Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za długi niewypłacalnej spółki

Członek zarządu spółki z o.o., który objął tę funkcję w czasie niewypłacalności spółki, ponosi odpowiedzialność za długi powstałe po jego objęciu, nawet gdyby wniosek o upadłość został oddalony. W sprawie „A.” sp. z o.o. Sąd uznał, że pozwanym członkom zarządu przysługuje odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Zagadnienie prawne dotyczyło m.in. konsekwencji niewystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości

Tematyka: odpowiedzialność członków zarządu, długi niewypłacalnej spółki, wniosek o upadłość, zagadnienie prawne, orzecznictwo

Członek zarządu spółki z o.o., który objął tę funkcję wtedy, gdy spółka była niewypłacalna, ponosi
odpowiedzialność przewidzianą w art. 299 KSH za długi spółki powstałe po objęciu przezeń funkcji, także
wtedy, gdy zgłoszony przez niego wniosek o ogłoszenie upadłości spółki zostałby oddalony na tej
podstawie, że majątek spółki nie wystarczyłby na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego lub
wystarczyłby jedynie na zaspokojenie tych kosztów – uznał w uchwale Sąd Najwyższy.
„A.” sp. z o.o. wystąpiła przeciwko Janowi K. i Rafałowi R. domagając się zapłaty ponad 71 tys. zł wraz z odsetkami.
Pozwani pełnili funkcje członków zarządu „P.” sp. z o.o. w czasie, kiedy istniały zobowiązania tej ostatniej wobec
powodowej spółki. Egzekucja prowadzona przeciwko dłużnikowi na podstawie czterech tytułów wykonawczych
okazała się bezskuteczna. Pozwani twierdzili, że pomimo niezgłoszenia przez nich wniosku o ogłoszenie upadłości
oraz niewszczęcia postępowania układowego powodowa spółka nie poniosła szkody.
Sąd I instancji oddalił powództwo. Opierając się na niekwestionowanej przez strony opinii biegłego sąd uznał, że
powódka nie mogła uzyskać wyższego zaspokojenia w przypadku zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez
zarząd „P.” sp. z o.o. w okresie, kiedy pozwani byli jego członkami. Ustalił, że powodowa spółka, gdyby pozwani
niezwłocznie po objęciu funkcji złożyli wniosek o ogłoszenie upadłości, nie uzyskałaby żadnego zaspokojenia.
W chwili objęcia przez pozwanych funkcji członków zarządu, spółka przez nich zarządzana była bowiem całkowicie
niewypłacalna. W przypadku zgłoszenia przez nich wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie, „P.” sp.
z o.o. nie pokryłaby nawet kosztów postępowania upadłościowego i dlatego wniosek taki byłby oddalony przez sąd
upadłościowy.
Przy rozpoznawaniu apelacji powstało zagadnienie prawne budzące poważną wątpliwość, o której wyjaśnienie
zwrócono się do SN:
„1) Czy w ramach odpowiedzialności z art. 299 § 1 KSH odpowiadają członkowie zarządu, którzy nie złożyli
we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości w sytuacji całkowitej niewypłacalności spółki
i zaciągania przez nich nowych zobowiązań?;
2) czy niewystąpienie we właściwym czasie przez członków zarządu spółki z o.o. o ogłoszenie upadłości
wywołuje szkodę jej wierzyciela (art. 299 § 2 KSH), gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna,
a na skutek opóźnienia dochodzi do powstania wobec spółki nowych zobowiązań, które nie powstałyby
gdyby ten wniosek został złożony w terminie, chociażby pozwany członek zarządu wykazał, że nawet
w sytuacji dopełnienia przez zarząd prawem nałożonych obowiązków stopień zaspokojenia wierzyciela byłby
identyczny?”.
W orzecznictwie prezentowane jest stanowisko, że w ramach odpowiedzialności z art. 299 § 1 KSH nie odpowiadają
członkowie zarządu, którzy nie złożyli we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości – w sytuacji całkowitej
niewypłacalności spółki w chwili objęcia przez nich funkcji i zaciągania przez nich nowych zobowiązań. Słuszne
byłoby także uznanie, że w takiej sytuacji niewystąpienie we właściwym czasie przez członków zarządu spółki z o.o.
o ogłoszenie upadłości nie wywołuje szkody jej wierzyciela (art. 299 § 2 KSH), kiedy pozwany członek zarządu
wykaże, że nawet w sytuacji dopełnienia przez zarząd prawem nałożonych obowiązków stopień zaspokojenia
wierzyciela byłby identyczny (zob. wyrok SN z 12.12.2012 r., II CSK 390/11,
oraz wyrok SN z 10.2.2011 r., IV
CSK 335/10,
)
Drugi z prezentowanych poglądów opiera się na założeniu, że szkoda wierzyciela, w rozumieniu art. 299 § 2 KSH,
wynika tylko z faktu zaciągania przez spółkę zobowiązań w stanie jej niewypłacalności, a w takiej sytuacji wartość
szkody odpowiadałaby wysokości niezaspokojonych roszczeń wierzyciela z tego tytułu. Niewystąpienie we
właściwym czasie przez członków zarządu spółki z o.o. o ogłoszenie upadłości wywołuje szkodę jej wierzyciela, gdy
egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, a na skutek opóźnienia dochodzi do powstania wobec spółki
nowych zobowiązań, które nie powstałyby gdyby wniosek ten został złożony w terminie (zob. wyrok SN z 7.7.2013 r.,
I CSK 646/12,
).
Sąd Najwyższy stwierdził, że członek zarządu spółki z o.o., ponosi odpowiedzialność przewidzianą w art. 299
KSH za długi spółki powstałe po objęciu przezeń funkcji. Od odpowiedzialności tej nie zwalnia go fakt, że
spółka już w chwali objęcia przez niego funkcji jest niewypłacalna. W uzasadnieniu uchwały wskazano, że
członkowie zarządu kontynuujący działalność spółki z o.o. i zaciągający kolejne długi pomimo jej
niewypłacalności narażają się nawet na odpowiedzialność za popełnienie deliktu.

Uchwała SN z 1.12.2017 r., III CZP 65/17

Uchwała Sądu Najwyższego potwierdza odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za długi powstałe po objęciu funkcji, nawet jeśli spółka była niewypłacalna. W orzecznictwie podkreśla się konieczność złożenia wniosku o upadłość we właściwym czasie, aby uniknąć szkody dla wierzycieli. Zagadnienie to budziło wątpliwości, które SN wyjaśnił w wyroku z 1.12.2017 r.