Kurator osoby prawnej a zwolnienie od kosztów sądowych

Kurator osoby prawnej ustanowiony na podstawie art. 42 KC przez sąd rejestrowy nie jest objęty zwolnieniem od kosztów sądowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym, zgodnie z interpretacją NSA. NSA wskazał, że kuratorzy zwolnieni z mocy prawa to ci wyznaczeni przez sąd orzekający lub sąd opiekuńczy w danej sprawie. W kontekście przedmiotowego postępowania NSA uznał, że kurator A.S. nie podlega zwolnieniu z kosztów sądowych zgodnie z art. 239 § 1 pkt 3 PostAdmU.

Tematyka: kurator, osoba prawna, zwolnienie od kosztów sądowych, postępowanie sądowoadministracyjne, art. 239 § 1 PostAdmU, NSA, sąd rejestrowy, art. 42 KC

Kurator osoby prawnej ustanowiony na podstawie art. 42 KC przez sąd rejestrowy nie jest objęty zwolnieniem od kosztów sądowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym, zgodnie z interpretacją NSA. NSA wskazał, że kuratorzy zwolnieni z mocy prawa to ci wyznaczeni przez sąd orzekający lub sąd opiekuńczy w danej sprawie. W kontekście przedmiotowego postępowania NSA uznał, że kurator A.S. nie podlega zwolnieniu z kosztów sądowych zgodnie z art. 239 § 1 pkt 3 PostAdmU.

U stawowym zwolnieniem od ponoszenia kosztów sądowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym,
przewidzianym w art. 239 § 1 pkt 3 PostAdmU, nie są objęci kuratorzy osoby prawnej (spółki kapitałowej
prawa handlowego) ustanowieni na podstawie art. 42 KC przez sąd rejestrowy.
Stanowisko WSA w Gdańsku
Zarządzeniem z 27.2.2023 r., I SA/Gd 120/23, Przewodniczący Wydziału WSA w Gdańsku, działając na podstawie
art. 220 § 1 i 3 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz.
259, dalej: PostAdmU), wezwał radcę prawnego A.S. (dalej: Kurator, Skarżąca), kuratora A. sp. z o.o. (dalej: Spółka),
do uiszczenia wpisu sądowego od skargi na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku
z 28.11.2022 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące od sierpnia do grudnia 2018 r.
w kwocie 3430 zł ustalonej stosownie do § 1 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 16.12.2003 r. w sprawie
wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U.
z 2003 r. poz. 2193).
Stanowisko Skarżącej
Odpis przedmiotowego zarządzenia 2.3.2023 r. doręczono Skarżącej, która następnie pismem z 8.3.2023 r. wniosła
zażalenie na ww. zarządzenie. W zażaleniu Skarżąca zarzuciła naruszenie przez WSA w Gdańsku art. 239 § 1 pkt 3
PostAdmU przez jego niezastosowanie, podnosząc, że na mocy tego przepisu jako kurator rejestrowy powołany
przez sąd powszechny jest zwolniona od kosztów sądowych w całości. W konsekwencji Skarżąca wniosła
o uchylenie zaskarżonego zarządzenia w całości.
Stanowisko NSA
NSA uznał, że przedmiotowe zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie z uwagi na kwestie przedstawione poniżej.
Jak na wstępie zauważył NSA, jedną z podstawowych zasad prowadzenia postępowania sądowoadministracyjnego
jest obowiązek ponoszenia przez strony kosztów związanych z ich udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny
stanowi inaczej (art. 199 PostAdmU). Zatem jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do uiszczenia kosztów sądowych
obowiązany jest każdy, kto wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki (art. 214 § 1
PostAdmU). Następnie NSA podkreślił, że zwolnienie od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych w postępowaniu
sądowoadministracyjnym może wynikać:
• bezpośrednio z ustawy (art. 239 § 1 pkt 1-3 PostAdmU) albo z
• orzeczenia sądowego wydawanego na wniosek strony postępowania składany w przedmiocie przyznania prawa
pomocy (art. 239 § 1 pkt 4 PostAdmU).
W tym kontekście NSA wskazał, że w rozpoznawanej sprawie Skarżąca upatruje podstawy do zwolnienia jej z mocy
prawa z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w art. 239 § 1 pkt 3 PostAdmU, który przewiduje zwolnienie
ustawowe od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych przez kuratorów wyznaczonych przez sąd orzekający lub
przez sąd opiekuńczy dla danej sprawy. Jak wskazuje się w doktrynie, przedmiotem zwolnienia, o którym mowa we
wskazanym przepisie, są koszty sądowe. Do kosztów sądowych – stosownie do art. 211–213 PostAdmU – należy
zaliczyć opłaty sądowe (tj. wpis i opłata kancelaryjna) i wydatki (należności tłumaczy i kuratorów oraz koszty
ogłoszeń oraz diety i koszty podróży sędziów i pracowników sądu w przypadku wykonania czynności poza
budynkiem sądowym). NSA wyjaśnił, że brzmienie przywołanego wyżej przepisu nie pozostawia wątpliwości co do
tego, że kuratorami zwolnionymi z mocy prawa od ponoszenia kosztów sądowych w postępowaniu
sądowoadministracyjnym są kuratorzy wyznaczeni w danej sprawie przez sąd orzekający na podstawie art. 30 § 1
PostAdmU, tj. kuratorzy ustanowieni przez wojewódzki sąd administracyjny albo referendarza sądowego na wniosek
strony przeciwnej dla strony niemającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego, jak również
dla strony niemającej organu powołanego do jej reprezentowania, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie
czynność niecierpiącą zwłoki. NSA podkreślił, że zwolnieniem z art. 239 § 1 pkt 3 PostAdmU objęci są także
kuratorzy do doręczeń wyznaczeni na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający (referendarza
sądowego), jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczona skarga lub inne pismo
w postępowaniu sądowym albo orzeczenie wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw (art. 78-79 PostAdmU).
Ponadto NSA wskazał, że zwolnieni z mocy ustawy od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych są także kuratorzy
wyznaczeni na wniosek sądu przez sąd opiekuńczy na podstawie art. 31 zdanie drugie PostAdmU w przypadkach,
w których ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu. Chodzi tu o ustanowienie opieki lub
kurateli dla osoby ubezwłasnowolnionej (odpowiednio art. 13 § 2 albo art. 16 § 2 ustawy z 23.4.1964 r. Kodeks



cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360; dalej: KC), a także opieki dla małoletniego (art. 145 § 2 ustawy z 25.2.1964 r.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1359).
Przewidzianym w art. 239 § 1 pkt 3 PostAdmU ustawowym zwolnieniem od ponoszenia kosztów sądowych
w postępowaniu sądowoadministracyjnym nie są natomiast objęci kuratorzy osoby prawnej ustanowieni na podstawie
art. 42 KC przez sąd rejestrowy, w którego okręgu osoba ta ma lub miała ostatnią siedzibę (art. 603 § 1 ustawy
z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1805). „Sądem orzekającym” w rozumieniu
art. 239 § 1 pkt 3 PostAdmU jest bowiem wojewódzki sąd administracyjny (referendarz sądowy), który na wniosek
strony przeciwnej ustanawia kuratora dla strony niemającej zdolności procesowej i równocześnie niemającej
przedstawiciela ustawowego, jak również dla strony niemającej organu powołanego do jej reprezentowania albo
ustanawia kuratora dla doręczeń. Nadmienić ponadto należy, że przywołane powyżej poglądy są utrwalone
w orzecznictwie sądów administracyjnych (np. postanowienie NSA z 8.10.2019 r., II GZ 208/19, 
).
Przenosząc powyższe rozważania na temat zakresu podmiotowego art. 239 § 1 pkt 3 PostAdmU i katalogu osób
(kuratorów) zwolnionych z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym na
grunt rozpatrywanej sprawy, NSA zauważył, że ze znajdującego się w aktach sprawy odpisu postanowienia Sądu
Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku, VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego z 17.8.2022 r.,
wynika, że ustanowiony dla Skarżącej na wniosek Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. kurator w osobie radcy
prawnego A.S. został upoważniony do reprezentowania ww. Spółki w postępowaniu podatkowym przed wskazanym
organem podatkowym w zakresie prawidłowości rozliczenia podatku od towarów i usług. W świetle zaś art. 138d § 2
ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651; dalej: OrdPU) kuratora wyznaczonego
przez sąd na wniosek organu podatkowego, o którym mowa w art. 138 OrdPU, uznaje się za pełnomocnika ogólnego
strony w sprawach podatkowych, przy czym pojęcie „sprawy podatkowej” należy rozumieć w znaczeniu
materialnoprawnym, a nie procesowym (wyrok NSA z 27.1.2022 r., I FSK 1691/21, 
). W rozpoznawanym
przypadku nie mamy zatem zdaniem NSA do czynienia z sytuacjami objętymi dyspozycją art. 239 § 1 pkt 3
PostAdmU. Radca prawny A.S. nie została wyznaczona kuratorem Spółki ani przez sąd orzekający w niniejszej
sprawie (WSA w Gdańsku tudzież referendarza sądowego tego sądu), ani przez sąd opiekuńczy w rozumieniu
wskazanym powyżej. Postępowanie sądowoadministracyjne zostało zainicjowane przez Skarżącą jako kuratora ww.
Spółki, ustanowionego dla niej na wniosek organu podatkowego przez sąd powszechny. Tym samym Skarżąca nie
podlega zwolnieniu od kosztów sądowych na podstawie art. 239 § 1 pkt 3 PostAdmU.
Reasumując, NSA uznał zarzuty podniesione w zażaleniu za chybione. Zasadnie bowiem Przewodniczący Wydziału
WSA w Gdańsku wezwał Skarżącą do uiszczenia wpisu sądowego od skargi w rozpoznawanej sprawie. Mając
powyższe na uwadze, NSA na podstawie art. 184 PostAdmU w zw. z art. 197 § 1 i 2 PostAdmU oraz w zw. z art. 198
PostAdmU orzekł jak w sentencji, tj. oddalił zażalenie Skarżącej w drodze postanowienia.

