Zakres kompetencji kuratora

Zakres kompetencji kuratora wyznaczonego na podstawie art. 42 KC jest ściśle określony i ogranicza się do powołania organów osoby prawnej oraz ewentualnej likwidacji. Czynności kuratora muszą mieścić się w tym zakresie, nie może on prowadzić spraw poza nim.

Tematyka: kurator, kompetencje, art. 42 KC, powołanie organów, likwidacja, umocowanie, reprezentacja, postępowanie, odrzucenie skargi, PostAdmU

Zakres kompetencji kuratora wyznaczonego na podstawie art. 42 KC jest ściśle określony i ogranicza się do powołania organów osoby prawnej oraz ewentualnej likwidacji. Czynności kuratora muszą mieścić się w tym zakresie, nie może on prowadzić spraw poza nim.

Zakres kompetencji kuratora wyznaczonego na podstawie art. 42 KC jest ograniczony i sprowadza się
wyłącznie do obowiązku niezwłocznego postarania się o powołanie organów osoby prawnej, a w razie
potrzeby likwidacji ‒ osoby prawnej. Czynności kuratora są ściśle określone, wyznaczając tym samym
zakres jego dopuszczalnego działania. Poza tym zakresem kurator nie może prowadzić spraw osoby prawnej.
Stan faktyczny
W piśmie z 12.4.2022 r. P. Sp. z o.o. w B. (dalej: Skarżąca, Spółka), reprezentowana przez kuratora ‒ adwokat D.Z.
(dalej: Kurator) ‒ wniosła skargę do WSA w Gliwicach na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej
w Katowicach w przedmiocie podatku od towarów i usług za okres od lipca 2014 r. do marca 2015 r. Zgodnie
z zarządzeniem przewodniczącego wydziału z 26.5.2022 r. Skarżąca została wezwana do usunięcia braków
formalnych skargi poprzez złożenie dokumentu lub jego uwierzytelnionego odpisu określającego sposób
reprezentacji Skarżącej (np. odpis z KRS), w szczególności wykazującego umocowanie Kuratora do reprezentowania
Skarżącej oraz wskazania numeru KRS, w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania, pod rygorem odrzucenia
skargi. W odpowiedzi na ww. wezwanie Kurator wskazał numer KRS Skarżącej oraz przedłożył aktualny odpis KRS
Skarżącej i odpis postanowienia Sądu Rejonowego w B., na mocy którego adwokat D.Z. została ustanowiona
Kuratorem dla Skarżącej na okres jednego roku, celem podjęcia czynności mających na celu niezwłoczne powołanie
organów Spółki, prowadzenia spraw Spółki, reprezentowania Spółki, a gdy nie dojdzie do wyboru lub powołania
organów Spółki, likwidacji Spółki, na podstawie art. 42 ustawy z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz.
1360; dalej: KC). Mając powyższe na uwadze, zarządzeniem sędziego sprawozdawcy z 11.7.2022 r. wezwano
Kuratora Skarżącej, na podstawie art. 31 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 259; dalej: PostAdmU), do przedłożenia zaświadczenia sądu, z którego
wynika zakres umocowania Kuratora do reprezentowania Skarżącej (w tym do reprezentowania przed sądami
administracyjnymi), w terminie 3 miesięcy, pod rygorem odrzucenia skargi. Jednocześnie wyjaśniono, że
z dotychczas przedłożonych dokumentów wynika umocowanie Kuratora do reprezentowania Skarżącej
w postępowaniu podatkowym.
Stanowisko WSA
Stosownie do art. 28 § 1 PostAdmU osoby prawne oraz jednostki organizacyjne mające zdolność sądową dokonują
czynności w postępowaniu przez organy albo osoby uprawnione do działania w ich imieniu. Z kolei w myśl art. 29
PostAdmU przedstawiciel ustawowy lub organ mają obowiązek wykazać swoje umocowanie dokumentem przy
pierwszej czynności w postępowaniu.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy wskazać, że uzupełniając braki formalne
złożonej skargi, Kurator Skarżącej przedłożył aktualny odpis KRS Spółki i odpis postanowienia Sądu Rejonowego
w B., z których wynikało, że Kurator został ustanowiony na mocy art. 42 KC w zw. z art. 138 § 3 ustawy z 29.8.1997
r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651; dalej: OrdPU), celem podjęcia czynności mających na celu
niezwłoczne powołanie organów Spółki, prowadzenia spraw Spółki, reprezentowania Spółki, a w razie gdy nie dojdzie
do wyboru lub powołania organów Spółki ‒ likwidacji Spółki.
Dokonując oceny statusu Kuratora Spółki, ustanowionego na podstawie art. 42 KC, należy zaznaczyć, że kurator taki
jest przedstawicielem ustawowym osoby prawnej i należy stosować do niego teorię przedstawicielstwa, a nie teorię
organów. Zakres jego kompetencji jest ograniczony i sprowadza się wyłącznie do obowiązku niezwłocznego
postarania się o powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby likwidacji ‒ osoby prawnej.
Czynności kuratora są ściśle określone, wyznaczając tym samym zakres jego dopuszczalnego działania.
Poza tym zakresem kurator nie może prowadzić spraw osoby prawnej. Podkreślenia także wymaga, że kurator
ustanowiony w oparciu o wniosek złożony na podstawie art. 138 OrdPU na mocy art. 42 KC nie jest uprawniony do
bieżącego prowadzenia spraw spółki, a tym samym stałego (czasowego) zastąpienia ustawowych bądź statutowych
organów osoby prawnej, a jedynie do niezwłocznego doprowadzenia bądź do likwidacji osoby prawnej, bądź też do
umożliwienia jej, poprzez powołanie właściwych organów, podjęcia samodzielnego, prawidłowego działania, w tym
zarządzania i reprezentacji. Kurator ustanowiony w trybie art. 42 KC nie może reprezentować organów spółki
w postępowaniach administracyjnych i sądowoadministracyjnych, czyli w sprawach niezwiązanych ani
z powołaniem organów spółki, ani jej likwidacją (postanowienie NSA z 2.12.2015 r. I FSK 1803/15, 
). Za
utrwalone w orzecznictwie należy uznać stanowisko, że art. 138 OrdPU jest jedynie podstawą do złożenia przez
organ wniosku o ustanowienie kuratora dla osoby prawnej, którego uwzględnienie przez sąd polega na ustanowieniu
kuratora na podstawie art. 42 KC. Tenże jednak nie jest upoważniony do reprezentowania spółki przed sądem
administracyjnym.



