Rada nadzorcza - po nowelizacji KSH

Ustawa z 9.2.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych precyzuje obowiązki członków rady nadzorczej, umożliwiając powołanie doradcy i komitetu. Zmiana KSH wprowadza m.in. nowe zasady nadzoru nad spółkami handlowymi.

Tematyka: rada nadzorcza, Kodeks spółek handlowych, zmiany, obowiązki członków, nadzór, doradca, komitet, odpowiedzialność, ustawodawca, spółka kapitałowa

Ustawa z 9.2.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw,
doprecyzowuje katalog obowiązków członków rady nadzorczej kapitałowej spółki prawa handlowego,
zobowiązując ich m.in. do: sporządzenia sprawozdania z działalności rady nadzorczej i umożliwiając im
powołanie profesjonalnego doradcy rady nadzorczej czy też ustanowienie doraźnego lub stałego komitetu
rady nadzorczej.
Zmiana KSH
Ustawa z 9.2.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r.
poz. 807; dalej: ZmKSH22) wprowadza do ustawy z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2020 r.
poz. 1526; dalej: KSH) zmiany, które dotyczą m.in. zasad nadzoru nad spółkami handlowymi.
Rada nadzorcza - organ spółki kapitałowej
Rada nadzorcza jest jednym z organów osoby prawnej jaką jest kapitałowa spółka prawa handlowego, tj.: spółka
akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Rada nadzorcza jest - stosownie do art. 381 KSH - organem
obligatoryjnym w spółce akcyjnej. Natomiast w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością powołanie tego organu jest
- jak stanowi art. 213 § 1 KSH, zgodnie z którym umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję
rewizyjną albo oba te organy - fakultatywne. Obligatoryjne staje się to dopiero w momencie, gdy kapitał zakładowy
przewyższa kwotę 500 000 złotych, a wspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu (art. 213 § 2 KSH). Przedmiotowe
przesłanki muszą być spełnione łącznie, a w razie ich spełnienia to do wspólników należy prawo wyboru
odpowiedniego organu nadzoru: rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Tym samym, każda spółka z o.o. może
istnieć i funkcjonować także bez rady nadzorczej.
Rada nadzorcza - zadania i kompetencje
Zgodnie z dotychczasowym stanem prawem, rada nadzorcza nie ma jednego, konkretnego, przypisanego przez
ustawodawcę zadania, a stosownie do art. 219 § 1 KSH (i odpowiednio art. 300 69 KSH) sprawuje ona stały nadzór
nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności.
Dlatego też ustawa zmieniająca przewiduje wzmocnienie zakresu nadzoru nad spółką sprawowanego przez
radę nadzorczą poprzez doprecyzowanie katalogu obowiązków członków tego organu oraz określenie zasad
ich odpowiedzialności z tytułu podejmowanych działań lub zaniechań.
Wśród szczegółowych zadań i kompetencji rady nadzorczej ustawodawca wymienia więc:
1. ocenę sprawozdań zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego pod kątem ich zgodności
księgami, dokumentami i stanem faktycznym (art. 219 § 3 pkt 1 KSH, art. 300 69 § 3 pkt 1 KSH i art. 382 § 3 pkt 1
KSH);
2. ocenę wniosków zarządu dotyczących podziału zysku lub pokrycia straty (art. 219 § 3 pkt 2 KSH, art. 300 69 § 3
pkt 2 KSH i art. 382 § 3 pkt 2 KSH);
3. sporządzanie sprawozdania z czynności wymienionych w punkcie a i b (art. 219 § 3 pkt 3 KSH, art. 30069 § 3 pkt
3 KSH i art. 382 § 3 pkt 1 KSH);
4. dostęp do informacji - badanie wszystkich dokumentów spółki i rewizja jej stanu majątku oraz żądanie od
zarządu, prokurentów i osób zatrudnionych w spółce przekazania wszelkich informacji, dokumentów,
sprawozdań lub wyjaśnień (art. 219 § 4 KSH, art. 300 71 § 1 KSH i art. 382 § 4 KSH). Odpowiednikiem tego
uprawnienia rady nadzorczej jest obowiązek zarządu przekazywania informacji. Zgodnie bowiem z art. 219 § 41
i 42 KSH, a także art. 30071 § 11 i 12 KSH oraz art. 382 § 5 i 6 KSH informacje, dokumenty, sprawozdania lub
wyjaśnienia żądane przez radę nadzorczą są przekazywane radzie nadzorczej niezwłocznie, nie później niż
w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia żądania do organu lub osoby obowiązanej, chyba, że w żądaniu
określono dłuższy termin. Zarząd nie może ograniczać członkom rady nadzorczej dostępu do żądanych przez
nich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień. Jak czytamy w uzasadnieniu do ustawy zmieniającej -
dostępnym na stronie Sejmu RP - prawidłowe działanie rady nadzorczej oraz efektywne prowadzenie przez ten
organ nadzoru wewnętrznego wymaga, aby posiadała ona bieżący dostęp do rzetelnych oraz kompletnych
informacji o spółce. Klasyczny dualistyczny model organizacyjny w spółce kapitałowej, polegający na oddzieleniu
organów zarządzającego i nadzorczego, może rodzić problemy związane z przepływem informacji między nimi

