Aktywnie w domu 2024

Aktywnie w domu to nowe świadczenie wprowadzone zgodnie z ustawą z 15.5.2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka. Świadczenie zastępuje dotychczasowy rodzinny kapitał opiekuńczy i ma na celu ułatwienie pogodzenia obowiązków rodzicielskich z aktywnością zawodową. Przysługuje ono rodzicom dzieci w wieku od 12 do 36 miesięcy, niezależnie od kryterium dochodowego, w wysokości 500 zł miesięcznie na dziecko.

Tematyka: Aktywnie w domu, świadczenie, rodzice, dziecko, wsparcie finansowe, ZUS, wniosek, elektroniczny, matka, ojciec, opiekun faktyczny, wypłata, rachunek bankowy

Aktywnie w domu - to nazwa nowego świadczenia, przysługującego od 1.10.2024 r., w wysokości 500 zł
miesięcznie na dziecko, tym rodzicom, którzy nie będą uprawnieni lub nie zdecydują na się świadczenie
Aktywni rodzice w pracy lub Aktywnie w żłobku. Aktywnie w domu zastąpi dotychczas funkcjonujący
rodzinny kapitał opiekuńczy.
Etap legislacyjny
Ustawa z 15.5.2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny
rodzic” (Dz.U. z 2024 r. poz. 858; dalej: AktywnyRodzicU) wprowadza świadczenie Aktywnie w domu, będące jednym
z trzech nowych świadczeń, mających na celu ułatwienie rodzicom (i innym osobom wypełniającym funkcje
rodzicielskie) pogodzenia zadań związanych z rodzicielstwem z aktywizacją zawodową (art. 2 AktywnyRodzicU). Do
programu Aktywny rodzic będą należały świadczenia: Aktywni rodzice w prace, Aktywnie w żłobku i Aktywnie
w domu. AktywnyRodzicU wejdzie w życie 1.10.2024 r. (art. 88 AktywnyRodzicU). W praktyce oznacza to, że od
1.10.2024 r. będzie można ubiegać się (wnioskować) o przyznanie prawa do jednego z przedmiotowych
świadczeń.
Aktywnie w domu
Świadczenie Aktywnie w domu zastąpi dotychczas funkcjonujący rodzinny kapitał opiekuńczy, przewidziany
w ustawie z 17.11.2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 883; dalej: RodzKapOpiekU).
Nowe wsparcie finansowe skierowane jest do tych rodziców dzieci, którzy nie będą uprawnieni lub nie zdecydują się
na świadczenie Aktywni rodzice w pracy lub Aktywnie w żłobku. W praktyce będą to więc ci rodzice, którzy pozostaną
nieaktywni zawodowo lub ich dziecko nie będzie uczęszczało do żłobka czy klubu dziecięcego i nie będzie
pozostawało pod opieką dziennego opiekuna lub niani.
Aktywnie w domu - uprawnieni
Aktywnie w domu przysługuje zarówno obywatelom polskim, jak i cudzoziemcom (art. 18 AktywnyRodzicU).
Przedmiotowe świadczenie przysługuje matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na
utrzymaniu matki albo ojca, albo opiekunowi faktycznemu dziecka (art. 19 ust. 1 AktywnyRodzicU). Przysługuje ono
od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca
poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc życia (art. 19 ust. 2 AktywnyRodzicU). Innymi
słowy, ww. świadczenie przysługuje przez okres maksymalnie 24 miesięcy. Aktywnie w domu przysługuje
w wysokości 500 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie (art. 20 ust. 1 AktywnyRodzicU) i jest niezależne od
kryterium dochodowego. Ustawodawca zdecydował się na uregulowanie konkretnych sytuacji faktycznych, takich jak
opieka naprzemienna obydwojga rodziców: rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu,
sprawowana w porównywalnych i powtarzających się okresach. Wówczas kwotę świadczenia ustala się każdemu
z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego świadczenia (art. 20 ust. 2 AktywnyRodzicU).
Świadczenie nie przysługuje, jeżeli:
• dziecko zostanie umieszczone w pieczy zastępczej;
• rodzic dziecka zostanie pozbawiony władzy rodzicielskiej;
• na to samo dziecko, za dany miesiąc zostanie przyznane świadczenie: „aktywni rodzice w pracy” lub „aktywnie
w żłobku”. Zgodnie z zasadą ustanowioną w art. 4 AktywnyRodzicU, na to samo dziecko, za dany miesiąc,
przysługuje tylko jedno ze świadczeń Aktywny rodzic. Wybór w tym zakresie pozostawiono w gestii samego rodzica;
• członkowi rodziny będzie przysługiwało za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze.
Forma wsparcia
Jeśli natomiast chodzi o formę przedmiotowego wsparcia, to co do zasady przysługuje ono w formie pieniężnej
i jest przekazywane na rachunek bankowy osoby uprawnionej. Ustawodawca przewidział jednak wyjątek,
zgodnie z którym w sytuacji, gdy matka albo ojciec dziecka marnotrawi wypłacane im świadczenie albo wydatkuje je
niezgodnie z celem, możliwe jest przekazywanie należnego świadczenia w całości lub w części, odpowiednio przez
kierownika ośrodka pomocy społecznej albo dyrektora centrum usług społecznych, w formie rzeczowej lub
w formie opłacania usług (art. 22 AktywnyRodzicU). Powyższe może stwierdzić odpowiednio kierownik ośrodka
pomocy społecznej albo dyrektor centrum usług społecznych, w wyniku rodzinnego wywiadu środowiskowego (art. 42
ust. 3 AktywnyRodzicU). O zaistniałej sytuacji ww. podmioty informują ZUS. W takim przypadku, ZUS przekazuje

