Wyłączenie radnego od głosowania

Radny nie może brać udziału w głosowaniu w radzie ani w komisji, jeżeli dotyczy ono jego interesu prawnego. NSA rozstrzygnął skargę kasacyjną Rady Gminy od wyroku WSA w Lublinie, który stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały. Zgodnie z art. 25a SamGminU, udział radnego w głosowaniu nad uchwałą dotyczącą jego interesu stanowi istotne naruszenie prawa.

Tematyka: radny, głosowanie, interes prawny, NSA, Samorząd Gminny, uchwała, nieważność, wyrok, wyłączenie od głosowania

Radny nie może brać udziału w głosowaniu w radzie ani w komisji, jeżeli dotyczy ono jego interesu prawnego. NSA rozstrzygnął skargę kasacyjną Rady Gminy od wyroku WSA w Lublinie, który stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały. Zgodnie z art. 25a SamGminU, udział radnego w głosowaniu nad uchwałą dotyczącą jego interesu stanowi istotne naruszenie prawa.

Radny nie może brać udziału w głosowaniu w radzie ani w komisji, jeżeli dotyczy ono jego interesu
prawnego. Należy go rozumieć jako osobisty, konkretny i aktualny prawnie chroniony interes, który może
być realizowany na podstawie określonego przepisu, bezpośrednio wiążący się z indywidualną i prawnie
chronioną sytuacją strony. Dla uznania, że uchwała została podjęta z istotnym naruszeniem prawa nie ma
znaczenia, czy udział radnego miał, czy nie miał decydującego wpływu na ostateczny wynik głosowania
i podjęcie uchwały.
Stan faktyczny
NSA rozstrzygnął skargę kasacyjną Rady Gminy od wyroku WSA w Lublinie z 19.2.2019 r., III SA/Lu 365/18, 
,
w sprawie ze skargi na uchwałę Rady Gminy w przedmiocie przekształcenia Szkoły Podstawowej w ten sposób, że
skargę kasacyjną oddalił.
W sprawie tej WSA w Lublinie stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały Rady Gminy. Sąd wskazał, że podjęcie
zaskarżonej uchwały nastąpiło z naruszeniem art. 25a ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U.
z 2022 r. poz. 559; dalej: SamGminU), bowiem w głosowaniu nad jej uchwaleniem brała udział osoba, która z mocy
samego prawa podlegała wyłączeniu.
Jedna z osób była radną i jednocześnie pracownikiem przekształcanej szkoły. Radna brała udział w pracach
związanych z podjęciem zaskarżonej uchwały i głosowała nad jej uchwaleniem. Potwierdza to lista obecności
radnych Rady Gminy na sesji. Udział w głosowaniu dotyczył interesu prawnego radnej. Głosowanie radnej w tej
sytuacji pozostawało w oczywistej sprzeczności z wyrażonym w art. 25a SamGminU zakazem i świadczyło
o istotnym naruszeniu prawa przez Radę Gminy.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosła Rada Gminy, zaskarżając go w całości. Wyrokowi zarzucono
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 25a SamGminU w związku z art. 91 ust. 1 SamGminU poprzez stwierdzenie,
że udział radnej w głosowaniu nad skarżoną uchwałą stanowi istotne naruszenie prawa i powoduje
nieważność uchwały, podczas gdy wynik głosowania świadczy o tym, iż udział w tym głosowaniu ww. radnej,
która powinna była się wyłączyć od głosowania, nie miał wpływu na podjęcie uchwały. W tej sytuacji
należałoby to traktować jako nieistotne naruszenie prawa w rozumieniu art. 91 ust. 4 SamGminU.
Rozstrzygnięcie NSA
NSA wskazał, że zgodnie z art. 25a SamGminU radny nie może brać udziału w głosowaniu w radzie ani
w komisji, jeżeli dotyczy ono jego interesu prawnego. Przepis ten został w tej sprawie prawidłowo zastosowany
przez Sąd I instancji. Interes prawny, o którym stanowi art. 25a SamGminU, należy rozumieć jako osobisty,
konkretny, aktualny i prawnie chroniony, który może być realizowany na podstawie określonego przepisu,
bezpośrednio wiążący się z indywidualną i prawnie chronioną sytuacją strony (tak NSA w wyroku z 9.4.2013 r., I OSK
115/13, 
; wyrok NSA z 18.8.2021 r., III FSK 3940/21, 
).
Interes prawny, o którym stanowi art. 25a SamGminU, istnieje więc wówczas, gdy między obowiązującą normą
prawa materialnego a sytuacją prawną konkretnego radnego (radnej) istnieje związek o charakterze
materialnoprawnym polegający na tym, że akt stosowania tej normy wyrażony w drodze uchwały ma wpływ na
sytuację tej radnej. Skoro radna była pracownikiem przekształcanej szkoły, to jej udział w głosowaniu nad uchwałą
dotycząca przekształcenia tej szkoły niewątpliwie spełnia przesłankę sprowadzającą się do tego, że taka uchwała
dotyczyła jej indywidualnego i konkretnego interesu prawnego (por. wyrok NSA z 9.4.2013 r., I OSK 115/13, 
).
Ponadto art. 25a SamGminU wykluczający z udziału w głosowaniu radną, której interes prawny dotyczy głosowanej
uchwały, nie wskazuje, aby to wykluczenie było uzależnione od sposobu głosowania tej radnej lub innych radnych.
Tym samym dla uznania, że uchwała została podjęta z istotnym naruszeniem prawa nie ma znaczenia, czy
udział radnej miał, czy nie miał decydującego wpływu na ostateczny wynik głosowania i podjęcie uchwały.
NSA wskazał także, że w orzecznictwie sądowym dominuje pogląd, zgodnie z którym wobec kategorycznej treści art.
25a SamGminU udział radnego w głosowaniu nad uchwałą dotyczącą jego interesu prawnego stanowi istotne
naruszenie prawa. W takiej sytuacji Sąd I instancji zasadnie uznał, że w związku z istotnym naruszeniem prawa taka
uchwała jest nieważna (art. 91 ust. 1 SamGminU). W głosowaniu mogą bowiem brać udział tylko radni
niepodlegający wyłączeniu.