Komentarz
Przedmiotem analizy NSA na gruncie stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy było ustalenie zakresu podmiotowego
art. 239 § 1 pkt 3 PostAdmU i wskazanie katalogu osób (kuratorów) zwolnionych z obowiązku ponoszenia kosztów
sądowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Po dokonaniu wykładni literalnej wspomnianego wyżej
przepisu, a w szczególności zawartych w nim pojęć, takich jak „sąd orzekający” i „sąd opiekuńczy”, NSA wskazał, że
nie obejmuje on swoim zakresem kuratora osoby prawnej (tu: sp. z o.o.) ustanowionego na podstawie art. 42 KC
przez sąd rejestrowy. W praktyce oznacza to, że taki kurator nie jest zwolniony z kosztów sądowych w ww.
postępowaniu, a złożenie przez niego skargi bez uiszczenia wpisu sądowego obliguje sąd do wezwania go do
uiszczenia ww. wpisu (uzupełnienia braku fiskalnego skargi), a w przypadku braku terminowego spełnienia
wskazanego obowiązku ‒ do odrzucenia skargi na podstawie art. 58 § 1 pkt 3 PostAdmU. Innymi słowy na takim
kuratorze (kuratorze osoby prawnej z art. 42 KC) ciąży obowiązek uiszczenia wpisu od skargi wnoszonej do WSA
(postanowienie NSA z 26.11.2015 r., I GZ 700/15, 
). Z takim podmiotem mamy do czynienia w niniejszej
sprawie.

Postanowienie NSA z 5.5.2023 r., I FZ 108/23, 








NSA oddalił zażalenie Skarżącej, uznał, że kurator osoby prawnej ustanowiony na podstawie art. 42 KC przez sąd rejestrowy nie jest zwolniony od kosztów sądowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Dlatego Skarżąca została zobowiązana do uiszczenia wpisu sądowego od skargi.