Kandydat na ławnika nie musi być indywidualnie zawiadomiony o sesji rady gminy
Prawo nie nakłada obowiązku indywidualnego zawiadamiania kandydatów na ławników o sesji rady gminy, podczas której dokonywany jest wybór ławników do sądów powszechnych. Wyrok WSA wskazał, że interes prawny kandydata może być naruszony w przypadku niewybrania go na ławnika, co uprawnia do zaskarżenia uchwały do sądu. Procedura wyboru ławników jest ściśle uregulowana przepisami prawa.
Tematyka: kandydat na ławnika, sesja rady gminy, wybór ławników, WSA, interes prawny, procedura wyboru, PrUSP
Prawo nie nakłada obowiązku indywidualnego zawiadamiania kandydatów na ławników o sesji rady gminy, podczas której dokonywany jest wybór ławników do sądów powszechnych. Wyrok WSA wskazał, że interes prawny kandydata może być naruszony w przypadku niewybrania go na ławnika, co uprawnia do zaskarżenia uchwały do sądu. Procedura wyboru ławników jest ściśle uregulowana przepisami prawa.
Prawo nie przewiduje obowiązku indywidualnego zawiadamiania kandydatów na ławników o terminie sesji rady gminy, podczas której ma być dokonany wybór ławników do sądów powszechnych. Tak wynika z wyroku WSA w Bydgoszczy z 15.9.2020 r., II SA/Bd 1116/19. Stan faktyczny W 2019 r. Rada Gminy podjęła uchwalę w sprawie wyboru ławników do Sądu Okręgowego na kadencję 2020-2023, mocą które skarżący J.K. nie został wybrany ławnikiem. W złożonej skardze zarzucono organowi brak dokonania powiadomienia telefonicznego skarżącego o sesji Rady Miejskiej na której dokonano wyboru ławników, w sytuacji dokonania takiego powiadamiania w stosunku do innych kandydatów na ławników, co zapewniło im możliwość uczestniczenia we wskazanej sesji Rady Miejskiej i zaprezentowania się radnym. Skarżący takiej możliwości nie miał. W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej odrzucenie z uwagi na brak posiadania przez skarżącego interesu prawnego w zaskarżeniu uchwały, ewentualnie o oddalenie skargi w związku z tym, iż żaden przepis prawa nie obliguje organu do indywidualnego zawiadamiania kandydatów na ławników o sesji organu uchwałodawczego, na której dokonywany jest wybór ławników, jak też nie przewiduje czynności w postaci prezentacji się kandydata na ławnika przed radnymi. WSA oddalił skargę na uchwałę Rady Gminy w przedmiocie wyboru ławników do sądu. Rozstrzygnięcie WSA Na wstępie WSA wskazał, że stosownie art. 101 ust. 1 SamGminU każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem, podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego. Sąd uwzględnił, że wskazany przepis wiąże prawo do skargi z naruszeniem interesu prawnego lub uprawnienia i na jego podstawie, tylko i wyłącznie ustalenie, że skarżący posiada interes prawny w zaskarżeniu uchwały oraz stwierdzenie, że doszło do naruszenia tego interesu prawnego, bądź uprawnienia daje skarżącemu podstawę do tego, aby Sąd rozpoznał sprawę i orzekł o tym, czy naruszenie tego interesu, bądź uprawnienia, nastąpiło wraz z naruszeniem obiektywnego porządku prawnego. Konstytucja RP ustanawia zasadę udziału obywatel w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Przepis art. 182 Konstytucji RP gwarantuje bowiem każdemu obywatelowi polskiemu, który chciałby brać udział w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości możliwość wzięcia udziału w wyborach na ławników przeprowadzonych zgodnie z zasadami i procedurą określoną w PrUSP. Powołany przepis Konstytucji RP może być źródłem interesu prawnego w zaskarżeniu uchwały rady gminy w przedmiocie wyboru ławników przez kandydatów na ławników, których kandydatury były przedmiotem głosowania rady. W przypadku natomiast niewybrania w głosowania kandydata na ławnika do pełnienia tej funkcji, indywidualny interes prawny kandydata zostaje naruszony, co uprawnia go w świetle regulacji art. 101 ust. 1 SamGminU do wniesienia na uchwałę w przedmiocie wyboru ławników skargi do sądu. Uznając więc, że skarżący, jako niewybrany kandydat na ławnika do Sądu Okręgowego posiada legitymację do wniesienia skargi na uchwałę Rady Gminy w sprawie wyboru ławników, Sąd rozpoznał sprawę i orzekł o tym, czy naruszenie interesu prawnego skarżącego nastąpiło wraz z naruszeniem obiektywnego porządku prawnego. Procedurę wyboru ławników i kryteria przyznania mandatu ławnika określają przepisy PrUSP. Przepis art. 160 § 1 PrUSP stanowi, że ławników do sądów okręgowych oraz do sądów rejonowych wybierają rady gmin, których obszar jest objęty właściwością tych sądów - w głosowaniu tajnym. Zatem jedynym organem właściwym w sprawach dotyczących wyboru ławników jest rada gminy, zgodnie z art. 160 § 1 PrUSP. W myśl § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości 9.6.2011 r. w sprawie sposobu postępowania z dokumentami złożonymi radom gmin przy zgłaszaniu kandydatów na ławników oraz wzoru karty zgłoszenia (Dz.U. z 2011 r. Nr 121 poz. 693), zgłoszenia kandydatów