oraz prowadzić do asymetrii w tym obszarze, a dotychczasowe uprawnienia rady nadzorczej z art. 219 § 4 KSH,
art. 30071 § 1 KSH oraz art. 382 § 4 KSH okazały się niewystarczające;
5. zawiadomienie kluczowego biegłego rewidenta o terminie posiedzenia rady nadzorczej dotyczącego
sprawozdania finansowego i zapewnieniu mu aktywnego uczestnictwa w tym posiedzeniu wraz
z przedstawieniem sprawozdania z badania sprawozdania finansowego spółki (art. 219 § 6 KSH, art. 300 69 § 31
KSH i art. 382 § 7 KSH);
6. ustanowienie doraźnego lub stałego komitetu rady nadzorczej (art. 2191 KSH i art. 3901 § 1 pkt 2 KSH);
7. wybranie doradcy rady nadzorczej celem zbadania na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności
spółki lub jej majątku, lub przygotowania określonych analiz oraz opinii (art. 219 2 KSH, art. 30071a KSH i art. 382
§ 1 KSH). Jak wskazuje ustawodawca w uzasadnieniu do ustawy zmieniającej skala złożoności procesów
zachodzących w spółkach kapitałowych oraz ich profesjonalizacja wymagają niekiedy skorzystania przez radę
nadzorczą z usług zewnętrznych podmiotów o wyspecjalizowanych kompetencjach, fachowej wiedzy
i kwalifikacjach do przeprowadzenia rzetelnej analizy, celem przygotowania lub podjęcia dalszych decyzji
korporacyjnych. Z tych przyczyn uznano za zasadne wyposażenie rady nadzorczej każdej spółki kapitałowej
w uprawnienie do samodzielnego (z pominięciem zarządu) wyboru ww. podmiotu zewnętrznego;
8. wybór przewodniczącego rady nadzorczej, którego obowiązkiem jest należyte organizowanie prac rady
nadzorczej, a w szczególności zwoływanie jej posiedzeń (art. 2211 § 1 KSH i art. 389 § 1 KSH);
9. protokołowanie uchwał rady nadzorczej (art. 222 § 2 KSH i art. 30058 § 5 KSH).
Ponadto ustawa zmieniająca wprowadza do KSH przepisy karne przewidujące odpowiedzialność za naruszenie ww.
obowiązków.
Kadencja i mandat
W art. 202 § 2 zd. 2 KSH i art. 218 § 2 zd. 2 KSH wprowadzono ustawą zmieniającą sformułowanie, zgodnie z którym
kadencję oblicza się w pełnych latach obrotowych, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Ta regulacja
rozstrzyga wątpliwości związane z kwestią ustalenia momentu wygaśnięcia mandatu członka organu spółki
kapitałowej w związku z upływem jego kadencji. Tym samym ustawodawca wskazał okres, na jaki powoływani są
członkowie organów menadżerskich oraz termin, przez jaki pozostają oni umocowani do pełnienia funkcji. Zgodnie
z przykładem przytoczonym w uzasadnieniu ustawy zmieniającej mandat członka zarządu powołanego 1.6.2021 r.,
na dwuletnią kadencję, w spółce, której rok obrotowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym, wygaśnie z dniem
odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok obrotowy 2023. Stosownie do
art. 23 ZmKSH22, do mandatów i kadencji członków organów, które trwają w dniu wejścia w życia ustawy
zmieniającej, stosuje się KSH, w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą.
Etap legislacyjny
Omawiane zmiany wchodzą w życie - zgodnie z art. 37 ZmKSH22 - po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, co
nastąpiło 12.4.2022 r. Tym samym wejdą one w życie 13.10.2022 r.

Ustawa zmieniająca wzmocniła zakres nadzoru rady nadzorczej, precyzując obowiązki członków i zasady odpowiedzialności. Dodano m.in. możliwość powołania doradcy rady nadzorczej i ustanowienia komitetu.