Czynności reprezentacji spółki z o.o. przez wspólnika

Tematyka: reprezentacja spółki, wspólnik, pełnomocnik, rejestracja spółki, kary pieniężne, automaty do gier, spółka jednoosobowa, zarząd spółki, Naczelny Sąd Administracyjny, KSH, działalność gospodarcza

Z nakazu art. 162 KSH wynika, że wspólnik nie może reprezentować spółki, nawet gdyby osiągnął status
zarządu. Pozostaje więc jedyna możliwość reprezentowania przez pełnomocnika. Jedynym wyjątkiem
dotyczącym czynności reprezentacyjnych jest możliwość zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego - orzekł
Naczelny Sąd Administracyjny.
Opis stanu faktycznego
Funkcjonariusze Urzędu Celnego w N. przeprowadzili kontrole w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej (...)
G.F., K.F. w L. – Bar (...) w L. Z protokołu kontroli wynikało, że w lokalach wykryto automaty do gry. Automaty były
włączone do zasilania i gotowe do gry. Kontrolujący przeprowadzili eksperymenty na wskazanych automatach,
w wyniku których ustalili, że na tych urządzeniach można prowadzić gry z naruszeniem przepisów ustawy o grach
hazardowych. Automaty należały do A. Sp. z o.o. w organizacji, reprezentowanej przez D.S.
W toku postępowania organ stwierdził, że z akt sprawy wynika, iż spółka A. od dłuższego czasu posługiwała się
nazwą „A. Sp. z o.o. w organizacji”, co wskazywało, że podmiot nie uzyskał rejestracji w krajowym rejestrze
sądowym. Organ ustalił, że D.S. jako jedyny wspólnik zawiązał spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością o firmie „A.”
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Powołano również jednoosobowy zarząd w osobie D.S., powierzając mu
funkcję prezesa tego zarządu.
W związku z powyższym Naczelnik Urzędu Celnego w N., działając na podstawie m.in. art. 89 ust. 1 pkt 2, ust. 2 pkt
2, art. 90 i art. 91 ustawy z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 847 ze zm.; dalej jako:
GryHazardU) wymierzył D.S. kary pieniężne w wysokości: 1) 36 000 zł, 2) 48 000 zł oraz 3) 24 000 zł za urządzanie
gier na automatach poza kasynem gry.
Organ uznał za bezsporne, że działalność D.S. w zakresie urządzania gier prowadzona była niezgodnie z zasadami
określonymi w ustawie. Dyrektor Izby Celnej w Krakowie utrzymał w mocy decyzje organu I instancji, podzielając
stanowisko, że prawidłowe było uznanie D.S. za urządzającego gry na automatach poza kasynem gry.
D.S. wniósł skargi na powyższe decyzje do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie. Wyrokiem
z 21.2.2017 r. (III SA/Kr 1497/16) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargi D.S. na decyzję
Dyrektora Izby Celnej w Krakowie w przedmiocie kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza kasynem
gry. Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł D.S., zaskarżając to orzeczenie w całości, jednakże Naczelny
Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną.
Z uzasadnienia Sądu
W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 1 i 2 w zw. z art. 6 ust. 4 GryHazardU poprzez nałożenie kary
na osobę fizyczną, tj. podmiot, który nie jest uprawniony do uzyskania koncesji, zauważyć trzeba, że stanowisko
Sądu I instancji przedstawione w uzasadnieniu kontrolowanego wyroku odpowiada treści uchwały składu siedmiu
sędziów NSA z 16.5.2016 r. (II GPS 1/16). W powołanej uchwale przyjęto w szczególności, że karze pieniężnej,
o której mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2 GryHazardU podlega urządzający gry na automatach poza kasynem gry, bez
względu na to, czy legitymuje się koncesją lub zezwoleniem - od 14.7.2011 r., także zgłoszeniem lub wymaganą
rejestracją automatu lub urządzenia do gry. Przepis ten - jak podkreślono w przywołanej uchwale Naczelnego Sądu
Administracyjnego - jest adresowany do każdego, kto w sposób w nim opisany urządza gry na automatach.
