Zakres odpowiedzialności członka zarządu sp. z o.o.

Odpowiedzialność członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zaległości podatkowe spółki jest solidarna i obejmuje zaległości powstałe w okresie pełnienia obowiązków. W niniejszej sprawie spór dotyczył solidarnej odpowiedzialności członka zarządu za zaległości z tytułu podatku od towarów i usług. W świetle prawa, członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za zaległości podatkowe, niezależnie od podziału zadań czy aktywności w sprawach spółki.

Tematyka: odpowiedzialność członka zarządu, solidarność, zaległości podatkowe, sp. z o.o., wyłączenie odpowiedzialności, zgłoszenie upadłości, brak winy, egzekucja majątku, wyrok WSA, Bydgoszcz

Dla odpowiedzialności członka zarządu sp. z o.o. za zaległości podatkowe spółki nie ma znaczenia ani
kwestia podziału zadań między członkami zarządu, ani też niezajmowanie się przez jednego członka zarządu
sprawami spółki. Tego typu okoliczności – zdaniem WSA – nie stanowią przesłanek do wyłączenia tej
odpowiedzialności.

Przedmiot sporu
Spór w przedmiotowej sprawie sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy Dyrektor Izby Administracji Skarbowej (dalej:
Organ) zasadnie uznał, że S.W. (dalej: Skarżący) ponosi solidarną odpowiedzialność jako członek T. I. Sp. z o.o.
(dalej: Spółka), wraz z pozostałymi członkami zarządu, za zaległości Spółki z tytułu podatku od towarów i usług za
luty, marzec, lipiec, sierpień i wrzesień 2019 r. wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami postępowania egzekucyjnego.
Stan prawny
W myśl art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają
solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub
w części bezskuteczna, a członek zarządu:
1. nie wykazał, że: we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało
otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, albo
niezgłoszenie wniosku nastąpiło bez jego winy;
2. nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki
w znacznej części.
Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości, których termin płatności upłynął w czasie pełnienia przez
nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości powstałe w ww. czasie (art. 116 § 2 OrdPU).
W świetle ww. unormowań Organ powinien wykazać, że (i) Skarżący pełnił funkcję członka zarządu Spółki w okresie,
kiedy powstały zaległości, (ii) bezskuteczność egzekucji, oraz zbadać, (iii) czy i kiedy wystąpiły przesłanki do
ogłoszenia upadłości Spółki.
Stan faktyczny
Zaległości Spółki z tytułu podatku od towarów i usług wynikają z decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego w S.K.,
która decyzją Organu została utrzymana w mocy (dalej: Decyzja). Skarżący był członkiem zarządu Spółki w okresie
od (...) stycznia 2017 r. do (...) listopada 2022 r. – w okresie powstania przedmiotowych zaległości podatkowych
pełnił funkcję członka zarządu Spółki, zatem ponosi odpowiedzialność za te zaległości jako osoba trzecia. Kolejną
przesłanką jest bezskuteczność egzekucji. Wobec Spółki było prowadzone postępowanie egzekucyjne, a środki
egzekucyjne podejmowane przez organ okazały się bezskuteczne z uwagi na brak środków należących do Spółki,
która nie osiąga dochodów, nie posiada nieruchomości, środków transportowych, innych praw majątkowych oraz
ruchomości. Zatem Organ prawidłowo uznał, że została spełniona przesłanka bezskuteczności egzekucji. Organ
powinien wykazać także istnienie podstaw do ogłoszenia upadłości Spółki. NSA stwierdził, że w każdym przypadku
orzekania o odpowiedzialności członka zarządu organ jest zobowiązany zbadać, czy i kiedy wystąpiły przesłanki do
ogłoszenia upadłości. Tylko bowiem niezłożenie wniosku o upadłość w terminie czyni otwartą kwestię
odpowiedzialności członka zarządu na podstawie art. 116 § 1 OrdPU (uchwała NSA z 10.8.2009 r. II FPS 3/09,
). Do takiego wniosku prowadzi wnioskowanie a contrario: skoro członek zarządu nie odpowiada, jeśli we
właściwym czasie zgłoszono upadłość, to odpowiadać może tylko wtedy, kiedy upadłości we właściwym czasie nie
zgłoszono. Badanie przez organ podatkowy „właściwego czasu” na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest
przesłanką obiektywną, ustaloną w oparciu o okoliczności faktyczne każdej sprawy. Ocena w tym zakresie powinna
być dokonywana w świetle ustawy z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1520, dalej:
PrUpad). W sprawie zaistniała przesłanka z art. 11 ust. 1 PrUpad utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania
swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Ustalono, że Spółka miała zaległości podatkowe z tytułu zaliczek na
podatek dochodowy od osób prawnych za styczeń i luty 2019 r., których obowiązek zapłaty upływał odpowiednio
20.2.2019 r. i 20.3.2019 r. Z uwagi na to, że opóźnienie w uregulowaniu tych zobowiązań przekroczyło 3 miesiące,
Organ wyliczył, że termin 30 dni na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości (licząc od drugiej zaległości podatkowej)
mijał 22.7.2019 r. Członkowie zarządu Spółki w tym terminie tego nie uczynili. Trzeba także podkreślić, że Skarżący

