Zasady realizacji programu postępowania naprawczego

Ustawa z 14.12.2018 r. wprowadza istotne zmiany dotyczące programu postępowania naprawczego jednostek samorządu terytorialnego. Zmiany obejmują m.in. wyłączenie pożyczki z budżetu państwa z ograniczenia dotyczącego zaciągania nowych zobowiązań oraz zakaz wydatkowania środków z funduszu sołeckiego. Precyzują także kwestie dotyczące wynagrodzeń i diet. Sankcje grożą w przypadku nieopracowania programu naprawczego.

Tematyka: program postępowania naprawczego, ustawa, zmiany, finanse publiczne, jednostki samorządu terytorialnego, sankcje, kontrola, odpowiedzialność, zasady, pożyczka z budżetu państwa, fundusz sołecki, wynagrodzenia, diety, uchwała

Ustawa z 14.12.2018 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018
r. poz. 2500) wśród wielu istotnych zmian, jakie wprowadza w ustawie z 27.8.2009 r. o finansach publicznych
(t.j.: Dz.U. z 2017 r. poz. 2077 ze zm., dalej jako: FinPubU) obejmuje również zasady opracowania i realizacji
programu postępowania naprawczego przez jednostkę samorządu terytorialnego.
• Zmiany wprowadzone w zakresie art. 240a FinPubU powodują wyłączenie pożyczki udzielanej z budżetu państwa
z zawartego w nim ograniczenia dotyczącego niezaciągania nowych zobowiązań.
• Wprowadzają zakaz wydatkowania środków w ramach funduszu sołeckiego dla jednostek samorządu terytorialnego
realizujących program postępowania naprawczego.
• Precyzują kwestie dotyczące zakazu podwyższania wydatków na wynagrodzenie zarządu oraz wysokości diet
radnych.
• Wprowadzają sankcje w przypadku nieopracowania programu postępowania naprawczego.
Pożyczka udzielana z budżetu państwa
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 240a ust. 4 FinPubU „Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może
uchwalić wieloletnią prognozę finansową oraz budżet jednostki, które nie zachowują relacji określonej w art. 242–244
w okresie realizacji programu postępowania naprawczego, który uzyskał pozytywną opinię regionalnej izby
obrachunkowej, przy czym niezachowanie relacji może dotyczyć jedynie spłat zobowiązań istniejących na dzień
uchwalenia programu postępowania naprawczego oraz spłat pożyczki otrzymanej z budżetu państwa”. Celem
wprowadzonych zmian jest wyłączenie pożyczki udzielanej z budżetu państwa z określonego w tym artykule
ograniczenia dotyczącego niezaciągania nowych zobowiązań.
Ustawa o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw wprowadziła również zmianę w art.
224 FinPubU w zakresie ust. 1 pkt 2 lit. b mającą na celu doprecyzowanie warunków udzielenia z budżetu państwa
pożyczek dla jednostek samorządu terytorialnego w ramach postępowań naprawczych. Założeniem znajdującym
realizację w przypadku powołanej zmiany jest wskazanie, iż zasady określone w art. 242–244 FinPubU mogą być
zachowane najpóźniej na koniec roku, w którym upływa termin spłaty pożyczki, co przesądza o możliwości
wcześniejszego spełnienia zasad określonych w art. 242–244 FinPubU niż wynikające z upływu terminu spłaty
pożyczki z budżetu państwa (zob. uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz
niektórych innych ustaw, Druk sejmowy Nr 2787, s. 16).
Zakaz wydatkowania środków z funduszu sołeckiego
Zmiana art. 240a FinPubU w zakresie ust. 5 dotyczy wprowadzenia zakazu wydatkowania środków w ramach
funduszu sołeckiego dla jednostek samorządu terytorialnego realizujących program postępowania naprawczego.
Przewidziano w tym przypadku wyjątek mający zastosowanie w sytuacji, kiedy poniesienie wydatków jest konieczne
do zakończenia realizacji zadania rozpoczętego przed dniem przyjęcia programu postępowania naprawczego
Zakaz podwyższania wydatków na wynagrodzenia
W zakresie ust. 6 art. 240a FinPubU doprecyzowano kwestie dotyczące zakazu podwyższania wydatków na
wynagrodzenie zarządu oraz wysokości diet radnych. Zgodnie z nowym brzmieniem ust. 6 „Począwszy od miesiąca
następującego po miesiącu, w którym został przyjęty program postępowania naprawczego, do dnia zakończenia
postępowania naprawczego wysokość ustalonych przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego
diet radnych i wydatków na wynagrodzenie zarządu jednostki samorządu terytorialnego nie może przekroczyć
odpowiednich kwot wydatków z tego tytułu z roku poprzedzającego rok, w którym została podjęta uchwała w sprawie
programu postępowania naprawczego”.
Zakaz, o którym mowa w ust. 6 dotyczy podwyższania – kształtowanych przez organ stanowiący jednostki
samorządu terytorialnego – wydatków na wynagrodzenie zarządu. Nie powinien on zatem obejmować wzrostu
wydatków związanych np. z wypłatą odpraw w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do
pracy, nagród jubileuszowych czy dodatku za wieloletnią pracę (zob. art. 36 i n. ustawy z 21.11.2008 r.
o pracownikach samorządowych, t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1260 ze zm. oraz rozporządzenie Rady Ministrów
z 15.5.2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych, Dz.U. z 2018 r. poz. 936 ze zm.).
W przypadku diet radnych, na wysokość których również wpływ mają określone czynniki, jak np.: ilość sesji rady
w danym roku, obecność radnych – doprecyzowano, że zakaz określony w art. 240a ust. 6 FinPubU dotyczy wzrostu

ustalanych przez organ stanowiący wysokości diet radnych, a nie wydatków ponoszonych z tego tytułu (zob.
uzasadnienie, s. 18).
Sankcje w przypadku nieopracowania programu naprawczego
Dodany do art. 240a FinPubU ust. 11 przewiduje wprowadzenie sankcji w przypadku nieopracowania przez
jednostkę samorządu terytorialnego programu postępowania naprawczego lub braku pozytywnej opinii regionalnej
izby obrachunkowej do tego programu – w postaci możliwości zawieszenia organów jednostki samorządu
terytorialnego i ustanowienia zarządu komisarycznego w trybie i na zasadach określonych w przepisach ustawy
z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 994 ze zm.), ustawie z 5.6.1998 r. o samorządzie
powiatowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 995 ze zm.) albo ustawie z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa
(t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 913 ze zm.), z wyłączeniem wezwania organów jednostki do niezwłocznego przedłożenia
programu poprawy sytuacji. W tym przypadku program postępowania naprawczego jest niezwłocznie opracowywany
i przedstawiany do zaopiniowania regionalnej izbie obrachunkowej przez komisarza rządowego.
Zgodnie z postanowieniami ustawy zmieniającej art. 224 i 240a FinPubU w nowym brzmieniu mają zastosowanie do
programów postępowań naprawczych jednostek samorządu terytorialnego uchwalonych po wejściu w życie niniejszej
ustawy, tj. po dniu 1.1.2019 r.

Ustawa o zmianie ustawy o finansach publicznych wprowadza nowe zasady dotyczące programu postępowania naprawczego, mające na celu kontrolę i odpowiedzialność jednostek samorządu terytorialnego. Przewidziane są sankcje w przypadku nieprzestrzegania postanowień. Zmiany mają zastosowanie do programów uchwalonych po dniu 1.1.2019 r.