Reprezentacja jednoosobowej sp. z o.o. w organizacji

Tematyka: reprezentacja jednoosobowej spółki z o.o., Naczelny Sąd Administracyjny, spółka w organizacji, zgłoszenie do sądu rejestrowego, Kodeks spółek handlowych

Dokonanie czynności prawnej przez jedynego wspólnika w imieniu spółki w organizacji powoduje
bezwzględną nieważność dokonanej czynności prawnej. Jedynym wyjątkiem dotyczącym czynności
reprezentacyjnych jest możliwość zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego - orzekł Naczelny Sąd
Administracyjny w wyroku z 28.1.2020 r. (II GSK 2720/17,
).
Opis stanu faktycznego
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargi D.S. na decyzje Dyrektora Izby Celnej w Krakowie z dnia
(...) sierpnia 2016 r. Nr (...) oraz nr (...) w przedmiocie kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza
kasynem gry. Skargę kasacyjną wniesioną przez D.S. oddalił Naczelny Sąd Administracyjny.
Z uzasadnienia Sądu
W rozpatrywanej sprawie nie doszło również do naruszenia objętych zarzutami skargi kasacyjnej przepisów ustawy
z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (t.j. Dz.U. 2019, poz. 847 ze zm.; dalej jako GryHazardU).
W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 1 i 2 w zw. z art. 6 ust. 4 GryHazardU poprzez nałożenie kary
na osobę fizyczną, tj. podmiot, który nie jest uprawniony do uzyskania koncesji, zauważyć trzeba, że stanowisko
Sądu I instancji przedstawione w uzasadnieniu kontrolowanego wyroku odpowiada treści uchwały składu siedmiu
sędziów NSA z 16.5.2016 r. (II GPS 1/16,
). W powołanej uchwale przyjęto w szczególności, że karze
pieniężnej, o której mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2 GryHazardU podlega urządzający gry na automatach poza
kasynem gry, bez względu na to, czy legitymuje się koncesją lub zezwoleniem - od 14.7.2011 r., także
zgłoszeniem lub wymaganą rejestracją automatu lub urządzenia do gry. Przepis ten - jak podkreślono
w przywołanej uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego - jest adresowany do każdego, kto w sposób w nim
opisany urządza gry na automatach. Podmiotem, wobec którego może być egzekwowana odpowiedzialność za
omawiany delikt, jest każdy (osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości
prawnej), kto urządza grę na automatach w niedozwolonym do tego miejscu, a więc poza kasynem gry. I to bez
względu na to, czy legitymuje się koncesją na prowadzenie kasyna gry, której - jak wynika z art. 6 ust. 4 GryHazardU
- nie może uzyskać, ani osoba fizyczna, ani jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, ani też osoba
prawna niemająca formy spółki akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Na gruncie art. 89 ust. 1 pkt 2
GryHazardU penalizowane jest bowiem zachowanie naruszające zasady dotyczące miejsca urządzania gier
hazardowych na automatach, nie zaś zachowanie naruszające zasady dotyczące warunków, od spełnienia których
w ogóle uzależnione jest rozpoczęcie, a następnie prowadzenie działalności polegającej na organizowaniu
i urządzaniu gier hazardowych, w tym gier na automatach. Stanowisko wyrażone w uchwale w pełni podziela Sąd
w obecnym składzie.
Odnosząc się do zarzutu skargi kasacyjnej wskazującego naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 2, ust. 2 pkt 2 oraz art. 90 ust.
1 GryHazardU przez jego zastosowanie, trzeba zauważyć, że Sąd I instancji, oddalając skargi, zaaprobował
ustalenia faktyczne organów obu instancji w zakresie uznania skarżącego za urządzającego gry na automatach poza
kasynem gry, zaś skarga kasacyjna ustaleń tych w sposób skuteczny nie podważa. Skarżący kasacyjnie twierdzi
jedynie, że nie był urządzającym gry, gdyż w rozpoznawanej sprawie działalność hazardową prowadziła spółka z o.o.
w organizacji, zaś uznanie go przez organy i Sąd I instancji za urządzającego gry stanowi naruszenie przepisów
Kodeksu spółek handlowych.
Jednak, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, postawiony w pkt 7 skargi kasacyjnej zarzut naruszenia art.
162, art. 163 i art. 169 KSH oraz 58 § 3 KC nie zasługuje na uwzględnienie. Skarżący kasacyjnie upatruje naruszenia
tych przepisów w nieprawidłowym uznaniu przez Sąd I instancji, że podjęte przez skarżącego czynności w imieniu
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji zostały w istocie dokonane przez skarżącego działającego we
własnym imieniu i na własny rachunek. Naczelny Sąd Administracyjny podziela w tym zakresie stanowisko organów
administracji i Sądu I instancji.
Zgodnie z art. 162 KSH, w spółce jednoosobowej w organizacji jedyny wspólnik nie ma prawa
reprezentowania spółki. Nie dotyczy to zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego. Dokonując wykładni tego przepisu,
czego nie dostrzegł autor skargi kasacyjnej, należy mieć na względzie treść art. 161 § 2 KSH, który stanowi, że
spółkę w organizacji reprezentuje zarząd albo pełnomocnik powołany jednomyślną uchwałą wspólników. Jak
podkreślają komentatorzy, „w spółce jednoosobowej w organizacji obowiązują nieco inne zasady. Spółka
jednoosobowa w organizacji z punktu widzenia podmiotowego jest taką samą strukturą jak spółka wieloosobowa.

