Zmiany w procesach reorganizacyjnych spółek

Na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawia się projekt nowelizacji kodeksu spółek handlowych, dotyczącej zarówno krajowych, jak i transgranicznych procesów połączeń, podziałów i przekształceń spółek. Projekt ma na celu implementację dyrektywy UE 2019/2121 oraz wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 2017 r. Dotychczasowe przepisy ograniczały uczestnictwo spółek w procesach reorganizacyjnych, a nowe zmiany mają wprowadzić nowe typy połączeń i podziałów oraz zwiększyć transparentność operacji transgranicznych.

Tematyka: kodeks spółek handlowych, nowelizacja, procesy reorganizacyjne, połączenia spółek, podziały spółek, transgraniczne operacje, ochrona wierzycieli, transparentność działań, dyrektywa UE 2019/2121

Na stronach Rządowego Centrum Legislacji powił się projekt kolejnej nowelizacji kodeksu spółek
handlowych, tym razem dotyczący zarówno krajowych jak i transgranicznych procesów połączeń, podziałów
i przekształceń spółek. Projekt ustawy stanowi implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
(UE) 2019/2121 zmieniającej w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek
dyrektywę (UE) 2017/1132 w sprawie niektórych aspektów prawa spółek oraz wykonanie wyroku Trybunału
Sprawiedliwości UE z 25.10.2017 r., C-106/16,
.
Dotychczasowy stan prawny
Zgodnie z obecnie obowiązującym kodeksem spółek handlowych, zharmonizowane przepisy w ramach Unii
Europejskiej dotyczą jedynie transgranicznych połączeń. Natomiast w ramach krajowych procesów brak jest
możliwości szerokiego uczestnictwa w procesach przez spółkę komandytową akcyjną a podział spółek może być
dokonany jedynie:
1. przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały lub akcje spółki przejmującej, które
obejmują wspólnicy spółki dzielonej (podział przez przejęcie);
2. przez zawiązanie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych
spółek (podział przez zawiązanie nowych spółek);
3. przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę lub spółki (podział
przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki);
4. przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną (podział
przez wydzielenie). W ramach podziału przez wydzielenie akcje lub udziały spółki przejmującej lub nowo
zawiązanej obejmują wspólnicy lub akcjonariusze spółki dzielonej.
Projektowane zmiany
Zgodnie z projektowaną nowelizacją przepisów, do polskiego porządku prawnego, zarówno w przypadku podziału
transgranicznego jak i krajowego wprowadzony zostanie nowy podział zwany przez ustawodawcę podziałem przez
wyodrębnienie. Zasadnicza różnica pomiędzy istniejącym dotychczas podziałem przez wydzielenie a nowym
podziałem przez wyodrębnienie sprowadza się do tego, że umożliwione zostanie przeniesienie części majątku spółki
dzielonej na spółkę przejmującą, która już istnieje albo zostanie zawiązana w wyniku wyodrębnienia za udziały lub
akcje tej spółki, które obejmuje spółka dzielona, a nie jak to ma miejsce dotychczas wspólnicy spółki dzielonej.
Kolejną zmianą jest umożliwienie spółce komandytowo-akcyjnej uczestnictwa w procesach transformacyjnych jako
spółka przejmująca lub nowo zawiązana w przypadku połączenia oraz w przypadku podziału jako spółka dzielona.
Dotychczas przepisy nie zezwalały spółce komandytowo-akcyjnej na uczestnictwo w procesach połączenia i podziału
na szerszą skalę. Dodano także możliwość wyłączenia z opinii biegłego informacji stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa lub innych prawnie chronionych informacji.
Projekt zakłada także wprowadzenie nowego typu połączenia spółek. Przepisy zakładają połączenie o charakterze
uproszczonym, które miałoby zostać przeprowadzone bez przyznawania udziałów lub akcji spółki przejmującej,
w sytuacji w gdy jeden wspólnik posiada wszystkie udziały lub akcje łączących się spółek (zarówno w sposób
bezpośredni jak i pośredni) albo wszyscy wspólnicy łączących się spółek posiadają udziały lub akcje w tej samej
proporcji we wszystkich łączących się spółkach.
W zakresie transgranicznych operacji, projekt przewiduje wprowadzenie do polskiego ustawodawstwa nowych typów
operacji transgranicznych:
1. podziały transgraniczne (przez zawiązanie nowych spółek, przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki oraz przez
wydzielenie);
2. przekształcenia transgraniczne spółki kapitałowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej w spółkę podlegającą
prawu państwa członkowskiego UE lub państwa-strony umowy o EOG.
Projekt przewiduje także szerszą ochronę wierzycieli, wspólników i pracowników przy transgranicznych
transformacjach spółek. Wierzyciele spółki mogą w terminie miesiąca od ujawnienia lub udostępnienia jej planu

połączenia/podziału/przekształcenia transgranicznego zwrócić się o ustanowienie zabezpieczenia, jeśli z powodu
takiej operacji zaspokojenie jej roszczeń jest zagrożone lub nie uzyskali zabezpieczenia od spółki. Ustawodawca nie
zdecydował się jednak na wprowadzenie możliwości żądania od spółki złożenia oświadczenia o wypłacalności, choć
dyrektywa takie rozwiązanie wskazuje jako jedną z możliwości. Natomiast kwestia ochrony pracowników w tym
procesie zostanie uregulowana w odrębnej ustawie.
Projekt przewiduje także zwiększenie transparentności operacji transgranicznych m.in. poprzez wymóg
przedstawienia harmonogramu operacji transgranicznej czy konieczność uzyskania odpowiedniego zaświadczenia
nie tylko z KRS (jak to miało miejsce dotychczas), ale i od organu podatkowego.
Ocena regulacji
Dotychczas w prawodawstwie Unii Europejskiej zharmonizowane były jedynie przepisy dotyczące połączeń
transgranicznych. Brak wspólnych przepisów dotyczących przekształceń i podziałów powodował sytuacje w której
prawodawstwa państw członkowskich niekiedy wzajemnie się wykluczały, co utrudniało konkurencyjność
przedsiębiorców oraz możliwości wejścia na rynek innego państwa członkowskiego. Wprowadzenie zmian ma na
celu realizację swobody przedsiębiorczości. Proces reorganizacji przedsiębiorstw w wymiarze transgranicznym może
jednak ulec wydłużeniu z uwagi na konieczność uzyskania zaświadczeń nie tylko od KRS, ale i od organów
podatkowych.
W przypadku zmian dotyczących krajowych procesów, zdecydowanie należy pozytywnie ocenić wprowadzenie
podziału przez wyodrębnienie, który pozwoli spółkom na reorganizację swojej krajowej działalności z uwzględnieniem
sukcesji generalnej składników przedsiębiorstwa, co nie jest możliwe np. w przypadku aportu części
przedsiębiorstwa.
Etap legislacyjny
Projekt nowelizacji kodeksu spółek handlowych został skierowany do konsultacji publicznych. Większość przepisów
ma wejść w życie 31.1.2023 r. Jest to ostateczny termin na wdrożenie dyrektywy 2019/2121.

Nowelizacja kodeksu spółek handlowych ma na celu usprawnienie procesów reorganizacyjnych spółek zarówno na poziomie krajowym, jak i transgranicznym. Przewiduje się wprowadzenie nowych typów operacji, szerszą ochronę wierzycieli, wspólników i pracowników oraz zwiększenie transparentności działań. Projekt ma wejść w życie 31.1.2023 r.