Podmiotem, wobec którego może być egzekwowana odpowiedzialność za omawiany delikt, jest każdy (osoba
fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej), kto urządza grę na
automatach w niedozwolonym do tego miejscu, a więc poza kasynem gry. I to bez względu na to, czy legitymuje
się koncesją na prowadzenie kasyna gry, której - jak wynika z art. 6 ust. 4 GryHazardU - nie może uzyskać, ani
osoba fizyczna, ani jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, ani też osoba prawna niemająca formy
spółki akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Na gruncie art. 89 ust. 1 pkt 2 GryHazadrU
penalizowane jest bowiem zachowanie naruszające zasady dotyczące miejsca urządzania gier hazardowych na
automatach, nie zaś zachowanie naruszające zasady dotyczące warunków, od spełnienia których w ogóle
uzależnione jest rozpoczęcie, a następnie prowadzenie działalności polegającej na organizowaniu i urządzaniu gier
hazardowych, w tym gier na automatach. Stanowisko wyrażone w uchwale w pełni podziela Sąd w obecnym
składzie.

Odnosząc się do zarzutu skargi kasacyjnej wskazującego naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 2, ust. 2 pkt 2 oraz art. 90 ust.
1 GryHazardU przez jego zastosowanie, trzeba zauważyć, że Sąd I instancji, oddalając skargi, zaaprobował
ustalenia faktyczne organów obu instancji w zakresie uznania skarżącego za urządzającego gry na automatach poza
kasynem gry, zaś skarga kasacyjna ustaleń tych w sposób skuteczny nie podważa. Skarżący kasacyjnie twierdzi
jedynie, że nie był urządzającym gry, gdyż w rozpoznawanej sprawie działalność hazardową prowadziła spółka z o.o.
w organizacji, zaś uznanie go przez organy i Sąd I instancji za urządzającego gry stanowi naruszenie przepisów
Kodeksu spółek handlowych.
Jednak, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, postawiony w pkt 7 skargi kasacyjnej zarzut naruszenia art.
162, 163 i 169 KSH oraz 58 § 3 KC. nie zasługuje na uwzględnienie. Skarżący kasacyjnie upatruje naruszenia tych
przepisów w nieprawidłowym uznaniu przez Sąd I instancji, że podjęte przez skarżącego czynności w imieniu spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji zostały w istocie dokonane przez skarżącego działającego we
własnym imieniu i na własny rachunek. Naczelny Sąd Administracyjny podziela w tym zakresie stanowisko organów
administracji i Sądu I instancji.
Zgodnie z art. 162 KSH, w spółce jednoosobowej w organizacji jedyny wspólnik nie ma prawa reprezentowania
spółki. Nie dotyczy to zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego. Dokonując wykładni tego przepisu, czego nie dostrzegł
autor skargi kasacyjnej, należy mieć na względzie treść art. 161 § 2 KSH, który stanowi, że spółkę w organizacji
reprezentuje zarząd albo pełnomocnik powołany jednomyślną uchwałą wspólników. Jak podkreślają komentatorzy,
„w spółce jednoosobowej w organizacji obowiązują nieco inne zasady. Spółka jednoosobowa w organizacji
z punktu widzenia podmiotowego jest taką samą strukturą jak spółka wieloosobowa. Powstaje jednak problem
stosunków w takiej spółce, w szczególności gdy wspólnik jest jednocześnie członkiem zarządu. Z nakazu art. 162
KSH wynika, że wspólnik nie może reprezentować spółki, nawet gdyby osiągnął status zarządu. Pozostaje więc
jedyna możliwość reprezentowania przez pełnomocnika. Dokonanie czynności prawnej przez jedynego wspólnika
w imieniu spółki w organizacji powoduje bezwzględną nieważność dokonanej czynności prawnej (art. 58 KC.).
Jedynym wyjątkiem dotyczącym czynności reprezentacyjnych jest możliwość zgłoszenia spółki do sądu
rejestrowego”.
W rozpoznawanej sprawie nie jest przedmiotem sporu, że spółka z o.o. w organizacji nie została zarejestrowana, co
skutkowało rozwiązaniem umowy spółki z mocy prawa (art. 169 § 1 KSH). Prawidłowo zatem organy, a w ślad za
nimi Sąd I instancji, uznały, że skarżący kasacyjnie, działając jako prezes zarządu jednoosobowej spółki z o.o.
w organizacji, podejmował czynności w istocie we własnym imieniu i na swój rachunek i dlatego w konsekwencji
uznały go za urządzającego gry hazardowe. Z tych przyczyn zarzuty zawarte w pkt 6 i 7 skargi kasacyjnej nie mogły
zostać uwzględnione.