nie wskazał mienia Spółki, z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie zaległości podatkowych Spółki w znacznej
części. W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że możliwość uwolnienia się przez członka zarządu od
odpowiedzialności za zobowiązania spółki istnieje wówczas, gdy wskaże on istnienie takiego majątku spółki,
z którego egzekucja jest faktycznie możliwa, co w praktyce oznacza, że egzekucja ta musi być realna do
przeprowadzenia i skutkująca zaspokojeniem wierzyciela (wyrok NSA z 21.4.2021 r., III FSK 3552/21,
). Tylko
realnie istniejące mienie, dokładnie zidentyfikowane i istniejące w momencie, w którym toczy się postępowanie
dotyczące przeniesienia odpowiedzialności, wypełnia przesłankę zwalniającą od odpowiedzialności. Członek zarządu
może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło
bez jego winy. Skarżący wskazał w tym względzie dwie okoliczności, tj.: sporny charakter zobowiązania
podatkowego oraz istniejący w spółce podział obowiązków, i wskazał, że zajmował się kontaktami z klientami,
sprzedażą mieszkań oraz marketingiem i reklamą. WSA uznał ww. argumenty za nietrafne. Na gruncie prawa
publicznego to sam ustawodawca określa sposób obliczenia wysokości zobowiązania podatkowego, zaś rolą
podatnika jest należyte jego wykonanie. Nie ma tu więc mowy o „sporności”.
Odpowiedzialność członka zarządu sp. z o.o.
WSA podkreślił, że odpowiedzialność osoby trzeciej, wynikająca z OrdPU, jest niezwiązana z obowiązkiem
podatkowym i podatkowoprawnym stanem faktycznym. Natomiast ma ona charakter odpowiedzialności gwarancyjnej
i zabezpieczającej należności publicznoprawne przed unikaniem odpowiedzialności przez podatników, płatników,
inkasentów. Ponosi ją członek zarządu, ponieważ to na nim spoczywa szczególny prawny obowiązek
profesjonalnego prowadzenia spraw spółki, na co się godzi, obejmując tę funkcję. Art. 116 § 2 OrdPU stanowi, że
odpowiedzialność członków zarządu określona w art. 116 § 1 OrdPU obejmuje zaległości podatkowe z tytułu
zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, i w żaden
sposób nie różnicuje odpowiedzialności członków zarządu, którzy w rzeczywistości zajmują się sprawami
spółki, i tych, którzy zajmują bierną postawę. Ich powołanie w skład zarządu ma ex definitione określony cel –
kierowanie działaniami osoby prawnej. Sprawowanie funkcji członka zarządu nie może być przymusowe, jest to
funkcja dobrowolna, wymagająca zgody osoby powołanej na to stanowisko, przy czym członek zarządu może
w każdym czasie zrezygnować ze swojej funkcji, do czego upoważnia art. 202 § 5 KSH i art. 369 § 6 KSH. Natomiast
charakter prawny funkcji członka zarządu oznacza nie tylko obowiązek wykonywania czynności
zarządzających, lecz musi się też wiązać ze zwiększonym zakresem odpowiedzialności, obejmującym skutki
działań spółki, nawet kierowanej jedynie formalnie. Jeśli pojawiają się przeszkody uniemożliwiające staranne
wypełnianie obowiązków, członek zarządu powinien bezzwłocznie zrezygnować z pełnionej funkcji. Dla
odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe spółki nie ma znaczenia ani kwestia podziału
zadań między członkami zarządu, ani też niezajmowanie się przez jednego członka zarządu sprawami spółki.
Tego typu okoliczności – zdaniem WSA – nie stanowią przesłanek do wyłączenia tej odpowiedzialności.
Osoba podejmująca się piastowania funkcji członka zarządu powinna zdawać sobie sprawę, że charakter prawny tej
funkcji oznacza nie tylko obowiązek wykonywania czynności zarządzających, ale także odpowiedzialność za sprawy
spółki. Członek zarządu nie może się ekskulpować również udzieleniem pełnomocnictwa do wykonywania
zadań wchodzących w zakres obowiązków członka zarządu czy też okolicznością, że faktyczne wykonywanie
tych obowiązków należało do osoby trzeciej. Mając na uwadze powyższe, WSA podkreślił, że podział
obowiązków w strukturze organizacyjnej Spółki nie może stanowić przesłanki do uwolnienia od odpowiedzialności za
jej zobowiązania podatkowe.
WSA – na podstawie art. 151 PostAdmU – oddalił skargę.

Komentarz
Uwzględniając stan faktyczny zaistniały w rozpatrywanej sprawie, a także regulacje mające do niego zastosowanie,
WSA w Bydgoszczy zajął stanowisko w kwestii zasad solidarnej odpowiedzialności członka zarządu spółki
kapitałowej prawa handlowego (tu: sp. z o.o.) za zaległości podatkowe tej spółki, jej zakresu, a także możliwości
zwolnienia z niej. Takimi przesłankami są: (i) zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki we właściwym czasie,
(ii) wykazanie braku winy w niezgłoszeniu ww. wniosku, (iii) wskazanie mienia spółki. Żadna z tych przesłanek nie
zaistniała w sprawie.

Wyrok WSA w Bydgoszczy z 16.5.2023 r., I SA/Bd 171/23,

WSA w Bydgoszczy w wyroku z 16.5.2023 r. oddalił skargę dotyczącą solidarnej odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zaległości podatkowe. Decydującym czynnikami były brak zgłoszenia wniosku o upadłość spółki we właściwym czasie, brak winy w niezgłoszeniu tego wniosku oraz nieokazanie majątku spółki umożliwiającego egzekucję zaległości.