane ustawowo
(art. 10 AktywnyRodzicU). Jednocześnie jest ono niezależne od wysokości osiąganych zarobków.
W AktywnyRodzicU nie wprowadzono bowiem kryterium dochodowego.
Świadczenie Aktywni rodzice w pracy przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12.
miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc
życia (art. 11 ust. 1 AktywnyRodzicU). Innymi słowy, przedmiotowe świadczenie przysługuje co do zasady
przez okres 24 miesięcy.
Przysługuje ono w wysokości 1500 zł miesięcznie na dziecko. Jednocześnie ustawodawca zdecydował się na
wprowadzenie preferencyjnych warunków dla dzieci legitymujących się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze
wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną
możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka
w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. W takiej sytuacji świadczenie przysługuje w wysokości 1900 zł
miesięcznie (art. 11 ust. 2 AktywnyRodzicU).

Przedmiotowe świadczenie nie przysługuje, jeżeli:
• osoba ubiegająca się o nie albo osoba pobierająca je została pozbawiona władzy rodzicielskiej;
• na to samo dziecko, za dany miesiąc: a) zostało przyznane świadczenie „aktywnie w żłobku”, b) zostało przyznane
świadczenie „aktywnie w domu”. W AktywnyRodzicU przyjęto bowiem zasadę, zgodnie z którą wybór jednego
z trzech powyższych świadczeń jest zależny od decyzji rodzica przy zastrzeżeniu, że na to samo dziecko, za dany
miesiąc, może być wypłacone tylko jedno ze świadczeń (art. 4 AktywnyRodzicU);
• członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia (art. 12
AktywnyRodzicU).
Prawo do świadczenia „Aktywni rodzice w pracy”
Ustalenie prawa do przedmiotowego świadczenia oraz jego wypłata następują na wniosek osoby uprawnionej (art. 27
ust. 1 AktywnyRodzicU), składany do ZUS (art. 27 ust. 2 AktywnyRodzicU). Obligatoryjne elementy ww. wniosku
i ustawowo wymagane załączniki zostały wskazane w art. 28 AktywnyRodzicU. W przypadku złożenia nieprawidłowo
wypełnionego wniosku ZUS wezwie wnioskodawcę do poprawienia lub uzupełnienia wniosku w terminie 14 dni od
dnia otrzymania wezwania. Niezastosowanie się do wezwania skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia
(art. 45 ust. 1 AktywnyRodzicU). Należy mieć na uwadze, że wniosek o ustalenie prawa do ww. świadczenia
i załączniki do tego wniosku są składane wyłącznie w postaci elektronicznej za pomocą:
• profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS;
• systemu teleinformatycznego banków;
• systemu teleinformatycznego utworzonego przez ministra właściwego do spraw rodziny;
• innego systemu teleinformatycznego wskazanego w Biuletynie Informacji Publicznej (art. 33 ust. 1
AktywnyRodzicU).
Tym samym ZUS nie będzie prowadził obsługi wniosków w tradycyjnej, papierowej formie.
Przyznanie przedmiotowego świadczenia nie będzie następowało w trybie decyzji administracyjnej (art. 35 ust. 1
AktywnyRodzicU), a poprzez udostępnienie informacji o przyznaniu świadczenia na profilu informacyjnym
wnioskodawcy utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS (art. 35 ust. 2
AktywnyRodzicU). Jedynie w przypadku odmowy przyznania tego świadczenia, uchylenia lub zmiany prawa do niego
oraz nienależnie pobranego świadczenia ZUS wyda decyzję (art. 35 ust. 4 AktywnyRodzicU).
Warto także podkreślić, że świadczenie Aktywni rodzice w pracy będzie przekazywane na rachunek płatniczy
wnioskodawcy (art. 42 ust. 4 AktywnyRodzicU). ZUS nie będzie wypłacał ww. świadczenia w gotówce.
W AktywnyRodzicU wskazano także, że prawo do ww. świadczenia będzie ustalane począwszy od miesiąca,
w którym wpłynął wniosek (art. 47 ust. 1 AktywnyRodzicU). Jeśli natomiast chodzi o czas procedowania ZUS, to
ustawodawca zastrzegł, iż ustalenie prawa do tego świadczenia nastąpi w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia
wniosku wraz z dokumentami (art. 48 ust. 1 AktywnyRodzicU). Odnosząc się z kolei do czasu wypłat pierwszych
świadczeń, to - stosownie do informacji opublikowanej na stronie internetowej Ministerstwa Pracy, Rodziny i Polityki
Społecznej - nastąpi ona jeszcze w czwartym kwartale 2024 r.

Świadczenie Aktywni rodzice w pracy przysługuje rodzicom aktywnym zawodowo od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12 miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończyło 36 miesiąc życia. Wnioski o świadczenie składane są wyłącznie w formie elektronicznej. Procedowanie wniosku ma trwać maksymalnie 2 miesiące.