Różnicowanie stawki opłat za śmieci

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku orzekł, że nie ma podstaw do różnicowania stawki opłat za śmieci w zależności od liczby osób w gospodarstwie domowym. Sprawa dotyczyła uchwały Rady Gminy Jeleniewo z 14.1.2020 r. oraz zróżnicowania stawek opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Sąd stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w § 2 ust. 1, 2 i 3 oraz § 3 ust. 2.

Tematyka: różnicowanie stawki opłat za śmieci, Wojewódzki Sąd Administracyjny, Rada Gminy Jeleniewo, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi, uchwała, zróżnicowanie stawek, liczba osób w gospodarstwie domowym

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku orzekł, że nie ma podstaw do różnicowania stawki opłat za śmieci w zależności od liczby osób w gospodarstwie domowym. Sprawa dotyczyła uchwały Rady Gminy Jeleniewo z 14.1.2020 r. oraz zróżnicowania stawek opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Sąd stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w § 2 ust. 1, 2 i 3 oraz § 3 ust. 2.

Nie ma podstaw do różnicowania stawki za śmieci w zależności od liczby osób w gospodarstwie domowym-
orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku (Wyrok WSA w Białymstoku z 7.10.2020 r., VII Sa/Bk
403/20).
Opis stanu faktycznego
W dniu 14.1.2020 roku Rada Gminy Jeleniewo podjęła uchwałę nr XII.73.2020 w sprawie wyboru metody ustalenia
opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia stawki tej opłaty (Dz.U. Województwa Podlaskiego
z 2020 r. poz. 450). Powyższa uchwała został podjęta na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15, art. 40 ust. 1 i art. 41 ust. 1
ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 713; dalej jako SamGmU) oraz art. 6j ust. 2,
2a i 3b, art. 6k ust. 1 – 4a ustawy z 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku gminach (Dz.U. z 2020 r., poz.
1439; dalej jako CzystGmU).
W przedmiotowej uchwale w § 1 wskazano, że opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi podbieranymi
przez Gminę Jeleniewo od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy ponoszona będzie od
gospodarstwa domowego. Następnie w § 2 ust. 1, 2 i 3 uchwały Rada Gminy dokonała zróżnicowania stawek opłaty
w zależności od ilości osób w gospodarstwie domowym, rozróżniając opłatę za odbiór odpadów gromadzonych
w sposób selektywny oraz nieselektywny.
Na powyższą uchwałę, Prokurator Rejonowy w S. wywiódł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Białymstoku, zarzucając istotne naruszenie prawa, a mianowicie:
• art. 6j ust. 2a w związku z art. 6j ust. 2 CzystGmU polegające na zróżnicowaniu stawek opłaty za gospodarowanie
odpadami komunalnymi, ustalonej metodą od gospodarstwa domowego, według nieprzewidzianego w ustawie
kryterium liczby osób w gospodarstwie domowym, w sytuacji gdy wybór tej metody ustalania opłaty za
gospodarowanie odpadami komunalnymi powoduje, że rada gminy władna jest jedynie do wskazania jednej stawki
takiej opłaty, bez względu na jego wielkość (liczbę osób w nim zamieszkujących);
• art. 6k ust. 3 CzystGmU polegające na określeniu stawki opłaty podwyższonej za gospodarowanie odpadami
komunalnymi, jeżeli właściciel nieruchomości nie wypełnia obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób
selektywny, w wysokości niższej niż dwukrotna wysokość stawki ustalonej przez radę gminy na podstawie art. 6j ust.
3b CzystGmU w sytuacji, gdy stawka ta winna być w wysokości nie niższej niż dwukrotna wysokość stawki ustalonej
przez radę gminy na podstawie art. 6j ust. 3b CzystGmU.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku na rozprawie w dniu 7.10.2020 r. sprawy ze skargi Prokuratora
Rejonowego w S. na uchwałę Rady Gminy Jeleniewo z 14.1.2020 r. Nr XII.73.2020 w przedmiocie wyboru metody
ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia stawki tej opłaty stwierdził nieważność
zaskarżonej uchwały w § 2 ust. 1, 2 i 3 oraz § 3 ust. 2.
Z uzasadnienia Sądu
W ustawie z 25.3.2013 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2013 r. poz. 228)
dodano ust. 4 do art. 6k. Stanowił on, że rada gminy określając warunki opłat zgodnie z metodą, o której mowa w art.
6j ust. 1 i 2, może różnicować stawki opłat, wprowadzać zwolnienia przedmiotowe, ustanawiać dopłaty dla właścicieli
nieruchomości, o których mowa w art. 6c ust. 1, spełniających ustalone przez nią kryteria lub określić szczegółowo
zasady ustalania tych opłat. Ustawa z 28.11.2014 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 87) znowelizowała brzmienie przepisu art.
6k ust. 4 stanowiąc, że rada gminy w drodze uchwały może zwolnić w całości lub części z opłaty za gospodarowanie
odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, w części dotyczącej
gospodarstw domowych, w których dochód nie przekracza kwoty uprawniającej do świadczeń pieniężnych z pomocy
społecznej (...) Mocą ustawy z 11.9.2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1793), art. 6k ust. 4 otrzymał nowe brzmienie,
zgodnie z którym rada gminy, w drodze uchwały może zwolnić w całości lub części z opłaty za gospodarowanie
odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, w części dotyczącej
gospodarstw domowych, w których dochód nie przekracza kwoty uprawniającej do świadczeń pieniężnych z pomocy
społecznej (...) lub rodziny wielodzietne o których mowa w ustawie o Karcie Dużej Rodziny (...).
Przedstawione powyżej brzmienie przepisy pozwala na konstatację, iż w stanie prawnym od 1.2.2015 r., ale także
w stanie prawnym obowiązującym w dacie podjęcia uchwały, niezależnie od przyjętej metody ustalania opłat brak jest
podstaw do różnicowania stawki w zależności od liczby osób w gospodarstwie domowym. Metoda "od gospodarstwa