na ławników dokonuje się na karcie zgłoszenia, do której załącza się dokumenty, o których mowa w art. 162 § 2-4 PrUSP. Wzór karty określa załącznik do rozporządzenia. Zgłoszenia kandydatów, które nie spełniają wymogów formalnych określonych w art. 162 § 2-5 PrUSP lub, które wpłynęły do rady gminy po upływie terminu określonego w art. 162 § 1 PrUSP, pozostawia się bez dalszego biegu, z mocy art. 162 § 10 PrUSP. Z przepisów tych wynika, iż etapem wstępnym wyborów ławników jest ocena zgłoszeń kandydatów pod względem formalnym, której wynikiem może być pozostawienie przez radę gminy niektórych zgłoszeń bez biegu. Kandydaci, których zgłoszenia spełniają wymogi formalne podlegają dalszej ocenie pod względem spełnienia przez nich przesłanek materialnoprawnych wymienionych w art. 158 i 159 PrUSP Rady gmin zasięgają też informacji o kandydatach na ławników od właściwych organów Policji (art. 162 § 9 PrUSP). Przed przystąpieniem do wyborów ławników rada gminy powołuje zespół, który przedstawia na sesji gminy swoją opinię o zgłoszonych kandydatach, w szczególności w zakresie spełnienia przez nich wymogów określonych w ustawie (art. 163 § 2 PrUSP). Zespół dokonuje zatem oceny zgłoszeń kandydatów pod względem formalnym i spełniania przez nich przesłanek z art. 158 i 159 PrUSP. Jednakże zespół ten pełni wyłącznie funkcję pomocniczą i opiniodawczą. Jest on powołany przede wszystkim do sprawdzenia czy zgłoszenia spełniają wymogi określone w ustawie i rozporządzeniu, czy zawierają odpowiednie załączniki, a także czy wpłynęły do rady gminy w ustawowym terminie. Zespół ten powinien ponadto zebrać informacje o kandydatach (w tym informacje przekazane przez organy Policji) potrzebne do ustalenia czy dane osoby spełniają przesłanki materialnoprawne, aby móc pełnić funkcję ławnika. Przepis art. 163 § 2 PrUSP wyraźnie stanowi, iż kompetencją i zarazem obowiązkiem zespołu jest przedstawienie na sesji rady gminy opinii o zgłoszonych kandydatach, w szczególności w zakresie spełnienia przez nich wymogów określonych w ustawie. Oznacza to, że kandydatury na ławników, które zostały zgłoszone radzie gminy powinny być przedstawione na sesji temu organowi przez zespół, który przedstawia swoją opinię o kandydatach na ławników we wskazanym zakresie. Natomiast to radni w głosowaniu tajnym, po zapoznaniu się z opiniami zespołu, podejmują decyzję, czy dany kandydat powinien brać udział w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej. Zatem zespół opiniujący ma za zadanie jedynie sporządzić opinie o kandydatach i przedstawić je radnym, którzy w głosowaniu tajnym sami podejmują decyzję, który z kandydatów zostanie ławnikiem. Do wyboru ławników uprawniona jest wyłącznie rada gminy, co następuje w drodze uchwały tego organu podejmowanej w głosowaniu tajnym (por. wyrok WSA w Łodzi z 30.7.2020 r., III SA/Łd 37/20, wyrok WSA we Wrocławiu z 4.3.2016 r.,III SA/Wr 1280/15). W rozpoznawanej przez WSA sprawie kandydatura skarżącego na ławnika do orzekania w Sądzie Okręgowym została zgłoszona Radzie Miejskiej w terminie. Wniosek spełniał wymagania formalne. W ocenie Sądu procedura wyboru ławników i niewybrania skarżącego na ławnika odbyła się zgodnie z zasadami wyrażonymi przez PrUSP. Skarżący miał możliwość zgłoszenia swojej kandydatury na ławnika i nie został wybrany ławnikiem po przeprowadzeniu całej procedury wyboru ławników przewidzianej przez PrUSP. PrUSP nie nakłada na organ uchwałodawczy obowiązku indywidualnego zawiadamiania kandydatów na ławników o terminie sesji, podczas której ma być dokonany wybór ławników do sądów powszechnych. Kwestie dotyczące zawiadamiania o sesji Rady Miejskiej reguluje Statut Gminy. Wnioski W omawianym orzeczeniu WSA po pierwsze wskazał wprost, że przepis Konstytucji RP może być źródłem interesu prawnego w zaskarżeniu uchwały rady gminy, tu: w przedmiocie wyboru ławników – przez kandydatów na ławników, których kandydatury były przedmiotem głosowania rady. Po drugie: przepisy prawa nie nakładają na organ uchwałodawczy obowiązku indywidualnegozawiadamiania kandydatów na ławników o terminie sesji, podczas której ma być dokonany wybór ławników do sądów powszechnych. Należy także dodać, że procedura wyboru ławników jest ściśle uregulowana przepisami prawa (ustawą i rozporządzeniem), a co w przypadku określonych uchwał organów jednostek samorządu terytorialnego zdarza się rzadko, co z kolei powoduje, że innych wymogów formalnych obradowania nie można się doszukiwać poza ww. przepisami, jak czynił to skarżący. Wyrok WSA w Bydgoszczy z 15.9.2020 r., II SA/Bd 1116/19
Wyrok WSA potwierdził, że organ uchwałodawczy nie musi indywidualnie zawiadamiać kandydatów na ławników o sesji. Przepisy prawa nie nakładają takiego obowiązku, a procedura wyboru ławników jest uregulowana ustawą i rozporządzeniem. Skarżący nie posiadał podstaw do zaskarżenia uchwały Rady Gminy w sprawie wyboru ławników.