należne osobie uprawnionej świadczenie Aktywnie w domu na rachunek płatniczy lub na instrument płatniczy (w
rozumieniu ustawy z 19.8.2011 r. o usługach płatniczych) odpowiednio ośrodka pomocy społecznej albo centrum
usług społecznych w celu wypłaty tego świadczenia w ww. sposób. ZUS informuje o powyższym osobę uprawnioną.
Wniosek
Ustalenie prawa do przedmiotowego świadczenia oraz ich wypłata następują na wniosek odpowiednio matki, ojca
albo opiekuna faktycznego dziecka (art. 27 ust. 1 pkt 3 AktywnyRodzicU). Wniosek składa się do ZUS (art. 27 ust. 2
AktywnyRodzicU), wyłącznie w postaci elektronicznej (art. 33 ust. 1 AktywnyRodzicU). Wniosek składa się za
pomocą:
• profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS;
• systemu teleinformatycznego banków krajowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych
świadczących usługi drogą elektroniczną;
• systemu teleinformatycznego utworzonego przez ministra właściwego do spraw rodziny;
• systemu teleinformatycznego wskazanego w Biuletynie Informacji Publicznej.
Obligatoryjne elementy wniosku i załączniki do niego zostały wskazane w art. 30 AktywnyRodzicU. W przypadku
złożenia nieprawidłowo wypełnionego wniosku ZUS wzywa wnioskodawcę do poprawienia lub uzupełnienia wniosku
w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Niezastosowanie się do wezwania skutkuje pozostawieniem wniosku
bez rozpatrzenia (art. 45 ust. 1 AktywnyRodzicU). Z kolei w przypadku gdy wnioskodawca złoży wniosek o ustalenie
prawa do świadczenia bez wymaganych dokumentów, w tym oświadczeń, ZUS przyjmuje wniosek i wyznacza termin
nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 30 dni na uzupełnienie brakujących dokumentów. Niezastosowanie się do
wezwania skutkuje pozostawieniem wniosku o ustalenie prawa do świadczenia bez rozpatrzenia (art. 45 ust. 2
AktywnyRodzicU).
Przyznanie przez ZUS prawa do przedmiotowego świadczenia nie wymaga wydania decyzji administracyjnej (art. 35
ust. 1 AktywnyRodzicU), wystarczające jest udostępnienie osobie ubiegającej się o to świadczenie informacji o jego
przyznaniu na jej profilu informacyjnym utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS (art.
35 ust. 2 AktywnyRodzicU). Wydanie decyzji jest natomiast konieczne w sytuacjach: odmowy przyznania
świadczenia, uchylenia lub zmiany prawa do świadczenia oraz nienależnie pobranego świadczenia (art. 35 ust. 4
AktywnyRodzicU).
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy
Z dniem wejścia w życie AktywnyRodzicU, co nastąpi 1.10.2024 r., RodzKapOpiekU straci moc (art. 87
AktywnyRodzicU). Z tym jednak zastrzeżeniem, że rodzice zachowują prawo do wcześniej przyznanego rodzinnego
kapitału opiekuńczego na zasadach określonych w art. 75 ust. 7 i nast. AktywnyRodzicU.

Wniosek o Aktywnie w domu można złożyć elektronicznie do ZUS. Świadczenie przysługuje matce, ojcu lub opiekunowi faktycznemu dziecka, a jego wypłata następuje na rachunek bankowy osoby uprawnionej. Ustalenie prawa do świadczenia nie wymaga wydania decyzji administracyjnej, ale konieczne jest złożenie poprawnie wypełnionego wniosku.