Powstaje jednak problem stosunków w takiej spółce, w szczególności gdy wspólnik jest jednocześnie członkiem
zarządu. Z nakazu art. 162 KSH wynika, że wspólnik nie może reprezentować spółki, nawet gdyby osiągnął status
zarządu. Pozostaje więc jedyna możliwość reprezentowania przez pełnomocnika. Dokonanie czynności prawnej
przez jedynego wspólnika w imieniu spółki w organizacji powoduje bezwzględną nieważność dokonanej czynności
prawnej (art. 58 KC). Jedynym wyjątkiem dotyczącym czynności reprezentacyjnych jest możliwość zgłoszenia spółki
do sądu rejestrowego”.
W rozpoznawanej sprawie nie jest przedmiotem sporu, że spółka z o.o. w organizacji nie została zarejestrowana, co
skutkowało rozwiązaniem umowy spółki z mocy prawa (art. 169 § 1 KSH). Prawidłowo zatem organy, a w ślad za
nimi Sąd I instancji, uznały, że skarżący kasacyjnie, działając jako prezes zarządu jednoosobowej spółki z o.o.
w organizacji, podejmował czynności w istocie we własnym imieniu i na swój rachunek i dlatego w konsekwencji
uznały go za urządzającego gry hazardowe. Z tych przyczyn zarzuty zawarte w pkt 6 i 7 skargi kasacyjnej nie mogły
zostać uwzględnione.
Zgodnie z przepisem art. 162 KSH, w spółce jednoosobowej w organizacji jedyny wspólnik nie ma prawa
reprezentowania spółki, za wyjątkiem zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego. Jak słusznie podkreśla się
w judykaturze, z przepisu art. 162 KSH wynika całkowity zakaz reprezentacji jedynego wspólnika spółki
jednoosobowej w organizacji. Nie może on reprezentować tej spółki ani jako pełnomocnik, ani jako członek zarządu
jednoosobowego. Nie będzie on uprawniony do jej reprezentowania do czasu wpisu jednoosobowej spółki z o.o. do
rejestru. Innymi słowy, powołanie w jednoosobowej spółce jednoosobowego zarządu, w skład którego wchodzi tylko
jedyny wspólnik prowadzi do tego, że spółka nie może dokonywać czynności prawnych z uwagi na braki
w reprezentacji (wyrok WSA w Krakowie z 17.4.2018 r., III SA/Kr 59/18,
).

Dodatkowo w realiach rozpoznawanej sprawy, spółka z o.o. w organizacji nie została zarejestrowana, co skutkowało
rozwiązaniem umowy spółki z mocy prawa (art. 169 § 1 KSH). Rozwiązanie takie jest podyktowane względami
jawności i pewności obrotu, co podkreśla się także w orzecznictwie sądownictwa europejskiego już od wielu lat.
W wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 20.9.1988 r. (136/87,
) podkreślono, że sekcja Pierwszej Dyrektywy
Rady z 9.3.1968 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w Państwach Członkowskich od spółek
w rozumieniu art. 58 akapit drugi Traktatu, w celu uznania ich rónoważności w całej Wspólnocie, dla zapewnienia
ochrony interesów zarówno wspólników jak i osób trzecich (Dz.Urz. UE L z 1968 r. Nr 65, s. 8, dalej jako: dyrektywa
68/151/EWG) przewiduje formalności dotyczące zapewnienia jawności mającej na celu dostarczenie osobom trzecim
wstępnych informacji o podstawowych cechach spółek w rozumieniu wspomnianej dyrektywy. Osoby trzecie mogą
zatem zasadnie powoływać się na dostępne informacje dotyczące takiej spółki, ale tylko wtedy, gdy informacje
zostały ujawnione w przewidziany sposób. W związku z tym, przepisy dotyczące nieważności spółek określone
w sekcji III pierwszej dyrektywy stosuje się tylko wtedy, gdy osoby trzecie uznały na podstawie informacji
opublikowanych zgodnie z sekcją I, że spółka, w rozumieniu pierwszej dyrektywy istnieje. Nie mają one natomiast
zastosowania, jeżeli czynności te zostały wykonane w imieniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, której
istnienie nie jest potwierdzone w rejestrze publicznym, ponieważ nie zostały dokończone formalności dotyczące
rejestracji spółki wymagane przez prawo krajowe. Jednakże, w zakresie, w jakim czynności wykonywane w imieniu
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która nie została jeszcze zarejestrowana, są uznawane przez właściwe
prawo krajowe za wykonane w imieniu spółki będącej w trakcie tworzenia w rozumieniu art. 7 dyrektywy
68/151/EWG, to prawo krajowe powinno przewidywać, zgodnie z tym przepisem, że osoby, które wykonują te
czynności, są odpowiedzialne solidarnie.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28.1.2020 r., II GSK 2720/17,

Zgodnie z art. 162 KSH, w spółce jednoosobowej w organizacji jedyny wspólnik nie ma prawa reprezentowania spółki, za wyjątkiem zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego. W rozpoznawanej sprawie nie jest przedmiotem sporu, że spółka z o.o. w organizacji nie została zarejestrowana, co skutkowało rozwiązaniem umowy spółki z mocy prawa (art. 169 § 1 KSH).