Zgodnie z treścią przepisu art. 4 § 1 pkt 3 KSH, spółka kapitałowa, w której wszystkie udziały należą do jednego
wspólnika, jest spółką jednoosobową. Z kolei art. 161 § 2 KSH stanowi, że spółka w organizacji jest reprezentowana
przez zarząd albo pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników. Natomiast w przepisie art. 162 KSH
wskazano, że w spółce jednoosobowej w organizacji jedyny wspólnik nie ma prawa reprezentowania spółki, przy
czym nie dotyczy to zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego. Z przepisu art. 162 KSH wynika więc całkowity zakaz
reprezentacji jedynego wspólnika spółki jednoosobowej w organizacji. Nie może on reprezentować tej spółki
ani jako pełnomocnik, ani jako członek zarządu. Nie będzie on uprawniony do jej reprezentowania do czasu wpisu
jednoosobowej spółki z o.o. do KRS. Tak więc powołanie w jednoosobowej spółce jednoosobowego zarządu, w skład
którego wchodzi tylko jedyny wspólnik prowadzi do tego, że spółka nie może dokonywać czynności prawnych
z uwagi na braki w reprezentacji. W analizowanej sprawie Sąd wskazał, że Skarżący działając jako Prezes Zarządu
W Spółka z o.o. w organizacji, (będąc jednocześnie jedynym wspólnikiem), zawierając umowy najmu (odpowiednio z:
30.9.2014 r.; 1.10.2014 r.; 24.6.2014 r.), podejmował czynności prawne z przekroczeniem kompetencji organu Spółki
wynikających z art. 162 KSH. Czynności powyższe nie wywoływały skutków dla Spółki w organizacji (podkreślenie
Sądu) jako sprzeczne z art. 162 KSH, tym samym do żadnego działania osoby prawnej w ogóle nie doszło. Zatem
twierdzenia Skarżącego, że mógł działać (zawierać umowy) w imieniu Spółki w organizacji jako Prezes Zarządu są
całkowicie bezzasadne, a tym samym zarzuty naruszenia przepisów art. 162, art. 163 i art. 169 KSH nie zasługują na
uwzględnienie. W konsekwencji powyższego w ocenie Sądu organy słusznie zatem przyjęły, że Skarżący działając
w sposób nieuprawniony w imieniu Spółki działał we własnym imieniu. Ze zgromadzonego w aktach sprawy materiału
dowodowego wynika, że Skarżący zakładał kolejno cztery spółki z o.o. w organizacji (W, B, B, H). Każda z nich była
zawiązywana po rozwiązaniu umowy poprzedniej spółki, które następowało z mocy prawa, ze względu na
niezgłoszenie jej zawiązania do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki.
W każdej z tych spółek Skarżący był jedynym wspólnikiem i równocześnie prezesem jednoosobowego zarządu
i podejmował czynności w imieniu tych spółek. Kapitał zakładowy każdego z tych podmiotów stanowiły w całości
bądź w części ekranowe urządzenia rozrywkowe (wyrok WSA w Krakowie z 21.2.2017 r., III SA/Kr 1497/16).
Wyrok NSA z 24.1.2020 r., II GSK 2541/17

Zgodnie z art. 162 KSH, w spółce jednoosobowej w organizacji jedyny wspólnik nie ma prawa reprezentowania spółki, z wyjątkiem zgłoszenia do sądu rejestrowego. W analizowanej sprawie organy uznały, że D.S. działając jako prezes zarządu jednoosobowej spółki z o.o. w organizacji, podejmował czynności we własnym imieniu i na swój rachunek, co skutkowało bezwzględną nieważnością dokonanych czynności. Skargi kasacyjne D.S. zostały ostatecznie oddalone, a Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził decyzje organów i Sądu I instancji. Zarzuty naruszenia przepisów KSH nie uzyskały uznania. Sprawa ta pokazuje, jak istotne jest przestrzeganie przepisów dotyczących reprezentacji spółek kapitałowych.