domowego" dopuszcza zróżnicowanie stawek uzależniając je od przeciętnego miesięcznego dochodu
rozporządzalnego na 1 osobę ogółem. Jest więc zróżnicowaniem dochodowym, a nie liczbowym, pod którym kryje
się liczba osób składających się na dane gospodarstwo domowe.
Pomimo częściowej zmiany przepisu art. 6k ust. 4 CzystGmU nadal zachowuje aktualność w swej istocie pogląd
zaprezentowany w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6.5.2016 r., II FSK 16/16, zgodnie z którym: "Z
żadnej regulacji CzystGmU nie wynika również upoważnienie dla rady gminy do wprowadzenia w ramach metody
wymienionej w art. 6j ust. 2 CzystGmU, dodatkowego kryterium, jakim jest podział gospodarstw domowych na
kategorie zależne od liczby osób w nich zamieszkujących i zróżnicowanie na tej podstawie wysokości stawki opłaty.".
W orzeczeniu z 19.2.2019 r., II FSK 3267/18, NSA podkreślił, że o ile w okresie do 31.1.2015 r. jako dopuszczalne
należało uznać stosowanie kryterium wielkości gospodarstwa domowego, o tyle po tej dacie stosowanie takiego
kryterium nie było już możliwe. Sąd w tut. składzie stanowisko to podziela.
Ocena zaskarżonej uchwały prowadzi do wniosku, że uchwała ta narusza wskazane powyżej przepisy prawa, tj. art.
6k ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 6j ust. 2 i ust. 2a CzystGmU. Rada gminy zdecydowała, że opłata za gospodarowanie
odpadami komunalnymi będzie ustalana na podstawie metody określonej w art. 6j ust. 2, 2a i 3b oraz art. 6k ust. 1, 3
i 4 a ustawy. Wobec tego obowiązana była do ustalenia stawek opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi
od gospodarstwa domowego z uwzględnieniem miesięcznego przeciętnego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę
ogółem przy uwzględnieniu okoliczności, czy odpady komunalne są zbierane i odbierane w sposób selektywny.
W zaskarżonej uchwale Rada wprawdzie uzależniła stawki opłaty od okoliczności, czy odpady są zbierane
i odbierane w sposób selektywny, ale ponadto wprowadziła zróżnicowanie tej opłaty od ilości osób wchodzących
w skład gospodarstwa domowego (gospodarstwa domowe do 2 osób, od 3 do 5 osób oraz liczące 6 i więcej osób),
pomimo braku już w art. 6k ust. 4 ustawy prawa do "różnicowania" stawek. Tymczasem żadna z metod nie
przewidywała zróżnicowania opłat od ilości osób wchodzących w skład gospodarstwa domowego, tak jak uczynił to
organ gminy. Zmiana dokonana przez ustawodawcę art. 6k ust. 4 wyeliminowała możliwość różnicowania stawek
z uwzględnieniem liczby osób w gospodarstwie domowym począwszy od 1.2.2015 r.
Zdaniem tut. Sądu, regulowanie metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami w sposób odmienny niż
uczynił to ustawodawca stanowi naruszenie ustawowego upoważnienia zawartego w art. 6k ust. 1 pkt 1 w zw. z art.
6j ust. 2 i ust. 2a CzystGmU. (…)
Nadto w zaskarżonej uchwale ustalono stawkę podwyższoną ryczałtową za gospodarowanie odpadami komunalnymi
od nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy lub od innej nieruchomości wykorzystywanej na cele
rekreacyjno-wypoczynkowe, gdy właściciel nie wypełnia obowiązku zbierania odpadów w sposób selektywny
w wysokości 299,00 zł. Stawka ta jest stawką podwyższoną w stosunku do stawki określonej w § 3 ust. 1 zaskarżonej
uchwały.
Stawki podwyższone zgodnie z art. 6k ust. 3 CzystGmU winny być określone w wysokości nie niższej niż dwukrotna
wysokość i nie wyższej niż czterokrotna wysokość stawki ustalonej przez radę gminy odpowiednio na podstawie art.
6k ust. 1 albo w art. 6j ust. 3b.
Tymczasem rada gminy ustaliła stawkę podwyższoną w wysokości niższej niż dwukrotna wysokość stawki
podstawowej, tj. w wysokości 299,00 zł, gdy wysokość stawki podstawowej wynosi 159,00 zł.

Komentarz
Słusznie w świetle brzmienia analizowanych przepisów jest pogląd, że niezależnie od przyjętej metody ustalania
opłat brak jest podstaw do różnicowania stawki w zależności od liczby osób w gospodarstwie domowym. Choć
dopuszczalne jest zróżnicowanie stawek uzależniając je od przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego
na 1 osobę ogółem, to jednak jest to zróżnicowaniem dochodowym, a nie liczbowym, pod którym kryje się liczba
osób składających się na dane gospodarstwo domowe.

Wyrok WSA w Białymstoku z 7.10.2020 r., VII Sa/Bk 403/20







Zgodnie z wyrokiem sądu, niezależnie od przyjętej metody ustalania opłat, brak jest podstaw do różnicowania stawki za śmieci w zależności od liczby osób w gospodarstwie domowym. Sąd podkreślił, że metoda 'od gospodarstwa domowego' uwzględnia zróżnicowanie stawek według dochodu, a nie liczby osób. Rozstrzygnięcie ma istotne znaczenie dla ustalania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.