Rozstrzygnięcie WSA
W kontekście powyższych rozważań WSA stwierdza, że Kurator Spółki, powołany w trybie art. 138 OrdPU, na mocy
art. 42 KC nie jest upoważniony do reprezentacji Skarżącej w niniejszym postępowaniu. Z postanowienia Sądu
Rejonowego w B. wynika, że Kurator został umocowany do niezwłocznego podjęcia starań o powołanie organów
osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację, jak również do reprezentowania Skarżącej w postępowaniu
podatkowym. Uwzględniając treść ww. postanowienia i wynikający z niego zakres reprezentacji Spółki, WSA
stwierdza, że Kurator nie był podmiotem uprawnionym do sporządzenia i wniesienia w imieniu Skarżącej skargi do
sądu administracyjnego.
W ocenie WSA niedopełnienie przez Kuratora Skarżącej obowiązku wykazania przez niego należytego
umocowania do swojego działania przy pierwszej czynności w postępowaniu (w odpowiedzi na wezwanie do
uzupełnienia braków formalnych skargi Kurator przedłożył bowiem dokument, z którego treści nie wynikało
umocowanie do sporządzenia i wniesienia skargi w imieniu Spółki) powinno być potraktowane jako braki
w zakresie zdolności procesowej lub w składzie właściwych organów, które mogą być uzupełnione w sposób
określony w art. 31 PostAdmU. W myśl art. 31 § 1 PostAdmU, jeżeli braki w zakresie zdolności sądowej lub
procesowej albo w składzie właściwych organów dają się uzupełnić, sąd wyznaczy odpowiedni termin.
W przypadkach, w których ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu, sąd zwraca się do
właściwego sądu opiekuńczego. Z kolei art. 31 § 3 PostAdmU stanowi, że jeżeli ww. braków nie można uzupełnić
albo nie zostały one w wyznaczonym terminie uzupełnione, sąd zniesie postępowanie w zakresie, w jakim jest ono
dotknięte brakami, i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie. Jednocześnie na podstawie art. 58 § 1 pkt 5
PostAdmU sąd odrzuca skargę, jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo skarżący nie ma zdolności
procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy, albo w składzie organów jednostki organizacyjnej
będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze
stron albo zdolności procesowej skarżącego i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub braku w składzie organów
jednostki organizacyjnej będącej skarżącym, uniemożliwiającego jego działanie, sąd odrzuci skargę dopiero
wówczas, gdy brak nie zostanie uzupełniony (art. 58 § 2 PostAdmU).
W rozpoznawanej sprawie Kurator Skarżącej został wezwany do przedłożenia zaświadczenia sądu, z którego wynika
zakres jego umocowania do reprezentowania Spółki (w tym do reprezentowania przed sądami administracyjnymi),
w terminie 3 miesięcy, pod rygorem odrzucenia skargi. W wyznaczonym terminie Kurator nie przedłożył stosownych
dokumentów, co oznacza, że nie wykazał swojego umocowania do reprezentowania Spółki przed sądami
administracyjnymi. Z tego względu skarga podlegała odrzuceniu na podstawie art. 58 § 1 pkt 5 i § 2 PostAdmU.

Komentarz
Przedmiotem rozważań WSA w Gliwicach na gruncie stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy był zakres
umocowania do działania kuratora spółki prawa handlowego ‒ sp. z o.o., wyznaczonego na podstawie art. 42 KC,
a także prawidłowy i skuteczny sposób wykazania ww. umocowania. WSA w Gliwicach podkreślił, że kurator może
działać tylko w takim zakresie, jaki wynika z jego umocowania. Zakres kompetencji takiego kuratora został wskazany
wprost przez ustawodawcę w art. 42 § 3 KC i ograniczony jedynie do podejmowania czynności zmierzających do: (i)
powołania albo uzupełnienia składu organu osoby prawnej uprawnionego do jej reprezentowania, a w razie potrzeby
(ii) do jej likwidacji. Działanie takiego kuratora poza ww. zakresem nie jest dopuszczalne. Tym samym nie jest on
uprawniony do: (i) bieżącego prowadzenia spraw spółki, (ii) stałego (czasowego) zastąpienia ustawowych bądź
statutowych organów osoby prawnej, (iii) reprezentowania (organów) spółki w postępowaniach administracyjnych
i sądowoadministracyjnych, w tym złożenia skargi do WSA (jak miało to miejsce w rozpatrywanej sprawie).

Postanowienie WSA w Gliwicach z 7.6.2023 r., I SA/Gl 611/22, 








WSA stwierdziło, że Kurator Spółki nie był uprawniony do reprezentacji Skarżącej w postępowaniu. Brak umocowania do działania został potraktowany jako brak w zakresie zdolności procesowej, co skutkowało odrzuceniem skargi na podstawie PostAdmU.