Nie można uznać za zasadne stanowiska strony skarżącej kasacyjnie, jakoby udział radnej, mimo wyłączenia
wynikającego z art. 25a SamGminU, stanowił jedynie nieistotne naruszenie prawa. Udział radnej w głosowaniu na
uchwałą rady gminy, dotyczącą jej interesu prawnego, stanowi istotne naruszenie prawa w rozumieniu art. 91 ust. 1
SamGminU. Naruszenie to jest uchybieniem, które z uwagi na swą istotę może prowadzić do skutków, które nie
mogą być tolerowane w demokratycznym państwie prawnym. Nie jest to naruszenie nieistotne, które nie skutkowało
jakąkolwiek ingerencją w uchwałę objęta kontrolą sądową. Przyjęcie stanowiska strony skarżącej kasacyjnie
doprowadziłoby do zdegradowania znaczenia art. 25a SamGminU, ponieważ w przypadku głosowania radnego nad
projektem uchwały dotyczącym jego interesu prawnego należałoby takie zachowanie radnego uznać za nieistotne
naruszenie prawa, za wyjątkiem przypadku, gdyby liczna głosów „za” danym projektem uchwały i „przeciw” temu
projektowy była dokładnie równa i dopiero głos takiego radnego miałby przesądzające znaczenie.

Komentarz
Orzeczenie NSA zawiera wykładnię przepisu art. 25a SamGminU. Przepis ten jest jednoznaczny w swojej treści
i w zasadzie można poprzestać na jego wykładni literalnej. Stanowi on bowiem, że radny nie może brać udziału
w głosowaniu w radzie ani w komisji, jeżeli dotyczy ono jego interesu prawnego. Bez znaczenia jest to, czy głos
takiego radnego miał czy mógł mieć wpływ na treść uchwały – sankcja nieważności uchwały związana jest
z trybem i sposobem głosowania, a nie z jego wynikiem.
NSA odniósł się także do kwestii dotyczącej tego, kiedy mamy do czynienia z interesem prawnym radnego,
związanym z głosowaniem w danej sprawie. Z jednej strony ten interes musi być konkretny i zindywidualizowany,
z drugiej jest postrzegany dość szeroko i istnieje także w sytuacji, gdy radny-nauczyciel głosuje w sprawie dotyczącej
kwestii organizacyjnych danej placówki oświatowej. Ustalenie istnienia w danej sprawie interesu prawnego radnego
w sprawie poddanej pod głosowanie nie jest już takie oczywiste. Otwiera się tu pole do szerokiej interpretacji
omawianego w orzeczeniu przepisu.

Wyrok NSA z 13.5.2022 r., III OSK 1329/21, 








Orzeczenie NSA zawiera wykładnię przepisu art. 25a SamGminU, który jednoznacznie określa, że radny nie może brać udziału w głosowaniu dotyczącym jego interesu prawnego. Sąd uznał, że udział radnej w głosowaniu stanowi istotne naruszenie prawa, nawet gdy nie miało to decydującego wpływu na wynik głosowania.